النور آستروم؛ اقتصاددان سیاسی

اقتصاد سیاسی به مطالعه تولید و تجارت و ارتباط آن با قوانین، امور گمرکی و دولت می‌پردازد و با توزیع درآمد و ثروت ملی سروکار دارد. اقتصاد سیاسی در سده ۱۸ میلادی از دل فلسفه اخلاق بیرون آمد. النور آستروم از بزرگترین اقتصاددانان سیاسی به شمار می‌رود.
النور کلر لین آستروم (با نام اصلی النور کلر آوان)، اقتصاددان آمریکایی، در ۷ آگوست ۱۹۳۳ در لس‌آنجلس آمریکا به دنیا آمد. خانم آستروم به دلیل جدایی پدر و مادرش، همچنین رکود اقتصادی آمریکا، دوران کودکی و نوجوانی دشواری را پشت سر گذاشت اما در ۱۹۵۱ از دبیرستان فارغ‌التحصیل شد. او در ۱۹۵۴ مدرک کارشناسی، در ۱۹۶۲ مدرک کارشناسی ارشد و در ۱۹۶۵ مدرک دکترای خود را کسب کرد.
فعالیت این اقتصاددان با موضوع اقتصاد نهادگرایی جدید و تجدید حیات اقتصاد سیاسی مرتبط است. آستروم پس از دریافت مدرک دکترا در دانشگاه ایندیانا مشغول به کار شد. در این دانشگاه او به عنوان استاد ممتاز علوم سیاسی به فعالیت پرداخت و در دانشگاه دولتی آریزونا مرکز پژوهش‌های تنوع نهادی را راه‌اندازی کرد. او همچنین پژوهشگر ارشد برنامه حمایت پژوهشی گروهی مدیریت منابع طبیعی و کشاورزی پایدار (SANREM CRSP) بود که با مدیریت دانشگاه «ویرجینیا تک» و حمایت مالی آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا به اجرا درآمد. خانم آستروم به همراه همسرش، وینسنت آستروم، از سال ۲۰۰۸ به مجله شرکت‌های فراملی مشاوره می‌داد. از دهه ۱۹۶۰ میلادی، آستروم به بررسی موضوع مدیریت منابع پرداخت و در این راستا مرکزی پژوهشی راه‌اندازی کرد که دانشمندانی از رشته‌های مختلف را از سراسر جهان به خود جذب کرد. او سال‌ها به مطالعه اثر متقابل انسان و اکوسیستم‌ها پرداخت و نشان داد که استفاده از منابع تجدیدناپذیر (تمام شونده) از سوی گروه‌های بشری، کاری عقلانی است و بدون دخالت دولت، می‌تواند از کاهش منابع جلوگیری کند. این مهمترین تئوری آستروم است که می‌گوید، جوامع انسانی که از منابع عمومی (زمین، آب‌ها و...) استفاده می‌کنند، بهتر از هر کسی قادر به مدیریت آن هستند. او با ارائه این پژوهش پیشگامانه که مردم قادر به خلق قوانین و موسساتی هستند که امکان مدیریت پایدار و مناسب منابع مشترک را می‌دهد، موفق به دریافت جایزه نوبل اقتصاد در سال ۲۰۰۹ شد.
آستروم حامی مراکز تصمیم‌گیری پراکنده به جای سیستم سلسله مراتبی بود و می‌گفت بازیگران محلی اطلاعاتی دارند که گروه‌ تصمیم‌گیر مرکزی فاقد آن است. تردید وی درباره تصمیم‌گیری مرکزی تا حدی به عملکرد ضعیف و راه‌حل‌های نادرست این مراکز در کشورهای فقیر مربوط بود. آستروم بیشتر به دلیل بازبینی موضوع «تراژدی منابع» شهرت دارد. در علوم اقتصادی، تراژدی منابع به وضعیتی گفته می‌شود که در آن، افرادی که دسترسی آسان و آزاد به منابعی دارند که تحت پوشش هیچ قانون دولتی و اجتماعی نیست، تنها بر اساس منافع خود عمل می‌کنند و به این ترتیب، به تدریج آنها را نابود می‌کنند. این نظریه را گرت‌هاردین، بیولوژیست آمریکایی در سال ۱۹۶۸ مطرح کرده بود. النور آستروم علاوه بر جایزه نوبل اقتصاد، در سال‌های ۱۹۹۹، ۲۰۰۱ و ۲۰۰۴ نیز جوایزی را دریافت کرده بود. او در ۱۲ ژوئن سال ۲۰۱۲ درگذشت.