راهبردهایی که از سوی رئیس جدید سازمان بورس برای بازار سرمایه عنوان شده بیشتر جنبه نظارتی دارد. اینکه رئیس سازمان بورس به عنوان رئیس نهاد ناظر بر بازار سرمایه، لباس نظارت پوشیده، اقدام مثبت و تاثیرگذاری است.
در گذشته برخی از مدیران، علاوه بر نظارت، در کارهای جزیی بورس‌ها هم دخالت می‌کردند به همین دلیل اختیارات بورس‌ها محدود بود. به بیانی دیگر، تمایل داشتند تمام اختیارات در دست سازمان بورس باشد در حالی‌که سازمان بورس تنها باید ناظر باشد و در فعالیت‌های اجرایی و عملیاتی بازار سرمایه دخالت نکند. در واقع، دخالت بیش از حد سازمان بورس، نوعی آفت است که موجب پیچیده و طولانی شدن فرآیندها می شود.
در واقع، در بازار باید بورس‌ها و نهادهای مالی، پررنگ باشند نه نهاد ناظر، اما بیان راهبردهای رئیس جدید سازمان بورس بوی نظارت می‌دهد و نشانه خوبی است.
هر چند بیشتر راهبردهای اعلامی از سوی رئیس جدید، قابل تحقق است اما برخی دیگر مشکوک و چندان قابلیت اجرا ندارد. به عنوان مثال، تحقق راهبرد مربوط به توسعه زیرساخت‌های جذب و مدیریت سرمایه خارجی در بازار، در شرایط فعلی که کشور با تحریم دست به گریبان است، دور از ذهن است. بنابراین، قبل از رفع تحریم‌ها باید قوانین و مقررات و حتی آیین‌نامه‌های سرمایه‌گذاری خارجی ساده‌سازی و به‌روز شوند. این درحالی است که آیین‌نامه‌ها و قوانین موجود، مربوط به ده سال قبل است و همچنان دست‌نخورده باقی مانده است در حالی که باید به‌روز و آماده‌سازی شوند. اصلاحات و مقررات برای پذیرش دوطرفه شرکت‌ها در بورس‌های داخلی و خارجی بسیار زمان‌بر است و اکنون که به دلیل تحریم‌ها نمی‌توان شرکت‌ها را در بورس‌های خارجی پذیرش کرد، باید نسبت به اصلاح قوانین و مقررات اقدام کرد تا با آمادگی بیشتری برای دوران بعد از تحریم گام برداریم. قطعا بین‌المللی شدن بازار سرمایه کشور، یکی از اصلی‌ترین راه‌های پیشرفت و نجات آن است.
با این توضیحات به نظر می‌رسد محورهای اعلامی از سوی رئیس جدید سازمان قابل اجرا باشد و همانطور که گفته شد، عمدتا بوی نظارت و به‌روز شدن می‌دهد. این گفته‌ها در حالی بیان شده است که سیستم نظارتی ما به‌روز نیست اما در دنیا از روش‌های مکانیزه و الگوریتمی برای نظارت بهره می‌برند، ضمن اینکه بدون چنین اقدامی، این روش‌ها کارایی نخواهد داشت. بنابراین اگر رئیس جدید سازمان در چنین مسیرهایی حرکت کند، اتفاقات خوبی در پیش خواهد بود. البته ناگفته نماند که لازمه تحقق این امر، مدیریت آی‌تی قوی در بازار سرمایه و سازمان بورس است.
با این تفاسیر، سازمان بورس باید نقش نظارتی خود را با روش‌های نوین و به‌روز ایفا کند و وارد فرآیندهای اجرایی نشود. در این صورت سازمان می‌تواند عملکرد بهینه‌ای داشته باشد.
موضوع دیگری که باید مورد توجه سکاندار جدید سازمان بورس قرار بگیرد، حذف فرآیندهای بسیار طولانی و حذف دخالت در امور جزیی است چرا که این مسئله امروز به یکی از آفت‌های جدی در بازار سرمایه تبدیل شده است. بنابراین ضرورت دارد مقررات‌زدایی وساده‌سازی فرآیندها در اولویت کاری رئیس جدید سازمان بورس قرار بگیرد. نکته پایانی اینکه پیشنهاد می شود افرادی اقدام به طراحی ابزارهای مالی کنند که آشنایی کاملی با بازار داشته باشند چرا که ابزارهای مالی باید مطابق با نیازهای بازار باشد. برای نمونه، در گذشته، اوراق صکوک استصناع طراحی شد اما این ابزار تنها یک بار اجرایی و پرونده آن در همان دوران بسته شد. این موضوع در مورد اوراق منفعت نیز وجود داشت و به دلیل ایرادهای موجود، بخش خصوصی یک بار هم نتوانست از آن بهره ببرد. بنابراین باید این ابزارها به درستی و از سوی افراد آگاه و آشنا به بازار سرمایه طراحی و اجرا شود.
با این وجود با توجه به اینکه رئیس جدید سازمان با مباحث بازار سرمایه مانوس است و سال‌ها در نهادهای مالی و بورس کالا حضور داشته، امید است در مسیر پیش‌رو موفق شود و چالش‌های بازار و سهامداران را به حداقل برساند.
- ابوالفضل شهرآبادی - مدیرعامل شرکت سبدگردان داریک پارس
- هفته نامه اطلاعات بورس _ شماره ۴۱۸