به گزارش صدای بورس، صنعت پتروشیمی از صنایع مادر و اشتغال زا است که به عنوان تغذیه کننده سایر بخش‌های صنعت می‌تواند به عنوان موتور حرکت اقتصاد کشورهای در حال توسعه نقش اساسی را ایفا کند.
فعالیت شرکت‌های پتروشیمی در کشور به طور گسترده پیش از انقلاب اسلامی و در سال ۱۳۴۲ آغاز شد. کشور ما با توجه به ذخایر عظیم نفت و گاز یکی از مهمترین کشورهای جهان در این حوزه به شمار می‌رود. برای درک اهمیت صنعت پتروشیمی همین بس که بدانیم کشور ایران از نظر ذخایر نفتی پس از ونزوئلا و عربستان در رتبه سوم دنیا و از نظر ذخایر گاز پس از روسیه در رتبه دوم دنیا قرار گرفته است.
صنعت پتروشیمی در ایران یکی از صنایع مهم و استراتژیک کشور بوده که بخش عمده صادرات غیرنفتی را به خود اختصاص داده است. این صنعت با توجه به مزیت رقابتی می تواند وابستگی کشور به خام فروشی نفت را کاهش دهد.
خوراک عمده واحدهای پتروشیمی گاز و زغال سنگ است. کشورهایی که به منابع وسیع گاز دسترسی دارند از گاز به عنوان خوراک ارزانتر استفاده می‌کنند. در کشور ما به طور عمده از گاز استفاده می‌شود.
اوره مهمترین و پرمصرف‌ترین کود شیمیایی است که به عنوان منبع نیتروژن محصولات کشاورزی در جهت افزایش محصول و حاصل خیزی خاک به کار گرفته می‌شود.
در میان عناصر موجود در طبیعت، ازت، فسفر و پتاسیم بیشتر از بقیه در رشد گیاهان موثر هستند و از این رو بعضی ترکیبات حاوی این عناصر به عنوان کود شیمیایی در کشاورزی مصرف می‌شوند. اوره از مهمترین کودهای ازته است و برای اغلب گیاهان به ویژه همه غلات کود مناسبی است. هیچ باقیمانده نمکی در خاک باقی نمی‌گذارد و غلظت املاح خاک را تغییر نمی‌دهد. از کل اوره تولیدی در جهان بیش از ۷۰ درصد آن به مصرف کشاورزی رسیده و بقیه در تولید پودر ملامین، خوراک دام، مصارف پزشکی و غیره استفاده می‌شود.
با توجه به افزایش جمعیت و اهمیت مصرف خوراک بشر، نقش اوره در روند تولید مواد غذایی موضوعی با اهمیت است. عوامل مختلفی بر تغییرات تقاضای اوره و کودهای شیمیایی تاثیرگذار هستند که می‌توان به مواردی از جمله مواد اولیه تولید اوره یعنی گاز طبیعی (متان) و زغال سنگ، تغییرات آب و هوایی، رشد اقتصادی، تغییرات جمعیتی و تغییرات الگوی غذایی اشاره کرد.
تقاضای کود عمدتا در دوره کاشت ایجاد می شود که متأثر از تفاوت های منطقه ای است، فصل کشت در نیمکره شمالی، در نیمه اول سال و در نیمکره جنوبی، در نیمه دوم سال است.
در میان کودهای نیتروژن دار، اوره با سهم ۴۸ درصدی در رده نخست این محصولات قرار دارد که نشان دهنده اهمیت کود اوره بر محصولات کشاورزی است.
اما در میان انواع کود، سهم کودهای نیتروژن‌دار در سبد مصرفی کودهای شیمیایی ۵۷ درصد بوده است که بر اهمیت این نوع کود در کشاورزی و رشد بهینه گیاهان را تایید می‌کند.
در سال ۲۰۲۰، کود شیمیایی ۸۰ درصد سهم بازار اوره را در اختیار داشته است و ۱۲ درصد نیز در بخش صنعت مورد استفاده قرار گرفته است.
کـود اوره بـه دو شـکل گرانـول و پریـل تولیـد مـی‌شـود. تفـاوت بیـن کـود اوره گرانـول و پریـل در فرآینـد تولیـد، خـواص فیزیکـی و انـدازه دانـه‌هـای تولیـد شـده اسـت.
معمـولا انـدازه دانـه‌هـا در اوره پریـل ۱ الـی ۲.۴ میلـی متـر و در اوره گرانـول ۲ الـی ۴ میلی‌متـر بـا سـاختار فیزیکـی سـخت‌تـر نسـبت بـه اوره پریـل است لازم بـه ذکـر است در هـر دو شـکل گرانـول و پریـل خـواص شـیمیایی اعـم از درصـد نیتـروژن موجـود در سـاختار هـر کـدام بـا هـم یکسـان اسـت.
وضعیت صنعت اوره در جهان
تولید جهانی اوره در سال ۲۰۲۰ حدود ۲۰۰ میلیون تن بوده است. چین بزرگترین تولیدکننده و مصرف‌کننده اوره در جهان است.
در رتبه‌های بعدی براساس تولید و مصرف، به ترتیب کشورهای هند و آمریکا قرار دارند. بالا بودن تقاضا در هند و آمریکا، این دو کشور را تبدیل به بزرگترین واردکننده‌های اوره نیز کرده است. بیش از ۷۰ درصد اوره جهان در آسیا تولید می‌شود.
در سال ۲۰۱۹ ظرفیت تولید اوره به حدود ۲۱۸ میلیون تن رسیده است. با توجه به انتظار راه‌اندازی پروژه‌های متعدد پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۰۳۰ میلادی، نرخ رشد ظرفیت تولید افزایش پیدا کرده و به ۳۰۱ میلیون تن برسد.
ظرفیت‌های جدید که قرار است اضافه شوند، عمدتاً در هند و بنگلادش (جنوب آسیا)، نیجریه و مصر (آفریقا) و کشورهای عضو (EECAروسیه و ازبکستان) هستند.
پیش‌بینی می‌شود تقاضای جهانی اوره برای تمام مصارف در سال ۲۰۲۴ میلادی، ۰/۹ درصد افزایش یافته و به ۱۸۳ میلیون تن برسد.
تقاضای اوره در اکثر مناطق رشد خواهد داشت. انتظار می‌رود جنوب آسیا بیشترین افزایش تقاضای بالقوه جهانی اوره را به خود اختصاص دهد. در کوتاه مدت انتظار می رود افزایش تقاضا برای اوره به عنوان کود کشاورزی موجب رشد بازار این محصول شود.
همچنین انتظار می رود منطقه آسیا و اقیانوسیه بیشترین سهم از تقاضای اوره در جهان و بیشترین نرخ رشد سالانه تقاضای اوره را در دوره ۲۰۲۱ الی ۲۰۲۶میلادی داشته باشند.
بروز بحران کووید- ۱۹ منجر به توقف روند رشد ظرفیت اوره در جهان شده است اما پیش بینی می‌شود از سال ۲۰۲۲ مجددا رشد ظرفیت تولید اوره در جهان آغاز شود.
تقریبا بیش از نیمی از اوره جهان در آسیا تولید می‌شود. بعد از آسیا، آمریکا و قاره اروپا در مراتب بعدی قرار دارند.
چین، هند، آمریکا، اروپا و برزیل حدود ۷۰ درصد از کودهای تولید شده در جهان را مصرف می‌کنند. در این بین سهم چین نسبت به دیگر کشورها بیشتر است.
با افزایش جمعیت و تحول کشاورزی در کشورهایی مانند هند و چین، تقاضا برای کودهای نیتروژن دار خصوصاً اوره، به واسطه قیمت ارزان، بازدهی بالا نسبت به سایر کودها، نوع محصولات کاشت شده در مناطق تقاضا کننده اوره و سهولت استفاده افزایش خواهد یافت.
برآورد می‌شود که تقاضا برای کودهای شیمیایی حاوی نیتروژن در قاره آمریکا، آسیای غربی، اروپای غربی و اقیانوسیه از عرضه پیشی خواهد گرفت.
روند صعودی قیمت اوره از ابتدای سال ۲۰۲۱ آغاز شد و با رشدی چشمگیر به رکورد تاریخی ۹۰۰ دلار در هر تن رسید.
پیش از این و در مقیاس ماهانه، اوره در سال ۲۰۰۸، به حدود ۸۰۰ دلار رسیده بود.
رشد بی‌سابقه قیمت اوره در عوامل متعددی ریشه دارد که مهمترین آنها عبارتند از: افزایش قیمت گاز طبیعی و زغال‌سنگ به عنوان خوراک تولید اوره (که کاهش تولید آمونیاک را در پی داشت)، افزایش نرخ حمل‌ونقل دریایی و در نهایت محدودیت‌های صادراتی چین و روسیه
ایران در حال حاضر یکی از بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان اوره است. مجموع ظرفیت تولید اوره در ایران در سال۹۹ ،حدود ۹ میلیون تن در سال بوده که عمدتا مربوط به شرکت‌های بورسی پتروشیمی پردیس، شیراز، خراسان و کرمانشاه است؛ بزرگترین آنها شرکت پتروشیمی پردیس و کوچک‌ترین آن شرکت پتروشیمی خراسان است. پتروشیمی لردگان نیز با ظرفیت اسمی ۱ میلیون تنی اوره، به تازگی به مدار تولید اوره وارد شده است.
طبق آخرین آمارها در سال ۹۹ کل مقدار مصرف اوره داخل کشور حدود ۳ میلیون تن است که از این مقدار حدود ۸۱ درصد اوره حمایتی است. شرکت‌های تولیدکننده اوره موظف به تامین نیاز داخلی و سپس صادرات اوره خود هستند. هر یکی از شرکت‌های پتروشیمی با توجه به ظرفیت تولیدی خود، بخشی از این نیاز را تامین می‌کنند.
وضعیت اوره سازان در بازار سرمایه
در بازار سرمایه پنج شرکت پتروشیمی پردیس، شیراز، کرمانشا، خراسان و لردگان درحال حاضر حضور دارند. جدول زیر مقایسه اجمالی بین ۵ شرکت اوره ساز بورسی را نشان می دهد:
شـرکت پتروشـیمی پردیـس (سـهامی عـام) بـا تولیـد محصولاتـی همچـون آمونیـاک و اوره، بخشـی از تقاضـای کشـاورزی - صنایـع در بـازار هـای داخـل و خـارج از کشـور را تامیـن مـی‌نمایـد. شـرکت پتروشـیمی پردیـس ، مالـک بزرگتریـن مجتمـع تولیـد کننـده آمونیـاک و اوره در خاورمیانـه و نیـز یکـی از بزرگتریـن تولیدکننـدگان ایـن محصـولات در سـطح جهـان مـی‌باشـد. مجمـوع ظرفیـت اسـمی تولیـد اوره و آمونیـاک شـرکت در ۳ فـاز برابـر بـا ۳،۲۲۵ و ۲،۰۴۰ هـزار تـن در سـال ماست. شـرکت ابتـدا بـا نـام پتروشـیمی اوره و آمونیـاک غدیـر در تاریـخ ۱۳۸۵/۰۳/۲۵ بـه صـورت شـرکت سـهامی خـاص تاسـیس و در مهـر ۱۳۸۳ در اداره ثبـت شـرکت هـا و مالکیـت صنعتـی تهـران بـه ثبـت رسـید. در مـرداد مـاه ۱۳۸۷ بـه موجـب مصوبـه مجمـع عمومـی فـوق العـاده صاحبـان سـهام، نـام شـرکت بـه پتروشـیمی پردیـس تغییـر یافـت و در اسـفند سـال ۱۳۸۹ نـوع شـرکت بـه سـهامی عـام و در آبـان ۱۳۹۰ در بـورس اوراق بهـادار پذیرفتـه شـد.
موضوع فعالیت
طبق ماده ۲ اساسنامه بدین شرح آمده است احداث، راه اندازی و بهره برداری کارخانجات صنعتی به منظور تولید، بازاریابی، فروش، صدور محصولات پتروشیمی، ذخیره، واردات و صادرات و تبدیل کلیه مواد پتروشیمی و پتروشیمیایی و فرآورده های فرعی و مشتقات ذیربط آنها و انجام کلیه فعالیت‌های بازرگانی، فنی و مهندسی که بطور مستقیم و یا غیر مستقیم مربوط به عملیات مذکور است.
شرکت پتروشیمی پردیس با تولید محصولاتی همچون آمونیاک، اوره بخشی از نیاز کشاورزی و صنایع و بازارهای داخل و خارج کشور را تامین می‌نماید.
منطقــه جغرافیایــی کارخانــه مجتمــع پتروشــیمی پردیــس منطقــه عســلویه انتخــاب شــده اســت. سـهولت دسترسـی بـه خـورا ک گاز طبیعـی، خطـوط حمـل و نقـل دریایـی و برخـورداری اسـکله بارگیـری اختصاصـی بـرای صـادرات محصـولات، قـرار گرفتـن در کنـار دریـا از مزیت‌های موقعیت جغرافیایی شرکت است.
خوراک شرکت
بـا توجـه بـه قرارگیـری پتروشـیمی پردیـس در منطقـه عسـلویه، شـرکت پتروشـیمی مبیـن قابلیـت تامیـن کنندگـی مـواد مصرفـی شـرکت را دارا مـی باشـد از ایـن جهـت پتروشـیمی پردیـس طـی قـرارداد بلنـد مـدت ۲۵ سـاله بـا پتروشـیمی مبیـن مـواد اولیـه مـورد نیـاز خـود را جهـت تولیـد آمونیـاک و اوره تامیـن مـی‌کنـد. گاز خوراک اصلی‌ترین مـاده اولیـه‌ای است کـه در تولیـد آمونیـاک و اوره شـرکت مـورد اسـتفاده قـرار مـی گیـرد.
فرآیند تولید
محصولات شرکت پتروشیمی پردیس "آمونیاک و اوره" می‌باشند. اوره گرانول با ظرفیت اسمی ۳،۲۲۵،۰۰۰ تن، محصول اصلی شرکت است که از آمونیاک حاصل می‌گردد. در سال مالی ۱۳۹۹، ۳۶ درصد فروش شرکت از اوره تولیدی به بخش حمایتی کشاورزی بوده است، که این مقدار با توجه به دستوری بودن قیمت باعث کاهش قابل ملاحظه‌ای از سود عملیاتی شرکت می‌شود و در صورت اصلاح این تعرفه رشد چشمگیری در سود شرکت ایجاد خواهد شد.
فروش داخلی شرکت عمدتا به شرکت خدمات حمایتی کشاورزی و اتحادیه مرکزی تعاونی‌های روستایی و کشاورزی می‌باشد. همچنین فروش‌های صادراتی شرکت به کشورهای بسیاری بوده است که تعیین نرخ فروش صادراتی محصولات بر مبنای قیمت جهانی و با استاد به منابع معتبر بین‌المللی (نشریه های ICIS، Argus) و با توافق با مشتری است.
سرمایه شرکت در بدو تاسیس مبلغ ۱،۰۰۰،۰۰۰ میلیون ریال بوده که طی دو مرحله، به مبلغ ۶،۰۰۰،۰۰۰ میلیون ریال افزایش یافته است. که آخرین مرحله به شرح زیر است :
پتروشیمی پردیس به دلیل وضعیت عملیاتی مناسب و بهبود وجوه نقد در اختیار آن در سالهای اخیر، تقسیم سود مناسبی داشته است. سود خالص و سود تقسیمی هر سهم شپدیس در ۵ سال گذشته به صورت زیر بوده است.
نرخ های مورد استفاده برای فروش با توجه به پیش بینی‌های قیمت های جهانی می‌باشد که به خاطر تحریم ها اوره شپدیس معمولا با ۲۵ درصد تخفیف بفروش می‌رسد.
با توجه به بالارفتن نرخ چهار هاب، نرخ گاز خوراک مطابق مصوبه شرکت ملی نفت و پخش فراروده‌های نفتی ایران، سقف ۵،۰۰۰ تومان لحاظ شده است. همچنین سایر پارامترها به طور کامل در جدول زیر آمده است:
در سال ۱۴۰۰ شپدیس بیش از ظرفیت اسمی خود اوره تولید کرد اما بودجه شرکت برای سال ۱۴۰۱ کمتر از سال مالی گذشته بوده است. مقدار زیادی از فروش داخلی شرکت به شرکت خدمات حمایتی کشاورزی است که با نرخ بسیار کمتری به فروش می‌رسد.
محصول شرکت اوره گرانول می‌باشد و در سالهای اخیر نرخ فروش اوره به دلیل افزایش نرخ‌های جهانی افزایش یافته است اما نرخ حمایتی به مقدار قابل ملاحظه‌ای از فروش صادراتی شرکت کمتر است.
در سال جاری به دلیل عدم تکمیل ظرفیت‌های جدید (مصر، هند، آذربایجان و...) انتظار می‌رود تقاضا از عرضه بیشتر شود و همچنین نرخ بالای گاز می‌تواند سبب حفظ قیمت جهانی اوره شود.
در سربار تولید هزینه مربوط به انرژی شامل اقلام گاز، برق و آب می‌باشد که این هزینه برای سال آتی افزایش خواهد یافت و به ۷۰% هزینه سربار خواهد رسید.
براساس مفروضات فوق صورت سود و زیان شرکت برای سال مالی آتی به صورت زیر پیش بینی می شود.
پتروشیمی پردیس در سال مالی ۱۴۰۰ سودی معادل ۱۲۸ هزار میلیارد ریال محقق کرد.
تحلیل حساسیت سودآوری شرکت با دو متغیر نرخ دلار و نرخ اوره در جدول زیر آمده است.
با توجه به محاسبات فوق نسبت P/E Forward شرکت در محدوده ۳ تا ۴ واحد قرار دارد که (با در نظر گرفتن درصد مناسب تقسیم سود شرکت) می تواند گزینه مناسبی برای سرمایه گذاری بلندمدت باشد. لازم به ذکر است که ریسک هایی همچون ریسک کاهش نرخ های فروش و نرخ ریالی دلار) برای این شرکت قابل توجه است و می توانند تغییرات زیادی را در سودآوری شرکت ایجاد نمایند؛ از این رو توجه به این ریسک ها در تصمیم به سرمایه گذاری در سهام چنین شرکتی ضروری است.