ارمغان جوادنیا، خبرنگار- زمانی که هنوز پای رمزارزها به کشور باز نشده بود، نه ماینری بود و نه صندوقچه اسراری. اما از چند سال پیش که سروکله ماینرها و مزارع غیرقانونی بیت‌کوین پیدا شده، جنجال‌ها و دردسرهای آن نیز ابعاد تازه‌ای به خود گرفته است. دردسرهایی که این بار با سروصدای زیادی همراه شده اما نه از خانه‌ها و اماکن تجاری و دامداری‌ها که از زیرزمین یک شرکت دولتی در غرب تهران سربرآورده و در یکی از روزهای پاییزی اسرار آن فاش شده است. شرکتی به نام بورس تهران که تا یک هفته گذشته با نام «علی صحرایی» شناخته می‌شد. فردی که ۸ مهر ۹۷ بر صندلی مدیرعاملی آن تکیه زد و ۷ مهر ۱۴۰۰ با فاش شدن استخراج زیرزمینی بیت‌کوین برای همیشه با ساختمان شیشه‌ای شرکت بورس خداحافظی کرد. خداحافظی که با ابهامات زیادی روبه‌رو است و مشخص نیست که استعفا یا برکناری بوده است.
با این وجود، تا لحظه تنظیم این گزارش، هرچند اعضای هیات مدیره شرکت بورس در اطلاعیه‌ای پنج‌بندی، سعی در شفاف‌سازی داشتند اما نه آنها و نه مدیرعامل شرکت بورس زیر بار ماینرهای بورسی نرفتند و هر کدام توپ را به زمین دیگری انداختند.
اعضای هیات مدیره تاکید دارند که مصوبه‌ای در این باره صادر نشده است و تجهیزات خریداری شده بر اساس مصوبات کمیته ساختمان باعنوان «سرورهای پردازشگر مورد نیاز مرکز داده» بوده است.
اعضای هیات مدیره قبلی هم از وجود چنین مصوبه‌ای اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند. در مقابل اما مدیرعامل شرکت بورس که گفته می‌شد ماینرها برای او بوده است، با رسانه‌ای شدن خبر کشف ماینرها هر چند در ابتدا چنین موضوعی را رد و طرح آن را اشتباه خواند، بعد از استعفایش اما در مصاحبه‌ای صراحتا اعلام کرد که استفاده از ماینرهای کشف شده در زیرزمین بورس تهران به صورت محدود و با تائید هیات مدیره بوده است.
با این حال، خبرنگار هفته‌نامه اطلاعات بورس سعی کرد برای روشن شدن ماجرا، با اعضای هیات مدیره فعلی و قبلی و حتی مدیرعامل شرکت مصاحبه‌ای داشته باشد اما این مصاحبه چندان به مذاق آنها خوش نیامد و در این باره سکوت اختیار کردند.
دراین میان، یک منبع آگاه با بیان‌اینکه تعداد ماینرهای موجود در شرکت بورس ۸۲ دستگاه بوده است، اعلام کرد: مصوبه ماینرها مربوط به هیات مدیره قبل بوده است اما یکی دیگر از اعضای سابق هیات مدیره که نخواست نامش فاش شود، چنین اظهاراتی را رد کرد. با این تفاسیر باید دید داستان ماینرهای بورسی که هنوز با ابهاماتی روبه‌رو است، چند قربانی دیگر خواهد گرفت و شرکت بورس چگونه قرار است خود را از شر اتهامات و ابهامات وارده نجات دهد؟
داستان از کجا شروع شد؟
هفته گذشته خبری با عنوان «کشف چند دستگاه ماینر در زیرزمین ساختمان شرکت بورس» بر خروجی رسانه‌ها قرار گرفت. خبری که اولین بار از سوی حراست شرکت مطرح و در آن عنوان شد که این دستگاه‌ها متعلق به فرد خاصی در این شرکت است. هم‌زمان با رسانه‌ای شدن خبر، هر چند مدیرعامل و روابط عمومی شرکت بورس تهران این موضوع را تکذیب کردند اما سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان نهاد ناظر بورس‌ها، بلافاصله با انتشار اطلاعیه‌ای از بررسی این موضوع در کمیته تخلفات سازمان بورس خبر داد. مصطفی بهشتی سرشت، معاون اجرایی سازمان بورس نیز هر چند اطلاع‌رسانی در این باره را برعهده شرکت بورس تهران دانست اما تاکید کرد: این دستگاه‌ها شخصی نبوده‌اند. در همین حال، روابط عمومی بورس تهران با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد: هیچ فعالیتی در زمینه استخراج رمزارز در شرکت بورس تهران وجود ندارد و موضوع پنهانی که عده‌ای مدعی کشف آن شده‌اند، اساساً تکذیب می‌شود. در کش و قوس این تکذیب‌ها اما سازمان بورس در اطلاعیه دیگری با این عنوان که در رسیدگی‌های نظارتی سازمان بورس و اوراق بهادار، تعدادی ماینر در ساختمان شرکت بورس کشف شده، اعلام کرد: در این نظارت‌ها مشخص شد فعالیت مزبور در گزارش‌ها و حساب‌های شرکت به طور کامل ثبت و افشا نشده و با توجه به اینکه چنین امری با اساسنامه و رسالت شرکت بورس نیز همخوانی نداشته، موضوع به معاونت حقوقی این سازمان ارسال شده است. همچنین عنوان شد که این موضوع به‌طور فوق‌العاده در دستور کار کمیته رسیدگی به تخلفات سازمان بورس قرار گرفته و برای بررسی کم و کیف و ابعاد تخلفات این موضوع، مدیران بورس تهران فراخوانده شده‌اند.
در همین حال، شرکت بورس تهران در اطلاعیه‌ای در سایت کدال اعلام کرد: هیات مدیره شرکت بعد از ارائه گزارش کمیته حسابرسی داخلی، در خصوص کیفیت رعایت کنترل‌های داخلی و دستورالعمل حاکمیت شرکتی در شرکت بورس و پیگیری مجدد مصوبات اجرا نشده پیشین و پس از شنیدن گزارش مدیرعامل درخصوص موارد مطرح شده، علی صحرایی را از سمت مدیرعاملی برکنار و محمود گودرزی را با حفظ سمت به عنوان سرپرست این شرکت منصوب کرد.
شفاف‌سازی شرکت بورس
پس از اینکه ماینرهای بورس حاشیه‌ساز شد، شرکت بورس اوراق بهادار تهران در اطلاعیه پنچ بندی در این باره شفاف‌سازی کرد. در این اطلاعیه آمده است: در هیات مدیره وقت و هیات مدیره حاضر هیچگونه دستورجلسه یا مصوبه‌ای مبنی بر فعالیت در حوزه رمزارزها اعم از استخراج یا معاملات وجود نداشته و تجهیزات خریداری شده بر اساس مصوبات کمیته ساختمان باعنوان «سرورهای پردازشگر مورد نیاز مرکز داده» بوده است که کاربرد چندگانه تجهیزات مذکور موجبات سوءاستفاده از این ابهام و نهایتا قصور یا تقصیر مجریان را فراهم کرده است. از سویی، حسین بوستانی، عضو هیات مدیره شرکت بورس نیز گفت: هیچ مصوبه‌ای مبنی بر استخراج رمزارز در شرکت بورس نه در هیات مدیره فعلی و نه در هیات مدیره قبلی وجود ندارد. او با بیان اینکه این دستگاه‌ها شخصا برای آقای صحرایی نیستند، توضیح داد: در کمیته ساختمان هیات مدیره قبل، مصوبه‌ای انجام می‌شود مبنی بر اینکه تعدادی دستگاه پردازنده برای مرکز داده یا همان دیتا سنتر شرکت بورس خریداری شود. این مصوبه هیچ اشاره‌ای به اینکه این دستگاه قرار است برای ماینینگ استفاده شود، نداشته است و مشخصا در آن ذکر شده که دستگاه پردازشگر برای مرکز داده است.
یک منبع آگاه نیز با بیان اینکه بیش از دو ماه است این موضوع در دست بررسی است، گفت: هم خرید ماینرها و هم به‌کارگیری آن در شش ماهه ابتدای سال ۹۹ و در زمان هیات مدیره قبلی تنفیذ و انجام شده است. او از ماموریت کمیته حسابرسی برای بررسی ابعاد این موضوع خبرداد و اضافه کرد: حتی مقرر شده متخصص امر بیت‌کوین درباره زمان‌های فعالیت ماینرها و تعداد بیت‌کوین استخراج شده بررسی‌های لازم را انجام دهد.
در همین حال، شرکت توزیع برق تهران نیز با تائید تعداد این ماینرها اعلام کرده است: بر اساس گزارش ماموران بازرسی از محل، تعداد ۸۲ دستگاه ماینر که در لحظه بازدید این شرکت در مدار قرار نداشتند، کشف و ضبط شده است. در اطلاعیه منتشر شده از سوی شرکت توزیع برق تهران بزرگ در خصوص کشف تعدادی دستگاه غیرمجاز استخراج رمزارز در ساختمان بورس آمده است: به اطلاع هموطنان گرامی می‌رساند، صنعت برق با این مورد نیز بر اساس قوانین موجود، برخورد جدی به عمل خواهد آورد. بر اساس گزارش ماموران بازرسی از محل، تعداد ۸۲ دستگاه ماینر که در لحظه بازدید این شرکت در مدار قرار نداشتند، کشف و ضبط شده است. گفتنی است مصارف محل موردنظر تحت بررسی است. شرکت توزیع برق تهران تاکید می‌کند، نگهداری یا اتصال دستگاه‌های استخراج رمزارز فاقد مجوز به هر نحو و در هر محل، غیرقانونی بوده و مسئولیت آن در موارد سازمانی بر عهده بالاترین مقام سازمان و در سایر موارد بر عهده شخص دارنده انشعاب برق است. بر این اساس به مسئولان دستگاه‌های اجرایی و سایر متذکر می‌شود با دقت در رعایت موارد فوق از سوءاستفاده افراد سودجو که شرایط آسیب به منافع عمومی و شبکه برق کشور را فراهم می‌آورند، جلوگیری به عمل آورند. شرکت توزیع برق تهران همچنین از همه هموطنان خواسته است، در صورت مشاهده مواردی از این دست و استفاده غیرمجاز از برق، نسبت به انعکاس آن به این شرکت اقدام و از پاداش در نظرگرفته شده بهره‌مند شوند.
لازم به ذکر است، شرکت توزیع نیروی برق تهران بزرگ امسال حدود ۸ هزار ماینر غیرمجاز را کشف و تحویل مراجع انتظامی داده است.
کمیته‌ای برای پاسخگویی
حسین بوستانی، عضو هیات مدیره شرکت بورس با بیان اینکه مواضع رسمی هیات مدیره شرکت بورس به زودی اعلام می‌شود، گفت: در جلسه‌ای که در سازمان بورس برگزارشد، مقرر شد کمیته‌ای مشترک تشکیل شود تا پاسخگوی اصحاب رسانه باشد. او اما در پاسخ به این پرسش که این کمیته متشکل از چه کسانی است، پاسخی نداد و تنها به این بسنده کرد: هنوز در این باره به جمع‌بندی نرسیده‌ایم و به محض نهایی شدن، اعلام خواهد شد.
در این میان موارد ضروری برای اعمال حاکمیت شرکتی در بورس تهران پس از اتفاقاتی که در خصوص ماینینگ رخ داد، وجود دارد از جمله افشایی که هیات مدیره بورس تهران منتشر کرد و جایگاه رکن حسابرسی داخلی در افشای این موضوع و به طور کلی جلوگیری یا افشای اطلاعاتی از این قبیل.
موضوع کشف دستگاه‌های استخراج بیت‌کوین از زیرزمین شرکت بورس تهران همچنان یکی از اخبار داغ رسانه‌ها است و گزارش‌ها و شایعات متعددی درباره آن منتشر می‌شود. اما و اگرها در زمینه ماینرهای کشف شده در شرکت بورس که وظیفه‌اش سرو سامان دادن به معاملات بازار سهام در کشور و شفافیت این بازار است، درحالی است که همچنان با دو ابهام در این باره روبه‌رو هستیم؛ اول اینکه سرورهای پردازشگر مورد نیاز مرکز داده هم برای استخراج بیت‌کوین و هم برداشتن بار از دوش هسته معاملات به کار می‌رود. ضمن اینکه از این دستگاه‌ها می‌توان برای معاملات الگوریتمی هم بهره برد. دوم اینکه، ادعاها مبنی بر اینکه بیت‌کوین استخراج شده از این دستگاه‌ها کمتر از سه میلیارد تومان بوده مطرح می‌شود.
حال با فرض درست بودن این ادعا که نیازمند اسناد و مدارک است، پرسشی که مطرح می‌شود این است که این پول‌ها کجا رفته و در اختیار چه کسی است؟ با این وجود، تا زمانی که اطلاعات دقیق و رسمی و همه جانبه از سوی مسئولان سازمان و شرکت بورس ارائه نشود، گمانه‌زنی‌ها و شایعات در این باره همچنان ادامه خواهد یافت.
- هفته نامه اطلاعات بورس - شماره ۴۱۶