مدت‌هاست که شرایط بازار سرمایه بحرانی بوده و نهاد ناظر سعی دارد با اعمال راهکارهای گوناگون آن را احیا کند، یکی از این راهکارها اینکه چندی پیش مقرر شد صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت ملزم به سرمایه‌گذاری حداقل و حداکثر ۲۵ درصد از ارزش کل دارایی‌های صندوق در سهام، حق تقدم سهام و قرارداد اختیار معامله سهام پذیرفته‌شده در بورس تهران یا بازار اول و دوم فرابورس ایران، گواهی سپرده کالایی پذیرفته شده در بورس و واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری شوند؛ هرچند بسیاری از کارشناسان معتقدند صندوق‌های با درآمد ثابت ظرفیتی بدون ریسک هستند و این تصمیم عاملی برای افزایش ریسک این صندوق‌ها می‌شود بنابراین پای ریسک به درآمدثابت‌ها باز و باعث شد سرانجام مبهمی در انتظار آنها باشد.
برخی دیگر اما معتقدند که در حال حاضر ابطال از صندوق‌های با درآمد ثابت افزایش پیدا کرده و این موضوع به تدریج باعث می‌شود صندوق‌ها کوچک‌تر از قبل شوند؛ برای اثبات چنین ادعایی نگاه به آمار و روند حرکتی ماهانه صندوق‌ها بهترین گزینه موجود است البته اگر سازمان از آذر سال ۹۹ همتی کرده و همچون دیگر بخش‌ها آخرین اطلاعات صندوق های با درآمد ثابت را منتشر می‌کرد. هرچند بررسی ضمنی نشان می دهد بازدهی صندوق‌های بادرآمد ثابت به دلیل تمرکز عمده سرمایه‌گذاری این صندوق‌ها در بازار بدهی، عموماً چند درصدی در مقایسه با سطح بازدهی سپرده بانکی بالاتر بوده است؛ در بازه پنج سال گذشته، میانگین بازدهی این صندوق‌ها در محدوده ۱۸ تا ۲۴ درصد سالیانه و ۵/۱ تا ۲ درصد ماهیانه، در نوسان بوده است؛ در این گزارش موضوع را با مدیران صندوق‌های با درآمد ثابت بررسی کرده و برای تهیه گزارش آماری تکمیلی و نهایی عملکرد صندوق‌های با درآمد ثابت همچنان تلاش خواهیم کرد.
ضرورت هموارسازی سود
پیمان تاتایی، کارشناس بازار سرمایه درمورد الزام حداقل ۱۵ و حداکثر ۲۵ درصدی صندوق‌ها به خرید سهام و افزایش ابطال از صندوق‌های با درآمد ثابت گفت: به‌طور کلی مخالف حضور سهام در ترکیب دارایی‌های صندوق هستم اما به‌نظر نمی‌رسد درمجموع افزایش ابطال‌ها باعث کوچک شدن صندوق‌ها شود بلکه احتمالا سرمایه از صندوق‌هایی که جدیدالتأسیس هستند به سمت صندوق‌های قدیمی‌تر سوق پیدا می‌کند زیرا صندوق‌های قدیمی‌تر از قبل سهام دارند و در دوران خوب بازار ذخیره‌ای جمع‌آوری کرده‌اند بنابراین می‌توانند با روزهای بد بازار سازگار شوند و این دوران را سپری کنند اما اکثر صندوق‌هایی که به تازگی تأسیس شدند چنین ذخیره‌ای ندارند درنتیجه به خاطر اتفاقات بد بازار سود آنها دچار نوسان می‌شود و سرمایه از این صندوق‌ها روانه صندوق‌های باسابقه می‌شود.
او در پاسخ به این پرسش که راهکار برای بهبود وضعیت صندوق‌ها چیست، گفت: همانطور که گفته شد ورود سهام به ترکیب دارایی‌های صندوق‌های با درآمد ثابت اقدام اشتباهی بود و بهتر است که این موضوع برطرف شود و اگر نمی‌توان این مشکل ار رفع کرد، ضرورت دارد راهکاری برای هموارسازی سود صندوق‌های با درآمد ثابت به رسمیت شناخته شوند زیرا در مواقعی که بازار منفی است این مشکل خواه یا ناخواه به وجود می‌آید بنابراین راهکار اینکه یا سود صندوق‌ها به رسمیت شناخته شوند یا از نصاب سهام جلوگیری کنند.
به گفته این کارشناس بازار سرمایه هنگامی که افراد به امید درآمد ثابت هموار سرمایه‌گذاری می‌کنند که نه با درآمد ثابت مواجه هستند و نه هموار و نه نرخ بازدهی رقابتی؛ قطعا منابع را به بازارهای دیگر منتقل می‌کنند و اگر این روند ادامه پیدا کند به‌نظر می‌رسد همچنان ابطال از صندوق‌های با درآمد ثابت ادامه‌دار خواهد بود.
- بیشتر بخوانید:
" دبالک " همچنان افزایش سرمایه می‌دهد
درآمد ثابت‌ها همچنان پر قدرت، آمار غلط ندهیم
رسول رحیم نیا، مدیر صندوق سرمایه‌گذاری شرکت تأمین سرمایه بانک ملت در پاسخ به این پرسش که الزام صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت به خرید سهام حداقل ۱۵ درصد و حداکثر ۲۵ درصد باعث خروج منابع از صندوق‌ها شده است یا خیر، گفت: روند جذب منابع توسط صندوق‌های سرمایه‌گذاری حاکی از این موضوع است که این امر صحت ندارد و اتفاقا برعکس صندوق‌های سرمایه‌گذاری باتوجه به افزایش سقف منابعی که شامل آنها شده، توانستند منابع قابل توجهی جذب کنند و حجم صندوق‌های با درآمد ثابت مخصوصا در ماه‌های اخیر روند رو به رشدی پیدا و منابع قابل توجهی را جذب کردند که از این منابع قابل توجه بخشی وارد بازار سهام و بخشی هم به اوارق بهادار با درآمد ثابت تخصیص پیدا کرده است بنابراین صندوق‌های با درآمد ثابت در حال بزرگ‌تر شدن هستند.
وی افزود: در لایحه بودجه ۱۴۰۱ بندی با عنوان تعلق مالیات بر سپرده اشخاص حقوقی وجود دارد که درصورت اجرایی شدن این موضوع انتظار می‌رود بخش قابل توجهی از این منابع به سمت صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت روانه شود که طبیعتا باتوجه به الزام صندوق‌ها به خرید حداقل ۱۵ درصد از کل دارایی‌های صندوق به سهام به نظر بخش قابل توجهی به سمت بازار سرمایه گسیل پیدا کند.
رحیم نیا ادامه داد: اگر این بند درمورد مالیات بر اشخاص حقوقی در لایحه بودجه برای سال آینده اجرایی شود می‌توان انتظار داشت که بازار سرمایه حداقل از لحاظ تقاضای صندوق‌های سرمایه‌گذاری روند قابل قبولی پیدا کند و حداقل بازار دورنمای مثبتی داشته باشد البته صرفا برای اشخاص حقوقی نمی‌توان انتظار داشت که با وجود صندوق‌های سرمایه‌گذاری به سمت بازار سرمایه حرکت کنند اما به‌طور کلی می‌تواند در بازار سرمایه تأثیرگذار باشد.
نرخ‌ها کنترل شود!
محمدرضا خانی، مدیر صندوق درآمد ثابت کاریزما درمورد ارزیابی خود از وضعیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت گفت: عمده مشتریان صندوق‌های با درآمد ثابت فعالان ریسک گریز هستند و بخشی از مشتریان هم سرمایه‌گذاران فعال در بازار سرمایه هستند که از صندوق‌های با درآمد ثابت استقبال می‌کنند و باتوجه به
شرایط بازار بین ابزارهای سهام و درآمد ثابت در شرایط رکود ورونق جابه‌جا می‌شوند اما عمده افراد فعال در این حوزه ریسک گریز هستند که همواره منابع خود را در ابزارهای درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌کنند.
وی ادامه داد: برای چنین سهامداران ریسک‌گریزی چند فاکتور مهم است مانند سودآوری و نقدشوندگی مطمئن که همواره سعی شده به آنها توجه شود اما در چند ماه اخیر در مورد صندوق‌های با درآمد ثابت نکاتی وجود داشت؛ مورد اول اینکه نرخ اوراق اسناد اسلامی رشد قابل توجهی داشت و یک سری با سررسیدهای بلندتر تا محدوده ۲۶ درصد هم رشد کردند که باعث شد بسیاری از این سرمایه‌گذاران استقبال کنند و به جای اینکه به سمت صندوق‌های سرمایه‌گذاری با نرخ سودهای کمتری حرکت کنند از اسناد خزانه اسلامی به خاطر نرخ‌های جذابی که وجود داشت، استقبال کردند درنتیجه این موضوع باعث شد تمایل برای ورود به صندوق‌ها در این دوره کاهش پیدا کند.
خانی افزود: از سوی دیگر نرخ بانک‌ها هم روند افزایشی داشت و باعث شد عده کثیری از سرمایه‌گذاران از آن استقبال کنند و روانه سرمایه‌گذاری در سیستم‌های بانکی با شرایط ویژه‌ای که به آنها پیشنهاد داده بودند، شوند؛ این مسئله درست زمانی بود که سیستم بانکی به جذب منابع نیاز داشت.
او با بیان اینکه تمامی این عوامل باعث شد سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها مانند ماه‌های قبل روند رو به افزایشی را تجربه نکند، گفت: از سوی دیگر شرایط بازار و افت‌های پی‌درپی هم مزید بر علت است، این مسئله که صندوق‌ها الزام شدند ۱۵ درصد از دارایی‌های آنها در سهام باشد ریسک‌هایی را متوجه سرمایه‌گذار می‌کند که به آن آگاه هستند و این موضوع بر روند صدور و ابطال تأثیر می‌گذارد، البته که بسیاری از صندوق‌ها سعی کردند این موضوع را با ابزارهای موجود مدیریت کنند که کمترین آسیب به سهامداران وارد شود، اما هنگامی که سرمایه‌گذار با چنین چالش یا ریسکی مواجه شود سعی می‌کند در دوره‌هایی که بازار یا ابزارهای موازی نسبت به صندوق‌ها نرخ های جذابی ایجاد می‌کنند به سمت استفاده از این ابزارها سوق پیدا کند.
مدیر صندوق درآمد ثابت کاریزما در پاسخ به این پرسش که راهکار برای بهبود وضعیت صندوق‌ها چیست، گفت: امید است با کنترل نرخ‌ها که به‌نظر می‌رسد در چند ماه آینده چنین اتفاقی رخ دهد و مشخص شدن تکلیف مذاکرات و سیاست‌های بانک مرکزی تاحدودی وضعیت صندوق‌های با درآمد ثابت بهبود پیدا کند؛ البته بعد از مشخص شدن سیاست‌های بانک مرکزی باید دید بانک‌ها تا چه میزان به نرخ سودهایی که مصوبه شورای پول و اعتبار است، پایبند هستند. به گفته خانی درصورتی که بانک‌ها به نرخ سودهای مصوبه شورای پول و اعتبار پایبند باشند و به آن عمل کنند دوباره استقبال از حوزه صندوق با درآمد ثابت افزایش پیدا می‌کند که در نتیجه آن جذابیت این صندوق‌ها نسبت به حداقل ابزارهایی که در بازار پولی و اوراق بدهی وجود دارد، افزایش پیدا خواهد کرد.
- ملیکا حمزه‌ئی - خبرنگار