شاید به نظر عجیب برسد اما کسب‌وکارهای نوپا و استارتاپ‌ها از جمله فعالیت‌های اقتصادی هستند و تاثیر زیادی بر روند اشتغال‌زایی در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه دارند. آمارها حکایت از آن دارند که استارتاپ‌های مختلف که در حوزه‌های گوناگون فعالیت می‌کنند، تاکنون میلیون‌ها فرصت شغلی ایجاد کرده‌اند.
با توجه به توسعه روزافزون استفاده از اینترنت، افزایش آمار کاربران تلفن‌های هوشمند، تولید اپلیکیشن‌های ارائه خدمات در بخش‌های مختلف و تسهیل تراکنش‌های بانکی و نقل و انتقال پول، در چند دهه گذشته شرکت‌ها و کسب‌وکارهای تازه‌ای به فضای اقتصاد جهان افزوده شده‌اند که علاوه بر ارائه خدمات قدیمی به شکل نوین و ارائه خدمات جدید بر بستر فناوری‌های پیشرفته، نیاز به نیروی کار ماهر در این بخش‌ها و حوزه‌ها و ضرورت تربیت آنها را ایجاب کرده است. بر این اساس، هزاران استارتاپ که با ایده ارائه خدمات نوین، افزایش رفاه و تسهیل زندگی مردم پا به عرصه وجود گذاشته‌اند، همه ساله میلیون‌ها فرصت شغلی برای افراد متخصص به وجود می‌آورند. از سویی، علاوه بر امکان تربیت نیروی ماهر در حوزه‌های مختلف، به کشف استعدادها و کارآفرینان نیز یاری می‌رسانند.
راه‌حل کاربردی
کسب‌وکارهای نوین تنها راه‌حل برای مشکل افزایش بیکاری در جهان هستند. در واقع، استارتاپ‌ها به یکی از ستون‌های اصلی در اقتصادهای توسعه‌یافته تبدیل شده‌اند. از جمله کارکردهای این کسب‌وکارهای نوپا، پرورش مهارت‌های کارآفرینانه در میان جوانان و خلق فرصت‌های بی‌شمار شغلی برای آنان است. استارتاپ‌ها به طور میانگین سالانه ۳ میلیون شغل جدید ایجاد می‌کنند. مقایسه این رقم با عملکرد دیگر شرکت‌ها بسیار جالب توجه است. بر اساس یک بررسی، شرکت‌های غیر فناوری محور با طول عمرهای مختلف شامل شرکت‌هایی که در سال نخست تاسیس هستند تا شرکت‌هایی که ۲۰۰ سال از عمرشان می‌گذرد، نابودکننده مشاغل هستند و در مجموع سالانه بیش از یک میلیون شغل را از دست می‌دهند.
مرکز استارتاپ‌ها
بزرگترین مرکز استارتاپ‌های جهان، آمریکاست. آمارهای وبسایت statista نشان می‌دهند که در فاصله مارس ۱۹۹۴ تا مارس ۲۰۲۰ میلیون‌ها فرصت شغلی از طریق استارتاپ‌های آمریکایی ایجاد شده است. در این بازه زمانی ۲۶ ساله، بیشترین آمار اشتغال‌زایی سالانه استارتاپ‌ها به میزان ۴ میلیون و ۷۳۶ هزار ۴۹۹ شغل مربوط به سال ۱۹۹۹ بوده است. همچنین کمترین آمار به میزان ۲ میلیون و ۵۱۵ هزار و ۲۴۶ شغل در سال ۲۰۱۰ به ثبت رسیده است. روند اشتغال‌زایی استارتاپ‌های آمریکایی در نمودار زیر نشان داده شده است.
این نمودار مربوط به آمار اشتغال‌زایی استارتاپ‌هایی است که کمتر از یک سال از زمان راه‌اندازی آنها می‌گذرد. جالب توجه اینکه بر اساس همین آمار، حتی در دوران همه‌گیری بیماری کرونا نیز روند اشتغال‌زایی استارتاپ‌ها متوقف نشده است، به طوری که در سال ۲۰۲۰ کسب‌وکارهای استارتاپی توانستند ۳ میلیون و ۱۱۴ هزار و ۱۱۱ فرصت شغلی در اقتصاد آمریکا به وجود آورند. هر یک از این استارتاپ‌ها که با نام عمومی «تک‌شاخ» شناخته می‌شوند، میلیاردها دلار ارزش دارند. البته اگرچه زادگاه اصلی استارتاپ‌ها، آمریکاست اما در سال‌های اخیر کسب‌وکارهای نوپا در کشورهای دیگر نیز پا گرفته‌اند. در حال حاضر، استارتاپ‌های اثرگذار و مهم در سراسر جهان، از آمریکا و اروپا گرفته تا آسیا در حال خدمت‌رسانی به مردم و ایجاد مشاغل جدید هستند.
نمونه‌های خوب
شرکت اوبر را همه می‌شناسند. شرکت آمریکایی که در بیش از ۹۰۰ کلانشهر جهان به ارائه خدمات می‌پردازد. در حال حاضر، بخش بزرگی از درصد شبکه حمل و نقل شهری آمریکا در اختیار شرکت اوبر قرار دارد. بر اساس اعلام وبسایت «بیزنس وایر»، شرکت اوبر از طریق پلتفرم ویژه خود تاثیر زیادی بر روند اشتغال‌زایی در آمریکا و دیگر کشورها داشته است. تنها در سال ۲۰۱۴ این شرکت به طور میانگین در هر ماه ۲۰ هزار شغل جدید در اقتصاد آمریکا خلق می‌کرد. آخرین آمارها نشان می‌دهند که بیش از یک میلیون راننده در آمریکا با استفاده از اپلیکیشن اوبر به ارائه خدمات مشغول هستند.
تعداد رانندگان اوبر در سراسر جهان حدود ۴ میلیون نفر تخمین زده می‌شود. همچنین تعداد کارکنان رسمی اوبر در سال ۲۰۲۱ نزدیک به ۲۳ هزار نفر بوده است. از سوی دیگر، آمارها حکایت از آن دارند که در سه ماه دوم سال ۲۰۲۱ اوبر ماهانه ۱۰۱ میلیون کاربر فعال در سراسر جهان داشته است. این شرکت ۶۸ درصد بازار «سفر مشترک» و ۲۶ درصد بازار تحویل مواد غذایی در آمریکا را در اختیار دارد. بی‌شک این آمارها نشان‌دهنده ظرفیت‌های اشتغال‌آفرینی استارتاپ‌ها در جهان امروز هستند.
شرکت لیفت، رقیب اوبر نیز در این زمینه فعالیت خوبی داشته است. این شرکت که ۳ سال جوان‌تر از رقیب خود است، با حدود ۴۷۰۰ کارمند رسمی، در سه ماه چهارم سال ۲۰۲۰ به بیش از ۱۲ میلیون آمریکایی خدمات ارائه کرده و تعداد کاربران آن از سه ماه دوم ۲۰۲۰ سیر صعودی داشته است.
شرکت Airbnb از جمله شرکت‌هایی بود که به دلیل حوزه فعالیتش به شدت تحت تاثیر بحران کرونا قرار گرفت. با همه‌گیری این بیماری و اعمال محدودیت‌های شدید، هتل‌ها تعطیل شدند، مسافرت‌ها به شدت کاهش یافتند و صنعت گردشگری جهان با افت چشمگیری مواجه شد به طوری که ۶۱ میلیون شغل در این صنعت از بین رفت. با این حال Airbnb تلاش کرد تا به فعالیتش ادامه دهد. با کاهش آمار مبتلایان به کرونا در سراسر جهان، فعالان حوزه گردشگری به تدریج به سر کار بازگشتند و این شرکت نیز دوباره با رونق روبه‌رو شد. به گفته کارشناسان، شرکت Airbnb قادر است به روند اشتغال‌زایی پس از کرونا کمک کند. با شروع مسافرت‌ها، بیش از ۴ میلیون میزبان در سراسر جهان که با پلتفرم این شرکت کار می‌کنند، دوباره به ارائه خدمات به مهمانان و مسافران خواهند پرداخت. این در حالی است که هتل‌های بزرگ جهان قادر نیستند به سرعت به شرایط پیش از بحران بازگردند. آمارها نشان می‌دهند که در سال ۲۰۱۹ شرکت Airbnb برای بیش از ۳۰۰ هزار نفر در شهرهای توریستی پاریس، بوداپست، مانیل، لیسبون، میلان و... شغل ایجاد کرده است. همچنین در کنار این افراد، هزاران فرصت شغلی دیگر نیز برای حوزه‌های دیگر به وجود آمده است.
هندی‌های پرکار
بر اساس اعلام اداره توسعه صنایع و تجارت داخلی هند (DPIIT)، از سال ۲۰۱۶ تاکنون بیش از ۶ هزار استارتاپ در این کشور شناسایی شده‌اند. این استارتاپ‌ها که هند را به سومین اکوسیستم استارتاپی بزرگ در جهان تبدیل کرده‌اند، تاکنون ۶۵۰ هزار شغل به وجود آورده‌اند. آنوراگ جاین، دبیرکل DPIIT در این باره می‌گوید: بر اساس آمارها، هر استارتاپ به طور میانگین ۱۱ شغل ایجاد کرده و کشور ما را از یک جستجوکننده نیروی کار به صادرکننده آن تبدیل کرده است. انتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۵ به طور رسمی تعداد ۵۰ هزار استارتاپ جدید ثبت شوند و در مجموع ۲ میلیون شغل ایجاد شود.
جاین با اشاره به تسهیل روند شکل‌گیری و راه‌اندازی استارتاپ‌ها در هند و کاهش زمان ثبت آنها، تاکید می‌کند: جنبش استارتاپ‌ها در هند به سرعت در حال توسعه و ریشه دواندن در اقتصاد کشور است. نکته جالب اینکه ۴۵ درصد از این استارتاپ‌ها در شهرهای نسبتا کوچک راه‌اندازی شده‌اند و از سویی، ۴۵ درصد آنها را زنان کارآفرین تاسیس کرده‌اند. اینها موفقیت‌های بزرگی به شمار می‌رود.
آمارها نشان می‌دهند که از ۷۳۶ منطقه در کشور هند، استارتاپ‌ها در ۶۳۰ منطقه حضور دارند. در سال ۲۰۱۶، اداره توسعه صنایع و تجارت داخلی هند برای تامین مالی استارتاپ‌ها صندوقی به ارزش ۱۰۰ میلیارد روپیه زیر نظر بانک توسعه صنایع کوچک هند تشکیل داد. این نهاد دولتی همچنین قصد دارد برنامه هفته نوآوری استارتاپی هند را برگزار کند. حضور و مشارکت ۳۰ نهاد دولتی در این برناهم هفتگی نشان‌دهنده اهمیت اکوسیستم استارتاپی برای هند و جایگاه این کسب‌وکارهای نوپا در اقتصاد این کشور است.
در همین حال، مجله «ایندیا تودی» در گزارشی نوشت: استارتاپ‌ها راه را برای اشتغال‌زایی جمعی هموار می‌کنند. این کسب وکارهای نوپا همچنین تربیت نیروی کار ماهر را نیز به عهده دارند.
بحران کرونا
هر بحرانی، بسته به بزرگی و میزان اثرگذاریش، اقتصاد را دچار تلاطم می‌کند. بحران همه‌گیری بیماری کرونا نیز از این قاعده مستثنی نبود. اما در جریان این بحران جهانی که به تعطیلی میلیون‌ها کسب‌وکار انجامید و آسیب‌های جدی بر پیکره اقتصاد جهان وارد کرد، بسیاری از استارتاپ‌ها نه تنها به فعالیت خود ادامه دادند، بلکه توانستند اشتغال‌زایی هم بکنند. یک وبسایت هندی در گزارشی اعلام کرد که در سال‌های ۲۰۱۸، ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ که اقتصاد کشور درگیر بحران کرونا بود و بیشتر شرکت‌ها و بخش‌های سنتی مجبور به کاهش نیروی کار بودند، استارتاپ‌های رسمی به ترتیب بیش از ۹۵ هزار، ۱۱۴ هزار و ۱۷۲ هزار فرصت شغلی جدید ایجاد کردند. تا جولای ۲۰۲۱ نیز بیش از ۱۱۵ هزار فرصت شغلی جدید ایجاد شده بود.
بهترین شاخص فعالیت در سپهر استارتاپ‌ها، بازار سهام است. استارتاپ‌ها به راحتی توانستند از بازار سهام تامین مالی کنند. در ۷ ماه نخست سال ۲۰۲۱ تعداد ۲۸ شرکت توانستند ۴۲۰ میلیارد روپیه یا ۵.۵۷ میلیارد دلار (هر دلار آمریکا معادل ۷۵ روپیه هند است) از طریق عرضه اولیه سهام تامین مالی کنند. در همین حال، به دلیل جذابیت تامین مالی از طریق بازار سهام، ۵۰ شرکت دیگر در صف عرضه اولیه سهام خود هستند. نکته جالب توجه اینکه، بیشتر این شرکت‌ها از جمله استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای نوپا بودند. این آمار نشان‌دهنده جایگاه مهم استارتاپ‌ها در اقتصاد جهان است.
- منبع: هفته نامه اطلاعات بورس - شماره ۴۳۸