جلسه‌ای که قبل، حین و بعد از برگزاری حواشی بسیاری به دنبال داشت. رجزخوانی در صفحات مجازی برای توجیه موثر بودن حضور در این جلسات و تکه‌پرانی برای اغفال شدگان آغازی بر پخش شدن دعوتنامه رسمی چنین جلسه ای بود. هم‌تراز نبودن کارشناسان دعوتی و وجود برخی اسامی! خود دستاویز دیگری برای تقبیح این جلسه بود.
پایان جلسه اما پایانی بر این نشست نبود و با گذشت چند روز از آن، خبرهای تازه تری منتشر شد. برخی کارشناسان حاضر احساس کردند رکب خورده‌اند و از آنها به عنوان پوششی برای شویی انتخاباتی برای یکی از نمایندگان مجلس استفاده شده است پس، از حضور در آن اظهار ندامت کردند. حواشی این نشست البته فقط به افراد حاضر ختم نشد و با اعلام نتایج مختصر خروجی این دیدار راه بر نقدهای به‌جا دوباره باز شد. "حذف قیمت‌گذاری دستوری"، "آزادسازی دامنه نوسان"، "پیشنهاداتی درباره صندوق تثبیت و ورود نقدینگی"، "تشکیل کانون سهامداران خرد" و "تاکید بر لزوم تصویب مصوبات ده بندی " برخی از موضوعات مطرح در این نشست بود که تکراری بودن هزار باره، دلیل اعتراض به آنها شد. در این بین البته موضوعاتی همچون حضور مشاوری از جنس کارشناسان مورد تأیید سازمان بورس در کنار نمایندگان مجلس و حذف شاخص کل و جایگزینی شاخص کل هم‌وزن از جمله درخواست های جدید در این نشست بود.
حفظ ظاهر
حمیدمرتضی کوشکی، تحلیلگر بازار سرمایه درمورد تأثیر چنین جلساتی بر بهبود روند بازار گفت: صحبت‌های جلسات گذشته مبنی بر حمایت از بازار عملی نشد و می‌بینیم که وضعیت شاخص بورس، سرمایه‌گذاری و کلیت بازار سرمایه نه تنها رو به بهبود نرفته بلکه اوضاع بدتر از قبل هم شده است.
هرچقدر این جلسات بیشتر برگزار و خروجی آن باعث بهبود بازار سرمایه نشود، تعدد برگزاری آن بیشتر مخرب بورس خواهد بود چون این ذهنیت ایجاد می‌شود که در ظاهر اقداماتی انجام می‌شود اما در باطن تأثیری نخواهد داشت. وی ادامه داد: بندهای مطرح شده در این جلسه در گذشته هم گفته شده بود مخصوصا کانون سهامداران خرد و قوانین و مقررات خلق‌الساعه که تأثیرات منفی اینگونه قوانین به کرات عنوان شده است بنابراین وقتی جلسه‌ای برگزار و دوباره همان موارد تکرار می‌شود، نشان می‌دهد افرادی که از بیرون بازار را رصد می‌کنند که نقطه مشترکی با بازار سرمایه و دغدغه سرمایه‌گذاران ندارند و این جلسات بیشتر جنبه سیاسی دارد که فقط ظاهر قضیه حفظ شد.
کوشکی با اشاره به نبود اطمینان گفت: این موضوع پیرامون افزایش یا کاهش قیمت‌های جهانی و ... نیست بلکه این نبود اطمینان‌ها بیشتر روی تصمیمات دولتی است که بدون در نظر گرفتن جوانب تصمیماتش روی بازار سرمایه فرمان صادر می‌کند به عنوان مثال به نظر نمی‌رسد شخصی با مسئله مالیات مخالف باشد اما موضوعی که وجود دارد اینکه عدالتی در اخذ مالیات وجود ندارد و وقتی سهامدار می‌بیند شرکتی که سهام آن را خریداری کرده همزمان با افزایش مالیات، کاهش سودآوری دارد متوجه می‌شود که این کاهش سودآوری به معنای پرداخت مالیات از جیب سهامدار است که درنهایت نتیجه آن هم در اقتصاد دیده نمی‌شود به همین دلیل بازار به این شکل واکنش نشان می‌دهد. او افزود: از سوی دیگر موضوعی که مخصوصا در کانون سهامداران خرد وجود دارد اینکه جمعی از فعالان و متخصصان بازار در صنایع مختلف تشکیل شود و قبل از اعلام عمومی دستورالعملی جدید، جلسه‌ای با اعضای کانون گذاشته و در آن دغدغه‌هایشان گفته شود، تا میزان تاثیر در سودآوری شرکت‌ها بررسی شود، البته در بعضی صنایع مانند خودرو رانت عظیمی وجود دارد و اشخاص خاصی اجازه تشکیل کانون را نمی‌دهند حتی اگر چنین اجازه‌ای را صادر کنند، اجازه دخالت در امور را نخواهند داد.
- بیشتر بخوانید:
بررسی ارزش دلاری بورس در سال‌های اخیر / بورس ایران، چند!؟
راهکارهای ساماندهی بازار سرمایه
فیروزه سالارالدینی، کارشناس بازار سرمایه که در این جلسه حضور داشت، گفت: برنامه اعضا این بود که در جلسه اول همه طیف‌های مختلف مطرح شود و به نظر می‌رسد از جلسات بعدی دسته‌بندی رعایت خواهد شد. او اضافه کرد: علیزاده، رئیس کمیته بورس از ایجاد پلتفرمی جدید خبر داد که هدف آن مطرح شدن پیشنهادات افراد به‌صورت مستقیم خواهد بود و بنابر تصمیم اعضا قرار بر این شد که جلسات فعالان بازار با مجلس ادامه پیدا کند و همچنین کانون سهامداران حقیقی نیز تشکیل شود.
وی درمورد موارد مطرح شده در این نشست گفت: از حذف قیمت‌گذاری دستوری صحبت شد مخصوصا برای پتروشیمی‌ها بیشتر به این مسئله پرداخته شد، همچنین مسئله حاکمیت شرکتی هم مطرح شد که دولت به حاکمیت شرکتی برای شرکت‌ها قائل باشد. سالارالدینی با بیان اینکه مشکلات صندوق‌های بازارگردانی هم مطرح شد، گفت: در حال حاضر منابع این صندوق به اتمام رسیده است و تا زمانی که دامنه نوسان وجود داشته باشد چه سهامدار عمده و چه نهادهای مالی بخواهند منابع خود را در این صندوق بگذارند، صندوق بازارگردانی نمی‌تواند کار خود را به‌درستی انجام دهد.
این کارشناس بازار سرمایه افزود: در این جلسه درمورد صندوق تثبیت هم صحبت شد که اختصاص ۳۰ تا ۵۰ همت منابع به این صندوق با اندازه بازار شش و نیم میلیون میلیارد تومان نمی‌تواند کمکی به بازار کند؛ چون اندازه آن نیست. به گفته وی مسئله کاهش سود بین بانکی و گذاشتن سقف برای آن مطرح بود همچنین روی مطالبات شرکت‌ها از دولت و فروش اوراق بدهی توسط دولت صحبت شد که دولت باید انضباط مالی داشته باشد.
سالارالدینی افزود: مسئله آموزش‌های مجازی و قانون‌مند شدن این مسئله در قانون هم مطرح شد. این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به مطرح شدن تأسیس پژوهشکده علمی برای بازار سرمایه، گفت: درمورد این مسئله رؤسای کانون‌ها پاسخ دادند که این کار خواسته و در حال انجام است همچنین پررنگ‌تر شدن نقش کانون‌ها هم مورد بحث قرار گرفت و باید منتظر اجرای کانون سهامداران حقیقی در سال ۱۴۰۱ باشیم.
راه به ترکستان است!
مهدی سوری، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگویی با اطلاعات بورس تشکیل مکرر چنین جلساتی را بی‌اثر خواند و به ضرورت حضور اقتصاددان‌ها و متخصصان تراز اول جهان در اداره اقتصاد کشور اشاره کرد.
* به رغم تعداد زیادی از این جلسات اما تأثیر چندانی دیده نمی شود.
اوایل ریزش بازار یعنی اواخر تابستان و اوایل مهر سال ۹۹ به جلسات زیادی دعوت شدیم، بسیاری از راهکارها هم بیان شد که اگر همان زمان اجرا می‌شد شرایط ما خیلی بهتر از امروز بود. در حال حاضر هم بسیاری از حرف‌هایی که روزهای اول عنوان شد، اجرایی نشده است، هنوز مسئولان باور نکردند در مسیر اشتباهی حرکت می‌کنند. یکی از نکاتی که در این جلسه وجود داشت تعداد زیاد دعوت‌شدگان بود که مشخص است فرصتی برای دریافت نظرات و صحبت کارشناسی وجود ندارد و اگر می‌خواست جواب بدهد بعد از برگزاری این همه جلسه نتیجه‌بخش بود.
* فکر می‌کنید مشکل بازار سرمایه چگونه رفع می‌شود؟
امروز دیگر شرایط اقتصاد و بازارهای ما خیلی بحرانی‌تر از این است که لیست غیرهمگنی از فعالان را که برخی از آنها سال‌هاست سابقه دارند و برخی هم ممکن است تازه وارد باشند جمع‌آوری کنند و انتظار داشت به جمع‌بندی کارشناسی رسید. باید از اقتصاددان‌ها و متخصصان تراز اول جهان استفاده شود که شاید این سیر افزایش بحران‌ها در اقتصاد کشورمان کمی کندتر شود، در کشوری که مزیت رقابتی آن یعنی انرژی تبدیل به بحران می‌شود شرایط خیلی حادتر از آن است که با جلسات و تصمیمات راه به جایی برد.
* نبود یک تشکل در بازار سرمایه حس می‌شود؟
بله؛ اگر چنین تشکلی ایجاد شود اجماع کردن نظرات کارشناسی ساده‌تر می‌شود و می‌تواند به بهبود فضای گفت‌وگو بین مسئولان و عامه مردم کمک کند. نبود تشکل‌ها باعث شده است نظراتی هم که به عنوان نظرات کارشناسی مطرح می‌شود، کارشناسی نباشد. از موارد مطرح در این جلسه کانون سهامداران خرد است و این در حالی است رؤسای قبلی و حتی رئیس جدید سازمان هم با آن موافقت کرده و فقط منتظر ایجاد ساختارهای آن هستند. این کانون ایرادات ماهیتی دارد و در مقابل این کانون پیشنهاد کانون مدرسان بازار سرمایه هم مطرح شد که تشکیل آن بسیار مهم است چون در حال حاضر حدود ۶۰۰ مدرس در بازار سرمایه وجود دارد که پرونده آنها یکبار توسط کمیته راهبری آموزش سازمان بورس بررسی شده و به درست یا غلط متخصص تشخیص داده شده‌اند. براین اساس تشکیل کانون مدرسان بازار سرمایه پیچیدگی کانون سهامداران حقیقی را نخواهد داشت و فقط با امضای هیأت مدیره سازمان بورس قابل تشکیل است چون در حیطه اختیارات آن است.
* حذف شاخص کل و اهمیت دادن به شاخص کل هم‌وزن هم در این جلسه مطرح شد.
مشکل بازار ما شاخص کل نیست، بیشتر مواقع می‌شنویم که شاخص کل هم‌وزن را جایگزین شاخص کل کنیم اما واقعیت این است که هر سهامداری بنا به تمایل شخصی خود به هر شاخصی نگاه می‌کند. شاخص کل از نظر محاسباتی بسیار مشکل دارد و از بزرگترین مشکل آن اینکه فقط مربوط به بورس است و فرابورس در آن نیست، ارزش شرکت‌هایی که تو درتو هستند چندبار حساب می‌شود و ... اما نسبت به شاخص هم‌وزن مزایایی دارد.
* و در نهایت امکان آزادسازی دامنه نوسان وجود دارد؟
مسئله دامنه نوسان جدی است و سال‌هاست درمورد آن صحبت می‌شود اما داستان این نیست که امروز با حذف دامنه نوسان شرایط بهتر خواهد شد و باید بازار به سمت استانداردهای بین‌المللی حرکت کند.
- همراز فیروزی - خبرنگار