به‌نظر می‌رسد بودجه ۱۴۰۱ مانند سال‌های گذشته با کسری همراه است و دوباره دولت تلاش کرده بخشی از این کسری را در قالب بخش‌های مختلف حداقل در لایحه مخفی نگه دارد؛ یکی از اقلام بسیار عمده، فروش نفت است که بعید است در سال ۱۴۰۱ اتفاق بیفتد.
درمورد فروش نفت سال ۹۹، دولت ۵۷ همت پیش‌بینی کرده بود، سال جاری ۳۵۰ همت و برای سال آینده ۳۸۲ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی کرده است و همانطور که این رقم در سال ۱۴۰۰ محقق نخواهد شد هرچند که آمار دقیقی از آن وجود ندارد اما پیش‌بینی می‌شود کمتر از ۳۰ درصد محقق شده است و باتوجه به این شرایط به‌نظر می‌رسد برای سال ۱۴۰۱ هم همین اتفاق رخ دهد، بنابراین حدودا ۲۵۰ هزار میلیارد تومان کسری بودجه از محل فروش نفت بر مبنای پیش‌بینی دولت در لایحه خواهیم داشت. این موارد بخشی از سخنان علیرضا توکلی، عضو هیأت مدیره تأمین سرمایه کاردان است که گفت‌وگوی ما با وی از روند تأمین سرمایه‌ها شروع و به بودجه ۱۴۰۱ ختم شد.
* بودجه ۱۴۰۱ و تأثیر آن بر بازار را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در بودجه ۱۴۰۱ و برای مالیات عدد ۵۲۷ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده که در مقابل عدد ۳۲۵ هزار میلیارد تومان بودجه ۱۴۰۰ رشدی حدود ۶۲ درصد داشته و با توجه به اینکه حدود ۶ هزار میلیارد تومان از آن مربوط به مالیات بر املاک و خودروهای لوکس است احتمال تحقق آن بسیار کم است، هرچند در کل رقم بسیار جزیی است از طرفی با وجود اینکه دولت دو سال گذشته در فروش اموال ناموفق بوده است دوباره برای سال ۱۴۰۱، رقم ۲۶ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی کرده که به‌نظر می‌رسد این رقم نیز محقق نخواهد شد.
* البته بخش فروش اوراق را کم کرده است؟
بله، اما درمورد فروش اوراق نیز شاهد بی‌نظمی هستیم. در هیچکدام از سال‌های اخیر، پیش‌بینی‌های دولت در زمینه اوراق درست نبوده و این موضوع نه تنها در مورد انتشار اوراق، بلکه در مورد تعهدات بازپرداخت اصل و سود نیز محقق نشده است در صورتی‌که حداقل توقع آن است که دولت بر مبنای اوراق منتشره قبلی خود، تخمین دقیق‌تری از میزان تعهدات خود در یک‌سال آینده داشته باشد. در بودجه ۱۴۰۰، رقم ۷۰ همت برای بازپرداخت اصل و سود پیش‌بینی شده بود که این رقم حداقل در سطح ۱۰۴ همت محقق خواهد شد. در سال آینده نیز با وجود اینکه طبق اطلاعات موجود، دولت باید حداقل ۱۷۳ همت بابت اصل و سود اوراق منتشره قبلی پرداخت کند، صرفا رقم ۱۲۸ همت پیش‌بینی کرده است. در سال ۱۴۰۰ شخصا پیش‌بینی می‌کنم که علاوه بر ۱۵۶ همت اوراق منتشره تاکنون، حداقل ۱۴۴ همت دیگر هم اوراق جدید منتشر شود.
- بیشتر بخوانید:
قثابت؛ تبدیل وضعیت بنیادی از زیاندهی به سودآوری / ضرر ۸۰ درصدی سهامداران کمتر می‌شود؟
* رقم دیگری که در سال ۱۴۰۱ به شدت متورم شده، برداشت دولت از صندوق توسعه ملی است.
دقیقا، این رقم که در سال جاری ۳۶ بوده به ۱۳۷ تبدیل شده است یعنی تقریبا بیش از ۴ برابر شده که بعید است محقق شود و حتی اگر محقق شود به‌صورت کاغذی این اتفاق رخ می‌دهد زیرا بخشی از منابع صندوق توسعه ملی در دسترس نیست و به دلیل تحریم در کشورهای مختلف بلوکه شدند؛ مورد بعدی اینکه عمده منابع آن ارزی هستند و عملا اگر دولت بخواهد این برنامه را در سال آینده اجرا کند به این معناست که از محل پول‌های بلوکه شده صندوق توسعه ملی که در خارج از کشور قرار دارد به بانک مرکزی دستور می‌دهد معادل آن ریال منتشر کند و تملک دلار را به بانک مرکزی منتقل می‌کند. این مسئله در ادبیات به افزایش خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی معروف است که بر مبنای نظر برخی کارشناسان اقتصادی یکی از عوامل ایجاد کننده تورم است. اگر این موارد در کنار یکدیگر گذاشته شود به‌نظر می‌رسد دولت در سال ۱۴۰۱ حدود ۳۰۰ تا ۶۰۰ هزار میلیارد تومان کسری خواهد داشت و طبیعتا بهترین راهی که برای تأمین آن وجود دارد انتشار اوراق است که باید این موضوع را در بودجه اصلاح کند.
* یکی از بندهای همیشگی مهم و موثر در بازار نرخ خوراک پتروشیمی‌هاست.
یکی از مسائلی که از اواسط سال گذشته نگران آن بودم، این بود که با تداوم وضع تحریم‌ها اگر اتفاقی رخ ندهد و دولت راهی برای بازار کردن راه تحریم‌ها و کاهش کسری بودجه پیدا نکند طبیعتا دو کار بزرگ را انجام خواهد داد؛ یکی انتشار اوراق و دیگری دست بردن در جیب شرکت‌ها و اشخاص. انتشار اوراق که امسال در ارقام بزرگی منتشر شد و سال آینده هم به همین صورت خواهد بود و حتی بسیار بیشتر از ارقام بودجه دولت اوراق منتشر خواهد کرد، بنابراین برای دولت چاره‌ای جز این باقی نمی‌ماند که از محل افزایش مالیات و عوارض، نرخ خوراک، حق مالکانه معادن و سایر موارد، کسری بودجه خود را پوشش دهد. هرچند معتقدم این نوع اقدامات که فاقد استراتژی بلندمدت هستند به شدت به بدنه اقتصاد ضربه وارد خواهد کرد و حداقل اثرش این است که سرمایه‌گذاری‌های جدید در این بخش‌ها قطعا متوقف خواهد شد و آثار سوء آن ناشی از کاهش درآمدهای مالیاتی دولت در سنوات دورتر بر بودجه سال‌های آینده اثر منفی خواهد گذاشت.
* به بازار هم نگاهی داشته باشیم، این روزها خروج شدید نقدینگی از صندوق‌ها را داریم.
اجباری که صندوق‌ها برای نگهداری سهام در پرتفوی داشتند و ریزش بازار بر NAV صندوق‌های با درآمد ثابت اثر منفی می‌گذارد و باعث می‌شود سهامداری که انتظار سود ۲۰ تا ۲۱ درصد در بازار داشت در حال حاضر با سود ۱۸ تا ۱۹ درصد مواجه شود و صندوق‌ها از محل ذخایرشان سود پرداخت کنند ضمن اینکه مقرراتی که سازمان در بحث ذخایر دارد، مقررات نادرستی است که باید اصلاح شود به همین دلیل مدیران صندوق‌ها و تأمین سرمایه‌ها با مشکل مواجه شده‌اند. نکته دیگر اینکه جذابیتی در بازارهای دیگر ایجاد شده است که برخی سرمایه‌گذاران به سمت دلار و رمزارزها حرکت کرده اند.
* برنامه‌های توسعه‌ای تأمین سرمایه کاردان چیست؟
تأمین سرمایه کاردان در دو سال اخیر و باتغییر مدیریتی که در آن اتفاق افتاد پیشرفت‌های بسیار خوبی داشته ازجمله اینکه سود این شرکت در دو سال اخیر تقریبا بیش از سه برابر افزایش پیدا کرده است. در سال ۱۴۰۰ تأمین سرمایه کاردان حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان برای شرکت‌های خصوصی و دولت تأمین منابع کرده است. علاوه بر این صندوق‌های سرمایه‌گذاری کاردان توانستند بیش از ۸ هزار میلیارد تومان رشد کنند.
* تأمین سرمایه‌ها با چه چالش‌هایی مواجه هستند؟
مهمترین وظیفه تأمین سرمایه‌ها تأمین منابع مالی برای شرکت‌ها، شهرداری‌ها و دولت‌هاست و مهمترین مسئله تأثیرگذار در این تجارت نرخ بهره و چشم‌انداز آن و مورد دوم اجازه به تأمین سرمایه‌ها برای تأمین منابع مالی است که بتوانند شرکت‌ها یا دولت را تأمین مالی کنند. در حال حاضر در هر دو مورد در صنعت تأمین سرمایه مشکل وجود دارد، با تغییراتی شدیدی که در تورم و متغیرهای اقتصادی شاهد بودیم، هیچ ثبات و پیش‌بینی در نرخ بهره در چند سال آینده وجود ندارد و در شرایطی که چشم‌اندازی از نرخ بهره و نرخ سود وجود ندارد تأمین سرمایه‌ها نمی‌توانند تأمین مالی بلند مدت انجام دهند و طبیعتا به سمت تأمین مالی کوتاه مدت خواهند رفت.
* راهکاراین مهم چیست؟
بانک مرکزی باید با تعیین نرخ سود و به‌خصوص نرخ سود کوتاه‌مدت و میان‌مدت با انجام عملیات باز و بازارگردانی اوراق دولتی بتواند چشم‌انداز بهره را در میان‌مدت و بلندمدت تعیین کند که بر این مبنا شرکت‌های تأمین سرمایه بتوانند اقداماتی انجام دهند. نکته بعد اینکه یکی از ابزارهای مهم تأمین سرمایه‌ها برای تأمین مالی گسترش صندوق‌های سرمایه‌گذاری و جمع‌آوری منابع خرد و تجمیع و تجهیز آنها برای انجام تأمین مالی دولت و شرکت‌هاست بنابراین در این شرایط باید سازمان بورس کمک کند تا شرکت‌های تأمین سرمایه صندوق‌های متنوع‌تری ازجمله صندوق‌های بازار پول یعنی صندوق‌هایی که در اوراق کوتاه مدت سرمایه‌گذاری می‌کنند و صندوق‌های اوراق بهادار میان‌مدت و بلند مدت تأسیس کنند و همچنین اجازه دهد که صندوق‌های موجود را بزرگ‌تر کنند و سقف آن را افزایش دهند؛ علاوه بر این مشکلات مقررات مختلف سازمان از جمله تحمیل خرید سهام به صندوق‌های با درآمد ثابت و یا در نحوه ذخیره‌گیری و نحوه محاسبه کارمزد موفقیت مدیر باید بر طرف شود.
* برنامه‌ای برای ورود به بورس دارید؟
تأمین سرمایه کاردان به‌صورت جدی دنبال پذیرش در بورس است و پیش‌بینی می‌شود که در شش ماه آینده نام تأمین سرمایه کاردان در لیست شرکت‌های پذیرفته شده در بورس و در کنار نام بقیه تأمین سرمایه‌ها دیده شود.