استارت‌آپ‌هایی که سال‌ها به دلیل سخت‌گیری مدیران پشت درهای بسته فرابورس مانده بودند، حالا اما با ورود «تپسی» به بازار سرمایه بختشان باز شده است و با ضوابط خاصی که از سوی دولت و فرابورس تدوین شده، راحت‌تر می‌توانند پا در بازار سرمایه بگذارند.
بحث ورود استارت‌آپ‌ها به بورس از سال ۹۷ مطرح شد اما در آن زمان به دلیل آنچه که اختلاف نظر در مورد شفافیت صورت‌های مالی و ابهامات در مورد نحوه شناسایی درآمدها و هزینه‌های برخی از این استارت‌آپ‌ها و اصلاح ساختار نامیده شد، این شرکت‌ها به بورس راه نیافتند. اما بعد از گذشت دو سال با رعایت حداقل الزامات ورود به بازار سرمایه از سوی این شرکت‌ها و شفافیت صورت‌های مالی، حضور استارت‌آپ‌ها جدی‌تر شد درصورتی‌که وعده مسئولان در این باره محقق نشد و به جز شرکت پیشگامان فن‌آوری دانش آرامیس با علامت تجاری تپسی، شرکت‌های ایرانسل، رایتل، شاتل، آسیاتک، دیجی‌کالا، کافه‌بازار و شیپور نتوانستند نمره قبولی ورود به بازار را کسب کنند. حالا با درج نماد «تپسی» بر تابلوی فرابورس بالاخره وعده مسئولان محقق شد. حال باید دید بعد از «تپسی» قرعه ورود به بورس به نام کدام یک از استارت‌آپ‌های دیگر می‌افتد.
استارت‌آپ‌ها وارد می‌شوند
عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اولین کسی بود که خبر ورود «تپسی» به بازار سرمایه را داد. او با بیان اینکه بعد از سال‌ها، دولت سیزدهم به وعده ورود استارت‌آپ‌ها به بازار سرمایه جامه عمل پوشاند، گفت: «تپسی» نخستین شرکتی است که نام آن بر تابلوی فرابورس نقش بست.
امیرهامونی، مدیرعامل فرابورس نیز با اشاره به اینکه در قدم اول «تپسی» به عنوان اولین استارت‌آپ در فرابورس پذیرش شد، گفت: درخواست پذیرش استارت‌آپی همچون فیلیمو در دست بررسی است. او با تاکید بر اینکه شرکت‌های استارت‌آپی به دلیل دارایی‌های نامشهود نسبت به سایر شرکت‌های بازار سرمایه با ریسک بالاتری مواجه‌اند، اضافه کرد: سهام این شرکت‌ها در قدم اول به مردم عرضه نمی‌شود بلکه به طور غیرمستقیم و از طریق مشارکت صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سایر نهادهای مالی عرضه اولیه انجام خواهد شد.
او با بیان اینکه شروط ۱۷ گانه‌ای توسط کارگروه استارت‌آپ‌ها برای ورود شرکت‌ها به بازار سرمایه تعیین شده است، گفت: این شرکت‌ها باید درصدی از سهام خود را نزد هیات پذیرش فرابورس به وثیقه بگذارند تا زمانی که ریسک‌های شرکت به حداقل رسید این سهام به مرور در بازار سرمایه عرضه خواهد شد. همچنین آنها باید از داده‌های محرمانه کاربران صیانت و تاییدیه‌های آن را به فرابورس ارائه کنند.
به بهانه ورود تپسی به بازار سرمایه خبرنگار ما سعی کرد درباره مزیت‌های ورود این شرکت به بورس با مدیرعامل آن مجموعه گفت‌وگو کند اما روابط عمومی تپسی، در تماس خبرنگار ما تنها این توضیح را داد: به دلیل افزایش درخواست‌ها، قادر به پاسخگویی نیستیم. هر چند پیش از این اسنپ اعلام کرده بود برنامه‌ای برای ورود به بورس ندارد اما یک منبع آگاه در گفت‌وگو با خبرنگار ما تاکید کرد: اسنپ نیز همچون سایر استارت‌آپ‌ها برای ورود به بازار سرمایه برنامه‌ریزی کرده و درآینده‌ای نزدیک اطلاع‌رسانی خواهد کرد.
بازگشت هیجانات به بازار
رامین ربیعی، مدیرعامل گروه مالی فیروزه که طرفدار سخت‌گیری کمتر برای حضور شرکت‌های استارت‌آپ در بورس است، معتقد است: عرضه اولیه در بازارهای منفی برای همه صنایع کار سخت‌تری است اما از آنجا که این صنایع رو به جلو هستند و آینده این شرکت‌ها از گذشته‌شان درخشان‌تر است، قطعا ورود آنها به بورس برای جذابتر شدن بازار سرمایه لازم است و می‌تواند هیجانات لازم را به بازار سرمایه بازگرداند.
بیشتر بخوانید:
استارت آپ‌ها همچنان در راه بورسی شدن
آغاز تغییر نگرش
محمد گوهریان، مدیرعامل شرکت گز سکه اما معتقد است: ورود استارت‌آپ‌ها به بورس اگر همراه با تغییر نگرش در عوامل بازار سرمایه نباشد نه تنها آثار مثبتی ندارد بلکه باعث ضربات اساسی بر پیکر کسب‌وکارهای نوآفرین می‌شود.
به‌عنوان مثال، دلیلی ندارد شرکت‌های استارت‌آپی سودده که نسبت‌های مالی جذابی دارند، وارد بازار سرمایه شوند. به گفته او، استارت‌آپ‌ها سرمایه و دارایی عظیمی دارند اما از آنجا که در بازار عدد و رقم دیده نمی‌شود، به سوی بازار و تصمیم‌گیرانی می‌روند که نگاهشان به آینده است و اصولا توان و ظرفیت چنین بینشی را دارند. بینشی که در بازار سرمایه نایاب یا حداقل کمیاب است. در فقدان چنین بصیرتی بازار سرمایه استارت‌آپ‌ها را در چارچوب‌های خود می‌کشاند و علاوه بر اتلاف نیروی چابکی و نوآفرینی آنها را در زیر چرخ‌های بوروکراسی نظارتی، مالیاتی، حقوقی و قضایی رها می‌کند؛ چرخ‌هایی که هر کسب‌وکاری را له می‌کند. او با بیان اینکه بازار کسب‌وکار میدان مینی است که باید قدم به قدم و با چشمی باز در آن گام نهاد و یکی یکی مین‌ها را خنثی کرد، به شرکت‌های استارت‌آپی توصیه کرد با بلوغ کامل کسب‌وکار خود در شاخص‌های درونی و بیرونی و به‌ویژه همراهی بنیادی شرکای مالی حرفه‌ای وارد بازار سرمایه رسمی نشوند و هرگاه توانستند منافع شفافیت را کسب کنند، هزینه‌های آن را بپذیرند.
شیپور همچنان پیگیر
مجید آنت، مدیر مالی شرکت شیپور که پیش از این از بی‌نتیجه ماندن پیگیری‌های این شرکت برای ورود به بازار سرمایه خبرداده بود، این بار هم در گفت‌وگو با هفته‌نامه بورس تاکید کرد: همچنان پیگیر ورود به بازار هستیم اما هنوز تغییر خاصی در پرونده شیپور اتفاق نیفتاده است.
او نگرانی‌های فرابورس درباره زیان سال‌های اولیه و میزان سودآوری فعلی را علت اصلی این موضوع ذکر کرد و گفت: هم‌اکنون در حال پاسخگویی و ارائه توضیحات و مستندات هستیم. آنت درباره تاثیر ورود استارت‌آپ‌ها به بازار سرمایه نیز تاکید کرد: اکثر استارت‌آپ‌هایی که قرار است وارد بورس شوند، کوچک‌تر از آن هستند که تأثیر خاصی بر کلیت و روند بازار سهام بگذارند اما به تنوع‌بخشی بازار و سبدهای سرمایه‌گذاری خصوصاً در بین سهم‌های رشدی که تعداد خیلی کمتری هستند، کمک خواهند کرد.
روشن‌شدن اولین چراغ
حجت اسماعیل‌زاده، معاون پذیرش فرابورس ایران با بیان اینکه موضوع ورود استارت‌آپ‌ها به بازار سرمایه از دو سال قبل در محافل و نهادهای مختلف مطرح شده است، گفت: ورود این شرکت‌ها به بازار سرمایه از سال گذشته با پیگیری‌های سازمان بورس و فرابورس و تعاملات معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری به صورت جدی دنبال شد. حتی در این باره جلساتی با این معاونت برگزار و درباره نحوه ورود و ضوابط این شرکت‌ها به بازار سرمایه بحث شد.
او با بیان‌اینکه حاصل زحمات یک ساله فرابورس در قالب ضوابط خاص شرکت‌های استارت‌آپی تدوین و توسط سازمان بورس نهایی شد، اضافه کرد: با این اقدام تمام شرکت‌های استارت‌آپی به شرط آنکه بتوانند خود را با ضوابط خاص استارت‌آپ‌ها تطبیق دهند، اجازه ورود به بازار سرمایه را خواهند داشت و مانعی برای ورود آنها به بازار سرمایه وجود ندارد. اسماعیل‌زاده تاکید کرد: سال گذشته دست‌کم ۵ درخواست از سوی استارت‌آپ‌ها برای ورود به بازار سرمایه داشتیم که برخی از آنها در سال جدید نسبت به روزآوری اطلاعات اقدام نکردند و درخواستشان راکد است. او اظهارات برخی شرکت‌ها مبنی بر سخت‌گیری‌های فرابورس برای عرضه نشدن سهام در بازار را رد کرد و گفت: برخی شرکت‌ها اصلا درخواستی برای حضور در بازار سرمایه نداشته‌اند اما در مصاحبه‌های خود سخت‌گیری فرابورس را علت وارد نشدن به بازار سرمایه ذکر می‌کنند.
او در بخش دیگری از صحبت‌هایش از درج نماد تپسی در فرابورس خبرداد و گفت: شرکت تپسی دی ماه سال گذشته پذیرش مشروط دریافت کرده بود و با انجام اقدامات لازم از سوی این شرکت، نمادش بر روی تابلوی فرابورس درج شد. اسماعیل‌زاده با اشاره به اینکه عرضه اولیه سهام شرکت تپسی بعد از افشای اطلاعات بر روی سامانه کدال و نهایی کردن ارزشیابی انجام خواهد شد، گفت: ارزشیابی شرکت تپسی و سایر شرکت‌هایی که ویژگی استارت‌آپی دارند، طبق ضوابط استارت‌آپ‌ها به دو صورت خواهد بود؛ یک ارزشیابی توسط نهادهای مالی دارای مجوز سازمان بورس مثل تامین سرمایه‌ها و دیگری توسط کارشناس رسمی دادگستری یا قوه قضائیه است و در نهایت بر مبنای این اطلاعات کشف قیمت در بازار انجام خواهد شد. او زمان عرضه سهام تپسی را منوط به شرایط شرکت و بازار ذکر کرد و گفت: سهام شرکت تپسی بعد از تکمیل فرآیندها و با توجه به شرایط بازار عرضه خواهد شد.
اسماعیل‌زاده از درخواست شرکت‌های «فیلیمو» و «کافه بازار» برای ورود به بازار خبرداد و گفت: علاوه بر تپسی، دو شرکت فیلیمو و کافه بازار نیز برای ورود به بازار سرمایه درخواست داده‌اند. حال اگر این شرکت‌ها فعال و پیگیر باشند و نتیجه استعلامات لازم هم در زمان مناسب در اختیار فرابورس قرار گیرد، تا اواخر سال جلسه هیات پذیرش برایشان برگزار می‌شود.
معاون پذیرش فرابورس درباره ورود شرکت «شیپور» نیز توضیح داد: شیپور جزو شرکت‌هایی است که سال گذشته برای حضور در بازار سرمایه درخواست داد اما از آنجا که اطلاعات این شرکت در سال جاری به‌روزرسانی نشد، اقدامی هم در فرابورس صورت نگرفت. او به‌روزسانی اطلاعات و درخواست شرکت‌ها از جمله شیپور در سامانه فراسا (پذیرش فرابورس ایران) را لازمه ورود به بازار سرمایه ذکر کرد. او درباره ورود شرکت اسنپ به بازار سرمایه نیز گفت: اسنپ تاکنون دراین باره درخواست رسمی در سامانه فراسا نداشته است.
- ارمغان جوادنیا - خبرنگار
- شماره ۴۲۵ هفته نامه اطلاعات بورس- صفحه ۴