به گزارش صدای بورس، در کشورهای توسعه‌یافته برای ایجاد امنیت روانی در جامعه و نیز مبارزه با فساد، از سامانه‌های گزارش مردمی یا همان «سوت‌زنی» استفاده می‌شود و برای ترغیب شهروندان برای افشای مفاسد نه‌تنها از افشاکنندگان فساد حمایت قضایی و اجتماعی صورت می‌گیرد، بلکه به‌ازای ارسال گزارش‌های صحیح به افرادی که فساد را برملا کرده‌اند، پاداش مناسب پرداخت می‌شود.
طبق تعاریف رایج، «سوت‌زن» whistle-blower به کسی گفته می‌شود که افکار عمومی یا مقامات را از وجود فرد (یا افراد) نادرست‌کار یا فعالیت‌های خلاف قانون در بخش دولتی، عمومی، یا خصوصی آگاه می‌کند. تخلفات معمولاً طیفی گسترده از کارهای غیرقانونی، زیر پا گذاشتن مقررات، و تهدید منافع عمومی یا خصوصی مثل تقلب، فساد مالی و فرار مالیاتی را در بر می‌گیرد.
آیا وعده‌های مالیاتی وزیر اقتصاد بدون سامانه سوت‌زنی محقق خواهد شد؟
دولت سابق قرار بود برای مبارزه با مفاسد مختلف اقتصادی به‌خصوص مسئله فرار مالیاتی یک سازوکار جامع برای کشف و گزارشگری فساد ایجاد کند، اما این موضوع همانند سایر وعده‌های دولت تدبیر و امید به فراموشی سپرده شد.
فرهاد دژپسند وزیر اقتصاد دولت دوازدهم، در سال ۱۳۹۸ وعده داده بود که به افشاکنندگان فساد پاداش تعلق خواهد گرفت. وی گفته بود که برای مبارزه با فساد کریدور ویژه و سیستم سوت‌زنی راه‌اندازی می‌شود و هر فردی که فساد را افشا کند از وزارت اقتصاد جایزه می‌گیرد.
سید احسان خاندوزی، وزیر فعلی اقتصاد نیز آبان‌ماه امسال از رونمایی سامانه سوت‌زنی در حوزه بانکی خبر داده بود اما با وجود آنکه وزیر اقتصاد تأکید ویژه‌ای بر اخذ مالیات از فعالیت‌های سوداگرانه و عزم راسخ برای جلوگیری از فرار مالیاتی صدهزارمیلیارد تومانی دارد، اما هنوز خبری از راه‌اندازی یک سامانه در حوزه سوت‌زنی تخلفات مالیاتی نیست،این در حالی است که خاندوزی در روزهای گذشته خبر داده بود که رشد درآمد مالیاتی بودجه در سال ۱۴۰۱ از محل کاهش فرار مالیاتی خواهد بود. به‌گفته وی، وزارت اقتصاد به‌دنبال شناسایی افرادی است که درآمدهای بالا دارند ولی خارج از تور شناسایی مالیاتی بوده یا از طریق روابط فسادآلود خود را از پرداخت مالیات ایمن کرده‌اند.
سامانه دریافت گزارشات فرار مالیاتی دچار اختلال است
در پرتال رسمی سازمان امور مالیاتی بخش مجزایی برای دریافت گزارش‌های فرار مالیاتی ایجاد شده است، اما بررسی خبرنگار ما نشان می‌دهد که فرآیند دریافت و ثبت گزارش با اختلال مواجه است؛ به‌طوری که بعضاً سایت به کاربران کد رهگیری نمی‌دهد، علاوه بر این، برخی از افرادی که اقدام به ثبت گزارش تخلفات کرده‌اند، می‌گویند که سرعت رسیدگی به این گزارش‌ها بسیار پایین است و امکان مشاهده وضعیت رسیدگی به گزارشات ارسالی نیز وجود ندارد.
هنوز پاداشی به افشاگران فرار مالیاتی پرداخت نمی‌شود
متأسفانه در زمان حاضر به افرادی که تخلفات مالیاتی را گزارش می‌دهند، پاداشی تعلق نمی‌گیرد، این در حالی است که قانون‌گذار به‌طور مشخص، برای فاش‌کنندگان تخلفات مالیاتی، مشوق و پاداش پیش‌بینی کرده است، به‌طوری که در «ماده ۳۴ آیین‌نامه اجرایی موضوع ماده ۲۱۹ قانون مالیات‌های مستقیم» مصوب تیرماه ۱۳۹۴ به سوت‌زنی و افشاگری مالیاتی در ایران اشاره شده است.
بیشتر بخوانید: صاحبان مشاغل برای تعیین تکلیف کارتخوان‌ها چند روزه مهلت دارند؟
طبق این قانون، چنانچه بر اساس اطلاعات ارسالی مردم، مؤدیان مالیاتی جدید و درآمدهای کتمان‌شده مشمول مالیات شناسایی و وصول شود، سازمان امور مالیاتی می‌تواند نسبت به پرداخت پاداش متناسب اقدام کند،
با این حال شاهد آن هستیم که مفاد اجرایی «ماده ۲۱۹ قانون مالیات‌های مستقیم» چندین سال است مورد غفلت مسئولان سازمان امور مالیاتی قرار گرفته است و در عمل نه پاداشی به افشاکننده فرار مالیاتی پرداخت می‌شود و نه مجازات درخوری بر متخلفان اعمال می‌شود.
پروژه جدید سازمان امور مالیاتی چه‌زمانی به اتمام می‌رسد؟
هادی خانی معاون فناوری‌های مالیاتی سازمان امور مالیاتی با اشاره به اینکه در پرتال سازمان امور مالیاتی سامانه‌ای بابت اخذ گزارشات فرار مالیاتی وجود دارد، گفت: در زمان حاضر این سامانه به‌طور منسجم می‌تواند تمامی گزارشات مردمی را دریافت کند.
وی افزود: ممکن است برخی شهروندان به حراست یا روابط عمومی سازمان امور مالیاتی مراجعه و گزارش تخلفات را اعلام کنند، اما یک سامانه جدید آماده شده است و بهتر است مردم گزارش‌های خود را به این سامانه ارسال کنند.
این مقام مسئول در سازمان امور مالیاتی با اشاره به تلاش سازمان امور مالیاتی برای ایجاد سازوکار هوشمند و مدرن برای دریافت گزارشات فرار مالیاتی، گفت: در این پروژه جدید، سوت‌زنی مالیاتی و پرداخت پاداش به افشاکنندگان فرار مالیاتی در نظر گرفته شده است.
سامانه جامع مالیاتی همانند پلیس۱۱۰ تشکیل خواهد شد
وی با تأکید به اینکه سازمان امور مالیاتی باید سامانه جامعی همانند فوریت‌های انتظامی داشته باشد، به تسنیم گفت: این سازمان درصدد آن است با استفاده از ظرفیت بخش خصوصی، سازوکار پاسخگویی خود را تقویت و سامانه جامعی همچون سامانه ۱۱۰ پلیس برای دریافت گزارشات مالیاتی ایجاد کند.
خانی در پایان با ابراز اینکه هنوز فرهنگ «سوت‌زنی مالیاتی» بین مردم فراگیر نشده است، گفت: رویکرد نظارتی سازمان امور مالیاتی حرکت به‌سمت پیشگیری از فرار مالیاتی به‌وسیله هوشمندسازی اخذ مالیات توسط سامانه‌هایی همچون مؤدیان مالیاتی و پایانه‌های فروشگاهی است.