زیرساخت‌های فعلی بازار سرمایه برای اتصال به بازار املاک و مستغلات را می‌توان در چهار حوزه بررسی کرد: تأمین مالی، معاملات املاک و قیمت‌گذاری، مواد اولیه و مصالح ساختمانی و ناشران بورسی فعال در حوزه املاک و مستغلات. برای موفقیت طرح جهش مسکن هر کدام از این زیرساخت‌های بازار سرمایه قابلیت کمک به ارتقای اقتصاد املاک و مستغلات را خواهد داشت؛ تأمین مالی یکی از دوکارکرد اصلی در بازار سرمایه در کنار سرمایه‌گذاری است.
ابزاری‌های مختلفی برای تأمین مالی ساخت و ساز کلان در بازار سرمایه وجود دارد که هم شامل ابزارهای بدهی، ابزارهای مالکانه یا مشاع است، مثل صندوق‌های زمین و ساختمان، صندوق پروژه‌ها، انواع اوراق بدهی (مشارکت، صکوک اجاره، مرابحه، منفعت)؛ اوراق مبتنی بر دارایی همچون سلف موازی و امثالهم؛ افزایش سرمایه ناشران بورسی فعال در حوزه املاک و مستغلات؛ ابزارهای ترکیبی مانند قابل تبدیل، مالکانه با حداقل سود تضمینی و... از آن جمله هستند. زیرساخت‌های قانونی برای بازار املاک و مستغلات در بورس کالا ایجاد شده و استفاده از این زیرساخت برای شفاف شدن معاملات املاک و مستغلات و طراحی ابزارهای مناسب برای کنترل ریسک، متنوع شدن روش‌های سرمایه‌گذاری یا تأمین مالی و امکان مشارکت عموم در این بازار، می‌تواند به طرح جهش تولید مسکن کمک کند و به نوعی ریسک سرمایه‌گذاران که در تأمین مالی کلان طرح‌ها مشارکت کردند را کاهش دهند. الزام به خرید مصالح و مواد اولیه در بورس کالا در رینگ‌های مختلف فلزی، معدنی و سایر مصالح، هم به تأمین مالی اعتباری مواد اولیه و مصالح توسط سازندگان کمک می‌کند و هم کیفیت و قیمت عادلانه‌تری را رقم می‌زند البته نیازمند تسهیلاتی در حوزه مالیات بر ارزش افزوده و نیز مشوق‌های دیگر برای فعال‌تر شدن سازندگان در این بازار است.
بیشتر بخوانید:
صنعت املاک و مستغلات (انبوه سازی) یکی از صنایع قدیمی در بازار سرمایه شامل ده‌ها شرکت سازنده و شاید صدها شرکت فعال در زنجیره تأمین است. این شرکت‌ها عموما از شفافیت بالاتری نسبت به سایر شرکت‌های فعال در صنعت برخوردار هستند و قدمت و تجربه مناسبی نیز دارند. در صورتی که سیاست‌گذار اقتصادی در کشور بخواهد هم زمان به توسعه بازار سرمایه و بازار املاک و مستغلات بپردازد، می‌تواند اولویت واگذاری و اجرای طرح‌های بزرگ املاک و مستغلات در کشور را به شرکت‌های بورسی واگذار کند و نیز در زنجیره تأمین کالا و خدمات برای املاک و مستغلات نسبت به تأمین از طریق بنگاه‌های بورسی به صورت الزامی یا با مشوق‌ها اقدام کند، چرا که در حال حاضر فولادسازها، سیمانی‌ها، عرضه‌کنندگان محصولات ساختمانی، شن و ماسه و... به اندازه کافی در لیست شرکت‌های پذیرفته شده هستند و از طرف دیگر این مشوق‌ها یا الزامات منجر به تشویق سایر شرکت‌های فعال در صنعت برای ورود به بازار سرمایه شده و خود به خود منجر به توسعه بیشتر بازار سرمایه می‌شود. در کوتاه‌مدت بعید است تأثیری بر روند بازار سرمایه داشته باشد اما در بلندمدت، در صورتی که این اتصال با تدبیر و استراتژی مشخصی صورت پذیرد، منجر به توسعه بازار سرمایه، افزایش مشارکت مردم، افزایش سهم بازار سرمایه در تأمین مالی اقتصاد و تبدیل اقتصاد از بانک محوری به بازار محوری، افزایش و تنوع گزینه‌های سرمایه‌گذاری، افزایش شرکت‌های متقاضی فعالیت در بازار سرمایه و نهایتا بهبود در رشد اقتصادی خواهد شد. یکی از ریسک‌های مترتب نیز رقابت ابزارهای مرتبط با املاک و مستغلات با ابزارهای سنتی بازار سرمایه در جذب نقدینگی است که البته همواره وجود داشته است.
- مهدی قلی‌پور - نایب رئیس هیأت مدیره سبدگردان الماس