صدای بورس- بازار سرمایه از ارکان اصلی هر اقتصاد و دماسنجی برای وضعیت اقتصادی هر کشور است. امروزه نقش محوری بازار سرمایه در روندهای آتی شاخص‌های کلان اقتصادی از جمله رشد، پویایی و افزایش توان تولیدی و تحقق اهداف اقتصادها در راستای دستیابی به وضعیت بهتر و کارآمدتر، بر کسی پوشیده نیست. همانطور که روندها نشان می‌دهند، اقتصاد کشور ما در یکی از بااهمیت‌ترین بازه‌های تاریخی خود قرار گرفته و برای عبور به بهترین نحوه ممکن از این گلوگاه نیاز به یک نقشه راه جامع بیش از پیش احساس می‌شود؛ در حال حاضر سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی که از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ شده است، یک نقشه راه روشن و قابل دسترس است. بنابراین بازار سرمایه وظیفه دارد تا با حداکثر توان در خدمت جامه عمل پوشی به اهداف این سند رسمی تلاش کند. در واقع بازار سرمایه به عنوان یک پل ارتباطی بین صنایع و سهامداران برای پیشبرد اهداف اقتصاد مقاومتی، می‌تواند از بند اول ابلاغیه مقام معظم رهبری در راستای سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی بهره‌برداری کند. طبق این بند:
«تأمین شرایط و فعال‌سازی کلیه امکانات و منابع مالی و سرمایه‌های انسانی و علمی کشور به منظور توسعه کارآفرینی و به حداکثر رساندن مشارکت آحاد جامعه در فعالیت‌های اقتصادی با تسهیل و تشویق همکاری‌های جمعی و تأکید بر ارتقاء درآمد و نقش طبقات کم‌درآمد و متوسط»
یکی از اصلی‌ترین و کاربردی‌ترین قابلیت‌های بازار سرمایه، تامین مالی از محل مشارکت عمومی به منظور ورود نقدینگی سرگردان به چرخه تولید است. بازار سرمایه به سبب نقش اساسی در گردآوری منابع از طریق پساندازها، بهینهسازی گردش منابع مالی و هدایت آنها به سوی مصارف و نیازهای سرمایهگذاری در بخشهای مولد اقتصادی تاثیر زیادی در رشد اقتصادی کشورها و تامین مالی صنایع بزرگ ایفا میکند. به طوری‌که برخی اقتصاددانان بر این عقیدهاند که تفاوت اقتصادهای توسعهیافته و توسعهنیافته، نه در تکنولوژی پیشرفته بلکه در وجود بازار سرمایه یکپارچه فعال و گسترده است. بر این اساس برآورد ما این است که پویایی بازار سرمایه از اهم برنامه‌هایی است که همواره باید مورد توجه قرارگیرد. حال سوالی که مطرح می‌شود، این است که چگونه می‌توان در یک جامعه پیشرفت اقتصادی را بدون رشد و آگاهی‌های لازم در مردم آن جامعه تصور نمود؟
مشارکت عموم در فعالیت‌های اقتصادی از طریق بازار سرمایه علاوه بر امکان تامین مالی شرکت‌ها، مزایای دیگری نیز دارد که اهم آن آشنایی هرچه بیشتر افراد جامعه با شاخصه‌ها و واقعیت‌های اقتصادی در سطح داخلی و بین‌المللی است و این موضوع زمینه‌ساز پیدایش رفتارهای صحیح اقتصادی در جامعه و همچین بهبود و افزایش سطح سواد مالی است. چرا که ورود و سرمایهگذاری در هر بازار مالی، نیازمند کسب دانش و آگاهی لازم در خصوص ابعاد مختلف آن بازار است. اعتقاد ما این است که با مشارکت اقتصادی افراد جامعه، سرعت رشد اقتصاد در کشور افزایش یافته و با حرکت به سمت مردمی‌سازی اقتصاد که در چارچوب سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی تعریف شده است، اقتصاد مقاومتی در میدان عمل نیز محقق می‌شود. سایر اقدامات در راستای ریل‌گذاری بازار سرمایه در مسیر اقتصاد مقاومتی به شرح ذیل است:
توجه به رشد شاخص‌های اقتصاد مقاومتی
توجه به شاخص‌های کلان و رشد متناسب هر شاخص (که در متن ابلاغیه سیاست‌های اقتصاد مقاومتی توجه فراوانی به آن شده است) نشان‌دهنده اهمیت بالای مبحث تدوین و ارزیابی شاخص‌های اقتصاد مقاومتی است. شاخص‌هایی که بتوان براساس آنها میزان مقاومت و تاب‌آوری اقتصاد نسبت به شوک‌های اقتصادی و همچنین مسیر دستیابی به سایر مولفه‌های الگوی اقتصاد را مشخص کرد.
همچنین از آنجا که سیاست‌های اقتصاد مقاومتی فقط برای شرایط کنونی نیست بلکه یک تدبیر بلندمدت است، برای دستیابی به اقتصاد پایدار، در افق‌های پیش‌رو باید برنامه‌ریزی بلندمدت کرد و سیاست اقتصادی باید به گونه‌ای اتخاذ شود تا اهداف تعیین شده محقق شوند. بنابراین پیشنهاد می‌شود تا با توجه به جنبه‌های فوق سازگاری بازار سرمایه با تحقق اقتصاد مقاومتی مورد توجه قرار گیرد.
سالم‌سازی و شفاف‌سازی اقتصاد
سالم‌سازی اقتصاد که در متن ابلاغیه سیاست‌های اقتصاد مقاومتی به آن توجه شده است، همواره جزء اصول اساسی در رشد هر اقتصاد است. کوتاه‌سازی دست دلالان از رانت‌های احتمالی، ایجاد فضای قیمت‌گذاری منطقی توسط مکانیزم عرضه و تقاضا، حرکت به سمت اقتصاد کاملا شفاف، استقرار حاکمیت شرکتی در ناشران بازار بورس، گزارش‌دهی و اطلاع‌رسانی از طریق سامانه‌هایی مانند کدال و پیدایش کارایی اطلاعاتی و عملیاتی و... از جمله مواردی است که بازار سرمایه مناسب‌ترین راه برای دستیابی و اجرای آنهاست.
رونق حضور شرکت‌های دانش‌بنیان و خلاق در بازار سرمایه
اقتصادِ امروز کشورهای توسعهیافته در حال گذر از اقتصاد صنعتی به سمت اقتصاد دانش‌بنیان است؛ از طرفی یکی از معیارهای اصلی جهت اجرای اقتصاد مقاومتی، توجه به پیشتازی اقتصاد دانش‌بنیان است. اقتصادی که علم و فناوری، نوآوری و کارآفرینی از مولفه‌های اصلی آن بوده و از آنها به عنوان عوامل رشد درون‌زای اقتصادی یاد شده است. در این میان، آنچه که بستر اولیه شکل‌گیری اقتصاد دانش بنیان را فراهم میکند، ایده‌ها و طرح‌های نوآورانه و مبتنی بر دانش است. در ادامه خلق ایده‌ها و طرح‌های دانش‌بنیان آنچه که نقش بسیار مهمی را به سمت تجاری سازی بر عهده دارد، مساله چگونگی تامین مالی صحیح و قابل اعتماد آنهاست. بازار سرمایه به عنوان یکی از اصلی‌ترین نهادهای متولی تامین مالی در کشور، ابزارها، خرده نهادهای مناسب و مقررات لازم را جهت تامین مالی اصولی طرح‌های دانش‌بنیان برنامه‌ریزی و ارائه میکند. کشور ما سرشار از ظرفیت‌های موجود بالقوه و بالفعل در زمینه ایده‌های دانش‌بنیان است که بازار سرمایه در سال‌های اخیر به عنوان بازوی کمکی اقدامات سازنده‌ای جهت تامین مالی ایده‌ها و طرح‌های مبتنی بر دانش در دستور کار داشته است.
در همین زمینه مجموعه اقدامات بازار سرمایه منجر به پذیرش ۴۸ شرکت دانش‌بنیان در تابلوهای مختلف بورس و فرابورس شده است. از این میان ۴۲ شرکت دانش‌بنیان در تابلوهای مختلف بورس و فرابورس فعال هستند. بیش از ۴۰ درصد این شرکت‌ها در ۴ سال گذشته در بازارهای بورس و یا فرابورس پذیرش شده‌اند. در حال حاضر ۲۵ شرکت دانش‌بنیان بورسی و همچنین ۱۷ شرکت فرابورسی است. در این میان ۳۰ درصد از این شرکت‌ها در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، ۲۸ درصد در حوزه دارو و فرآورده‌های پیشرفته و ۲۱ درصد نیز در حوزه مواد پیشرفته فعالیت می‌کنند. سخت‌افزارهای برق و الکترونیک، لیزر و فوتونیک، ماشین‌آلات و تجهیزات پیشرفته برق و الکترونیک و فناوری زیست کشاورزی، دیگر صنایعی هستند که شرکت‌های دانش‌بنیان در آن موفق به پذیرش شده‌اند.
رشد قابل توجه حضور فعالان زیست‌بوم نوآوری و فناوری در بازار سرمایه طی سال‌های اخیر، زمینه را برای رونق این کسب‌وکارها فراهم کرده، به طوری که با تسهیل و حمایت از پذیرش شرکت‌های دانش‌بنیان در بازار سرمایه و رشد شرکت‌های دانش‌بنیان در سال‌های اخیر، پذیرش این نوع شرکت‌ها جهش چشمگیری داشته است.
در پایان به نظر می‌رسد دستیابی به اهداف اقتصاد مقاومتی نیازمند به کارگیری کلیه ابزارهای موجود در فضای اقتصادی کشور، به ویژه بازار سرمایه است. با نگاهی به تاریخچه اقتصادهای توسعهیافته جهانی درمی‌یابیم که همواره حداکثر استفاده مفید از پتانسیل بازار سرمایه به‌کار گرفته شده است. بنابراین ما سعی کردیم تا با بررسی گوشه‌ایی از کاربردهای بازار سرمایه در تحقق اقتصاد مقاومتی، نگاهی هر چند کلی به ابزارهای در دسترس داشته باشیم. امید است تا با پویایی بازار سرمایه بتوانیم گامی بزرگ در تحقق آرمان‌های اقتصاد مقاومتی برداریم.