صدای بورس- حبیب علیزاده؛ ویژگی‌ها و مزیت‌های IPOها نشان‌دهنده اهمیت تداوم آنها برای بازارهای سهام است. یکی از نکات مهم درباره عرضه‌های اولیه، تداوم آنها حتی در زمان بحران‌های مالی است. به عنوان مثال، در بررسی آمار عرضه‌های اولیه ۲۰ سال گذشته در بورس آمریکا مشاهده می‌شود که با بروز بحران‌های مالی، تعداد عرضه‌های اولیه کاهش یافته‌اند اما هرگز متوقف نشده‌اند (نمودار ۱). همچنین آمار IPOهای جهان در سال ۲۰۲۱ نشان می‌دهد که این فعالیت در همه مناطق نسبت به سال ۲۰۲۰ با رشد همراه بوده است (نمودار ۲).
در سال ۲۰۲۱، بازارهای سهام آمریکا و اروپا تحت تاثیر بهبود اقتصاد جهان، افزایش درآمد شرکت‌ها و سیاست‌های تسهیل پولی به بازده‌های دورقمی دست یافتند. این در حالی بود که افزایش نرخ تورم و تنش‌های ژئوپلیتیک، رشد بازارها را تهدید می‌کرد. سال گذشته، شاخص اس‌اندپی۵۰۰ حدد ۲۷ درصد و شاخص استوکس۶۰۰ اروپا هم ۲۲ درصد رشد کردند.
سال IPOها
سال ۲۰۲۱ بزرگترین سال برای عرضه‌های اولیه جهان بود. در این سال، حجم عرضه‌های اولیه در بازارهای سهام جهان به رقم ۶۰۸ میلیارد دلار رسید که نسبت به سال ۲۰۲۰ حدود ۲۷۸ میلیارد دلار افزایش نشان می‌دهد. سال گذشته تمایل سرمایه‌گذاران به بازار سهام به شدت افزایش یافت. منطقه آمریکا با ۵۷ درصد، بیشترین سهم را از عرضه‌های اولیه جهان داشت. پس از آن، دو منطقه آسیا-اقیانوسیه و EMEA (اروپا-خاورمیانه-آفریقا) قرار دارند. نکته مهم اینکه در سال ۲۰۲۱ منطقه EMEA که سال پیش از آن با افت چشمگیر عرضه‌های اولیه روبه‌رو شده بود، به رشد ۳۶۷ درصدی IPOها دست یافت.
وال استریت
در ۲۰ سال گذشته بازار سهام آمریکا با ۳ بحران بزرگ روبه‌رو شده است. در اینجا به بررسی این بحران‌ها و تاثیرشان بر عرضه‌های اولیه می‌پردازیم.
حباب دات‌کام بحران بزرگی بود که از سال ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۰ شکل گرفت و نهایتا در مارس ۲۰۰۰ این حباب ترکید. در جریان این بحران، شاخص نزدک بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۲ بیش از ۷۵ درصد سقوط کرد. همچنین در جریان این بحران، بیش از ۵ هزار میلیارد دلار از ارزش بازار نابود شد. آمارها نشان می‌دهند که در سال ۲۰۰۰ تعداد ۳۹۷ عرضه اولیه در بازار سهام آمریکا انجام شد. این رقم یک سال بعد به ۱۴۱ مورد کاهش یافت اما در سال ۲۰۰۲ به ۱۸۳ مورد افزایش یافت. سقوط نزدک و کاهش ارزش بازار سهام آمریکا در همین مدت رخ داد.
نمونه دیگر، بحران مالی سال ۲۰۰۸ است که پیامدهای زیانباری نه تنها برای بازار آمریکا بلکه برای کل جهان در پی داشت. در سال ۲۰۰۷ تعداد عرضه‌های اولیه در بازار سهام آمریکا ۲۶۸ مورد ثبت شده است. پس از آغاز بحران این رقم به ۶۲ مورد کاهش یافت اما در سال ۲۰۰۹ به ۷۹ مورد و در سال ۲۰۱۰ نیز به ۱۹۰ عرضه اولیه رسید. همانگونه که مشاهده می‌شود، حتی در جریان شدیدترین بحران مالی جهان پس از رکود بزرگ دهه ۱۹۳۰ میلادی نیز روند عرضه‌های اولیه متوقف نشد.
بحران بعدی، همه‌گیری ویروس کروناست. با وجود تاثیرات منفی همه‌گیری این بیماری بر اقتصاد جهان و تعطیلی میلیون‌ها کسب‌وکار، مشاهده می‌شود که از سال ۲۰۱۹ تا پایان ۲۰۲۱ روند عرضه‌های اولیه سیر صعودی داشته و در سال گذشته به رکود تازه‌ای دست یافته است.
در مجموع، در فاصله بین سال‌های ۲۰۰۰ و ۲۰۲۲، تعداد ۵۷۹۴ عرضه اولیه در بازار سهام آمریکا انجام شده که فقط سهم سال ۲۰۲۱ از این رقم معادل ۱۰۳۵ عرضه اولیه بوده است. در سال ۲۰۲۱ نیز بیشترین سهم عرضه‌های اولیه با ۱۵۱ مورد به ماه مارس تعلق داشت. به طور میانگین در ۲۱ سال گذشته، سالانه ۲۷۵ عرضه اولیه و ماهانه ۲۳ IPO در بازار سهام آمریکا به ثبت رسیده است.
منطقه EMEA
امید به بازگشایی اقتصاد و افزایش درآمد شرکت‌ها موجب شد تا تعداد عرضه‌های اولیه منطقه اروپا-خاورمیانه-آفریقا در سال ۲۰۲۱ با جهش چشمگیری روبه‌رو شود. نکته مهمتر اینکه در اروپا تعداد عرضه‌های اولیه بالای یک میلیارد دلار در بخش‌های مختلف نیز با افزایش قابل ملاحظه‌ای مواجه شد. سال گذشته، در منطقه EMEA بخش‌های فناوری، مالی و تجارت الکترونیک بیشترین تعداد عرضه اولیه را ثبت کردند و بورس‌های لندن، استکهلم و آمستردام فعال‌ترین بورس‌ها در زمینه عرضه اولیه بودند. در سال ۲۰۲۱ بزرگترین عرضه اولیه منطقه EMEA به ارزش ۳.۹ میلیارد دلار در بورس آمستردام انجام شد. عرضه‌های اولیه بزرگ در حالی انجام شدند که جهان همچنان با پیامدهای همه‌گیری کرونا و ظهور سویه‌های جدید دست به گریبان است.
نمودار ۱- عرضه‌های اولیه در بازار سهام آمریکا (۲۰۰۰ تا ۲۰۲۲)
نمودار ۲- عرضه‌های اولیه در مناطق مختلف جهان (۲۰۲۰ و ۲۰۲۱)
منابع: Stock Analysis, PwC