صندوق‌های سرمایه‌گذاری که قرار بود در زمان ریزش‌های رگباری بازار محمل امنی برای سرمایه‌گذاران باشند و جلوی ریسک‌های احتمالی را بگیرند، در یک سال گذشته و درست در زمان ریزش‌های نامتعارف بازار نه تنها زیانده شدند که عملکرد قابل توجهی نیز از خود برجای نگذاشتند. حتی صندوق‌های با درآمد ثابت که کم‌ریسک‌ترین محل برای سرمایه‌گذاری شناخته می‌شوند، کارنامه قابل قبولی را به ثبت نرساندند.
آمارها نشان می‌دهد، بازدهی این صندوق‌ها گاه از نرخ سود بانکی هم پایین‌تر بوده است. صندوق‌های سرمایه‌گذاری که با سه ساختار درآمد ثابت، سهامی و مختلط شناخته می‌شوند، به ترتیب جزو کم‌ریسک‌ترین، پرریسک‌ترین و با ریسک نسبی شکل گرفته‌اند؛ صندوق‌هایی که قرار بود، اعتماد را به بازار بازگردانند اما امروز نبض خودشان خیلی منظم نمی‌زند. در گزارش پیش‌رو کارنامه صندوق‌های سرمایه‌گذاری در یک‌سال گذشته بررسی شده است.
مردودی‌های سهامی
از صندوق‌های سهامی به عنوان پرریسک‌ترین صندوق‌های سرمایه‌گذاری نام برده می‌شود درعین حال که اگر اوضاع بازار خوب باشد از نظر بازدهی قطعا وضعیت بهتری خواهند داشت. در این صندوق‌ها امکان تضمین حداقل سود برای مشتریان وجود ندارد برای همین هم ریسک زیادی برای سرمایه‌گذاران دارد. هرچند گفته می‌شود سرمایه‌گذاران شانس بالایی برای کسب بازدهی و سود بالا دارند، اما آمارها نشان می‌دهد بازدهی این صندوق‌ها در یک سال گذشته چندان دندان‌گیر نبوده است. نگاهی به آمارهای مرکز پردازش اطلاعات مالی ایران (فیپیران) نشان می‌دهد (تا لحظه تنظیم گزارش)، از میان ۸۷ صندوق سهامی موجود، صندوق‌های مشترک پیشتاز با ۲۹.۳۶ درصد، پالایشی یکم با ۱۹.۷۸ درصد، زرین کوروش با ۱۶.۰۴ درصد، اندیشه خبرگان سهام با ۱۵.۱۵ درصد و شاخصی بازار آشنا با ۱۳.۶۵ درصد جزو پربازده‌ترین صندوق‌های سهامی عام دریک سال گذشته بوده‌اند.
درمقابل اما، صندوق‌های مشترک بانک اقتصاد نوین با بازدهی منفی سالانه ۱۷.۶۱ درصد، صندوق مشترک رشد سامان با بازدهی منفی ۲۰.۱۵ درصد، صندوق مشترک نواندیشان با منفی ۲۳.۹ درصد، واسطه‌گری مالی یکم با ۲۶.۹ درصد بازدهی منفی و بانک دی با بازدهی منفی ۲۹.۴۲ درصد بدترین عملکرد را داشته و سهامدارانشان را نقره‌داغ کرده‌اند. البته این پایان ماجرا نیست و از باقی مانده تعداد صندوق‌ها ۳۱ صندوق دیگر هم نمره منفی گرفته و بازدهی قابل توجه نداشته‌اند، ۳۴ صندوق بازدهی بین ۱۲ تا ۱۸ درصد ثبت کرده‌اند. ۱۱ صندوق نیز از آغاز فعالیتشان یک سال نمی‌گذرد.
مختلط‌های کم‌مشتری
صندوق‌های مختلط با عنوان صندوق‌هایی که ریسکشان نسبی است شناخته می‌شوند و ریسک کمتری نسبت به صندوق‌های سهامی دارند. در این صندوق‌ها هرچند سود تضمین شده وجود ندارد اما احتمال سوددهی‌شان بیشتر از صندوق‌های با درآمد ثابت است.
بررسی‌ها نشان‌می‌دهد؛ در یک سال گذشته و ۲۰ صندوق مختلط بازدهی بالایی نصیب سرمایه‌گذاران و سهامداران خود نکرده‌اند. آنطور که از آمارها پیداست؛ صندوق یکم نیکوکاری آگاه با ۲۴.۳۲ درصد، مشترک مدرسه کسب و کار صوفی رازی با ۲۳.۹۲ درصد، نیکوکاری ایتام برکت با ۱۸.۷۸ درصد، مشترک پارس با ۱۸.۱۳ درصد و سپهر اندیشه نوین با ۱۵.۸۸ درصد بالاترین بازدهی سالانه را به ثبت رسانده‌اند. در مقابل، صندوق تجربه ایرانیان با منفی ۲۶.۴ درصد، مشترک کوثر با منفی ۶.۴۳ درصد، ارمغان یکم ملل با منفی ۶.۲۹ درصد، مشترک نیکی گستران با ۲.۴۶ درصد و گوهر نفیس تمدن با ۴.۴۸ درصد از جمله صندوق‌هایی بودند که کمترین بازدهی را در یک سال گذشته از آن خود کردند. همچنین بازدهی ۸ صندوق دیگر، بین ۸.۹ تا ۱۴.۶۳ درصد در نوسان بوده است. ۲ صندوق دیگر نیز از آغاز فعالیتشان یک سال نمی‌گذرد.
شاگرد اول‌های با درآمد ثابت
صندوق‌های با درآمد ثابت اما در مقایسه با دو صندوق دیگر ریسک کمتری برای سرمایه‌گذاران دارند برای همین هم سرمایه‌گذاران ریسک گریز بیشتر به این صندوق‌ها گرایش پیدا می‌کنند. با این حال هر چند تصور می‌شود بخت این صندوق‌ها بلندتر است اما کارنامه آنها نشان می‌دهد این صندوق‌ها هم نمره خوبی در این زمینه نگرفته‌اند. براساس آمارهای درج شده در فیپیران، در یک سال گذشته، ۹۷ صندوق با درآمد ثابت در بازارفعالیت داشته‌اند. براساس آمارهای درج شده در این سایت؛ صندوق دوم اکسیر فارابی با ۱۱۵ درصد، نیکوکاری ورزشی پرسپولیس با ۴۰.۷۸ درصد، پارند پایدار سپهر با ۲۵.۱۵ درصد و کوثر یکم با ۲۴.۳۹ درصد و اندوخته آمیتیس با ۲۳.۱۵ درصد شاگرد اول‌های با درآمد ثابت یک سال گذشته بازار سرمایه بوده‌اند.
در مقابل صندوق‌های گسترش فردای ایرانیان با ۹.۱۹ درصد، توسعه سرمایه نیکی با ۸.۱۶ درصد، مشترک اندیشه فردا با ۶.۸۹ درصد، مشترک صنعت و معدن با ۳.۴۰ درصد و پیشگامان سرمایه نوآفرین با ۰.۴۳ درصد بازدهی منفی سالانه مردودی‌های این بازار در این این بازه زمانی هستند. بازدهی ۷۷ صندوق دیگر نیز از ۱۰.۴۱ تا ۲۲.۳۸ درصد در نوسان بوده است. البته ۱۰ صندوق نیز عمر فعالیشان به یک سال نمی‌رسد. با وجود این؛ هر چند از این صندوق‌ها می‌توان به عنوان جایگزینی برای سپرده‌های بانکی نام برد اما شواهد گویای واقعیتی مهم است؛ اینکه این صندوق‌ها در یک سال گذشته به دلیل شرایط نامناسب بازار سرمایه، زیانده وکم جان شدند تا جایی که به نظر باید دنبال پاسخ این پرسش بود که وقتی مردم را به حضور غیرمستقیم به بازار دعوت می‌کنیم تا از دانش خبرگان در مدیریت صندوق‌ها استفاده کنند چرا اکثر صندوق‌ها به طور عموم و اغلب صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت به طورخاص زیانده هستند، مدیران صندوق‌ها حالا باید پاسخگو باشند.
- ارمغان جوادنیا - خبرنگار