پس از یک سال پررونق برای عرضه‌های اولیه سهام شرکت‌های استارتاپ، سرمایه‌گذاران منتظر ادامه این روند در سال ۲۰۲۲ هستند. در سال ۲۰۲۱ بیش از ۴۰۰ شرکت فناوری که در حوزه‌های مختلف فعالیت می‌کنند، سهام خود را در بورس‌های جهان عرضه اولیه کردند و داغ‌ترین دوره IPO را از سال ۲۰۰۰ رقم زدند.
این شرکت‌ها در همه حوزه‌ها تحولات بزرگی ایجاد کرده‌اند، به‌گونه‌ای که می‌توان مدعی شد در سال‌های پیش‌رو بازارهای سهام جهان به تسخیر عرضه‌های اولیه استارتاپ‌ها و شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات بر اساس نرم‌افزار (SaaS) در خواهند آمد. تایید این ادعا را می‌توان در رشد سریع کسب‌وکارهای نوپا و استارتاپ‌ها و تغییر چهره اقتصاد و مالیه جهان در دو دهه گذشته مشاهده کرد. از زمان پیدایش اینترنت و گسترش استفاده از آن در سراسر جهان، هزاران نوع خدمت به شکل آنلاین درآمده‌اند و این نشان‌دهنده رشد سریع پلتفرم‌های ارائه‌دهنده این خدمات است.
در مجموع در سال ۲۰۲۱ بازارهای سهام جهان شاهد عرضه اولیه سهام ۲ هزار و ۶۸۲ شرکت بودند. این در حالی است که در دو سال گذشته، جهان با یکی از بدترین بحران‌های بشری یعنی همه‌گیری بیماری کرونا دست به گریبان بوده است. بهترین عرضه‌های اولیه سال ۲۰۲۱ مربوط به استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای نوپایی بود که در حوزه‌های مختلف فعالیت می‌کردند. حمل‌ونقل شهری، حمل‌ونقل بین‌المللی، مسافرت، خدمات بانکی، معاملات رمزارزها، املاک و مستغلات، هوا و فضا، آموزش، طراحی و ساخت خانه، کشاورزی، بهداشت، خرید و فروش، خدمات تاسیسات خانگی و... از جمله حوزه‌هایی هستند که شرکت‌های استارتاپی IPO شده در آن فعالیت می‌کنند. به گفته کارشناسان، به دلیل موقعیت ممتاز این شرکت‌ها و توان بالقوه آنها برای رشد در سال‌های آینده، سرمایه‌گذاران امیدوارند که روند عرضه اولیه سهام دیگر شرکت‌های فناوری و استارتاپ‌ها در سال ۲۰۲۲ نیز ادامه پیدا کند. تحلیلگران بازار معتقدند، رونق چشمگیر عرضه‌های اولیه در سال گذشته موجب شده که بسیاری از شرکت‌های استارتاپی موفق به جمع شرکت‌های در نوبت عرضه اولیه ملحق شوند و انتظار می‌رود امسال هم شاهد رونق IPO در حوزه فناوری باشیم.
آمارها سخن می‌گویند
در فوریه ۲۰۲۱، قیمت سهام اپلیکیشن دوست‌یابی Bumble بیش از ۶۰ درصد نسبت به زمان عرضه اولیه افزایش یافت. در مارس ۲۰۲۱، قیمت سهام پلتفرم بازی آنلاین Roblox در یک روز ۵۴ درصد رشد کرد که بالاترین میزان افزایش قیمت یک‌روزه پس از عرضه اولیه بود. در جولای ۲۰۲۱، شرکت نرم‌افزار زبان Duolingo در نخستین جلسه معاملاتی به عنوان یک شرکت بورسی، ۳۶ درصد بازده نصیب سرمایه‌گذاران کرد. در نوامبر ۲۰۲۱، عرضه اولیه سهام شرکت خودرو برقی Rivian به عنوان یک استارتاپ بیش از ۱۳ میلیارد دلار جذب کرد و بزرگترین IPO آمریکا از سال ۲۰۱۴ لقب گرفت.
این آمارها نشان‌دهنده اهمیت استارتاپ‌ها برای بازارهای سهام است. به ویژه با توجه به اینکه جهان هنوز از پیامدهای بحران ویروس کووید ۱۹ رهایی نیافته است، عرضه اولیه سهام شرکت‌های استارتاپی و کسب‌وکارهای مبتنی بر پلتفرم‌های اینترنتی خون تازه‌ای در رگ‌های بازارهای سهام تزریق می‌کند. اگرچه برخی کارشناسان معتقدند، به‌دلیل تغییرات گسترده در پایان سال ۲۰۲۱ و اوایل امسال، از جمله افزایش نرخ تورم، گسترش سویه اومیکرون و تمایل فدرال رزرو به افزایش نرخ بهره، سهام این شرکت‌ها تحت فشار قرار گرفته و ممکن است در سال ۲۰۲۲ شاهد عرضه‌های چندانی نباشیم اما بسیاری می‌گویند، با بهبود نسبی شرایط، اشتهای سرمایه‌گذاران برای حضور در بازار عرضه‌های اولیه دوباره افزایش می‌یابد و تلاش شرکت‌های استارتاپی برای تامین مالی و توسعه فعالیت‌ها از مهمترین عوامل برای تداوم عرضه‌های اولیه به شمار می‌رود.
استارتاپ‌های آماده
وبسایت Crunchbase معتقد است که سال ۲۰۲۲ سال پررونق دیگری برای عرضه‌های اولیه خواهد بود. این وبسایت تعدادی از شرکت‌های استارتاپی را که احتمال عرضه اولیه سهام آنها در سال ۲۰۲۲ وجود دارد، معرفی کرده است. در اینجا نگاهی به مهمترین عرضه‌های احتمالی امسال داریم.
Service Titan
شرکت Service Titan ارمنستان در حوزه مدیریت خدمات خانگی فعالیت می‌کند. آرا مهدسیان و واهه کوزویان، بنیانگذاران این شرکت هستند. آنها در ابتدا یک نرم‌افزار برای کمک به پدران مقاطعه‌کار خود تولید کردند اما بعد متوجه شدند که فرصت‌های بزرگتری در این زمینه وجود دارد، بنابراین شرکت خود را در سال ۲۰۱۳ راه‌اندازی کردند. در اپلیکیشن این شرکت خدماتی همچون لوله‌کشی، سیم‌کشی، نصب تهویه و سیستم‌های سرمایشی-گرمایشی و... ارائه می‌شود. در مارس ۲۰۲۱، این شرکت با ارزش ۸.۳ میلیارد دلار توانست ۵۰۰ میلیون دلار تامین مالی انجام دهد. این بزرگترین رقم تامین مالی برای یک شرکت خصوصی نرم‌افزاری به شمار می‌رود. پیش‌بینی می‌شود که این شرکت تا سه ماه دوم ۲۰۲۲ عرضه اولیه سهام خود را انجام دهد.
Cohesity
موهیت آرون بیش از ۱۵ سال صرف ساخت سیستم‌های IT کرده است. او را اغلب پدر فناوری hyperconvergence (فناوری پیچیده‌ای که برنامه‌های ذخیره‌سازی، محاسبه و شبکه را یکجا ارائه می‌کند) می‌دانند. آرون در تیم سازنده سیستم گوگل فایل حضور داشت. همچنین در سال ۲۰۰۹ در تاسیس شرکت Nutanix مشارکت داشت. این شرکت در سال ۲۰۱۶ عرضه اولیه سهام خود را انجام داد. اما پیش از آن، آرون استارتاپ خود را با نام Cohesity پایه‌گذاری کرد. این شرکت، نسل بعدی سیستم پشتیبان را برای حفاظت از داده‌ها ارائه و استفاده از هوش مصنوعی و اپلیکیشن‌ها را تسهیل می‌کند. این شرکت با ارزش ۲.۵ میلیارد دلار توانست در آوریل ۲۰۲۰ مبلغ ۲۵۰ میلیون دلار تامین مالی کند. انتظار می‌رود سهام این شرکت تا سه ماه دوم امسال عرضه شود.
- بیشتر بخوانید:
تک‌شاخ‌های ایرانی آماده می‌شوند / بازی برد-برد
Qlik Technologies
بیورن برگ و استفان گسترلیوس در سال ۱۹۹۳ این شرکت سوئدی فعال در حوزه نرم‌افزار تحلیل تجاری را پایه‌گذاری کردند. در دو دهه بعد، این شرکت محصول خود را توسعه داد و سرانجام در سال ۲۰۱۰ سهام آن با قیمت ۱۰ دلار عرضه شد. در سال ۲۰۱۶ شرکت خصوصی «توما براوو» Qlik را به قیمت ۳ میلیارد دلار خریداری کرد. این قیمت معادل ۳۰.۵ دلار برای هر سهم بود. تحت مالکیت جدید، Qlik به فعالیت خود ادامه داد و امروز ۳۸ هزار مشتری دارد. پیش‌بینی می‌شود که عرضه اولیه سهام این شرکت تا سه ماه دوم امسال انجام شود.
Mobileye
در سال ۱۹۹۹ پرفسور آمنون شاشوا یک سیستم دید تک‌چشمی اختراع کرد که در دوربین‌ها و نرم‌افزار شناسایی خودروها مورد استفاده قرار گرفت. او شرکت Mobileye را بر پایه همین فناوری تاسیس کرد و به پیشتاز در بازار سیستم کمک‌راننده تبدیل شد. فناوری Mobileye به افزایش ایمنی خودروها کمک زیادی کرد. این شرکت برای بازار سهام ناآشنا نیست. نخستین عرضه اولیه سهام شرکت Mobileye در تابستان ۲۰۱۴ انجام شد و این شرکت با ارزش ۵.۳۱ میلیارد دلار توانست ۲۰۸ میلیون دلار تامین مالی کند. اما سه سال بعد، شرکت اینتل آن را به قیمت ۱۵.۳ میلیارد دلار خریداری کرد. با این حال، روند توسعه این شرکت متوقف نشد بلکه با ارتقای بخش مشتریان جهانی اینتل و سرمایه‌گذاری تحقیق و توسعه توانست درآمد سالانه خود را از ۳۵۰ میلیون دلار در سال ۲۰۱۶ به یک میلیارد دلار در پایان ۲۰۲۰ افزایش دهد. پیش‌بینی می‌شود که عرضه اولیه سهام Mobileye در نیمه نخست ۲۰۲۲ انجام شود.
Databricks
اندکی بیش از یک دهه قبل گروهی از دانشجویان علوم کامپیوتری دانشگاه کالیفرنیا یک سیستم باز برای مدیریت داده‌های کلان خلق کردند. این پلتفرم همگام با نیاز روزافزون به سیستم‌هایی همچون هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی با اقبال گسترده‌ای روبه‌رو شد. چند سال بعد، آنها شرکت Databricks را راه‌اندازی کردند تا این نرم‌افزار را برای شرکت‌ها تجاری‌سازی کنند. در عرض چند سال تعداد مشتریان این شرکت (شامل برخی شرکت‌های بزرگ) به ۵ هزار رسید. علی قدسی، مدیرعامل Databricks چند بار از برنامه این شرکت برای عرضه اولیه سهام خبر داده است. انتظار می‌رود که این شرکت سرانجام در سال جاری سهام خود را در بورس عرضه کند.
Reddit
در سال ۲۰۰۵ استیوهافمن و آلکسیس اوهانیان اپلیکیشنی برای سفارش غذا از طریق اس‌ام‌اس را تولید و عرضه کردند. این اپلیکیشن درخشش چندانی نداشت. بلافاصله آنها ایده ساخت اپلیکیشن Reddit را عملی کردند. این اپلیکیشن پیام‌رسان اجتماعی قصد دارد سهام خود را در ماه‌های نخست ۲۰۲۲ عرضه کند. البته به گفته کارشناسان، با توجه به بازار داغ رقابت در میان پلتفرم‌های اجتماعی و حضور استارتاپ‌های قدرتمندی همچون Pinterest و Bumble ممکن است عرضه اولیه سهام Reddit آنگونه که مورد نظر مدیارن آن است، پیش نرود.
Instacart
در سال ۲۰۱۰ آپوروا مهتا با جدا شدن از شرکت آمازون، کسب‌وکار خود را راه‌اندازی کرد و پس از ارائه چند محصول ناموفق، سرانجام شرکت Instacart را تاسیس و اپلیکیشن آن را تولید کرد. اپلیکیشن Instacart خدمات تحویل خواربار و خرید از فروشگاه‌ها را ارائه می‌کند و در واقع، رابط بین خریداران و فروشندگان است. Instacart یکی از شرکت‌هایی است که رشد انفجارگونه خود را مدیون همه‌گیری ویروس کووید ۱۹ است. بیماری کرونا موجب شد تا میلیون‌ها نفر برای خرید مواد غذایی و نیازهای خانگی به استفاده از اپلیکیشن‌هایی همچون Instacart روی آورند. این شرکت از سیستم حمل‌ونقل پیچیده‌ای برخوردارست و با بیش از ۴۰۰ خرده فروش و ۳۰ هزار فروشگاه ارتباط دارد. توضیح ساده این ارتباط گسترده این است که شبکه Instacart با ۸۰ درصد خانوارهای آمریکایی و بیش از ۷۰ درصد خانوارهای کانادایی ارتباط برقرار کرده است! در اکتبر ۲۰۲۰ این شرکت برای عرضه سهام خود با چند بانک مشاوره کرد و انتظار می‌رفت که در سال ۲۰۲۱ بورسی شود. اما به دلایلی از این کار چشم‌پوشی کرد. حال انتظار می‌رود این اتفاق در سال ۲۰۲۲ رخ دهد. در آخرین دور تامین مالی، ارزش این شرکت به ۳۹ میلیارد دلار رسید که تقریبا دو برابر ارزش آن در میانه سال ۲۰۲۱ است. بنابراین پیش‌بینی می‌شود که عرضه اولیه سهام Instacart با استقبال گسترده‌ای روبه‌رو شود.
Plaid
وقتی در سال ۲۰۱۳، زاک پرت و ویلیام‌هاکی شرکت Plaid را تاسیس کردند، اپلیکیشن‌هایی برای ارائه خدمات مالی مختلف عرضه کردند که چندان مورد توجه عمومی قرار نگرفتند. آنها دریافتند که توسعه زیرساخت‌ها برای یک استارتاپ فین‌تک بسیار دشوار است. بنابراین فعالیت خود را روی تولید اپلیکیشنی متمرکز کردند قادر به اجرای برنامه تایید هویت، مدیریت اعتبارات، انجام تراکنش‌های بانکی و... باشد. آنها موفق شدند و این فناوری به سرعت توسعه پیدا کرد. اگرچه این شرکت تاکنون درخواستی برای عرضه سهام خود در بورس ارائه نکرده است، اما کارشناسان معتقدند IPO یکی از گزینه‌های جذاب برای توسعه فعالیت‌های این شرکت به شمار می‌رود؛ بنابراین می‌توان انتظار داشت که این اتفاق در سال ۲۰۲۲ رخ دهد.