هفته جهانی پول رویدادی بین‌المللی است که هر ساله در ماه مارس برگزار می‌شود. این رویداد که از سال ۲۰۱۲ آغاز شده، منجر به افزایش تلاش‌هایی در سراسر دنیا برای افزایش سواد مالی جوانان شده است. هدف این است که جوانان از همان سنین ابتدایی، دانش، مهارت‌ها، نگرش‌ها و رفتارهای مورد نیاز برای تصمیم‌گیری مالی عاقلانه و رسیدن به رفاه و انعطاف‌پذیری مالی در آینده را کسب کنند. شبکه بین‌المللی آموزش مالی در سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (اُای‌سی‌دی/آی‌اِن‌اف‌ای) متولی برگزاری این رویداد است.
«آینده‌ات را بساز، هوشمندی مالی داشته باش» شعار رسمی دهمین رویداد هفته جهانی پول است که از ۲۱ الی ۲۷ مارس ۲۰۲۲ (۱ الی ۷ فروردین ۱۴۰۱) برگزار شده است. هدف از انتخاب این موضوع، لزوم توجه به آینده حین تصمیم‌گیری مالی است. همچنین، این موضوع، سازمان‌های شرکت کننده در کمپین را تشویق می‌کند هنگام برنامه‌ریزی فعالیت‌های این هفته، آینده نگر بوده وبه مسائلی مانند پایداری یا دیجیتالی کردن خدمات مالی توجه داشته باشند.
شبکه بین‌المللی آموزش مالی (آی‌اِن‌اف‌ای) مراسم افتتاحیه این رویداد را آنلاین برگزار کرد. مراسم با سخنرانی کارمینه دینویا، رئیس امور مالی و شرکتی اُای-سی‌دی آغاز شد. سپس، دو نماینده از گروه جی ۲۰ در حمایت از رویداد هفته جهانی پول صحبت کردند؛ پس از نمایش فیلمی از رویدادهای سال‌های گذشته، پیام ویدیویی مِرید مِگینیز، نماینده اتحادیه اروپا در خدمات مالی، پایداری مالی و بازارهای مالی به نمایش درآمد. مراسم با نشستی از نمایندگان بخش‌های مالی کشورهای مختلف ادامه یافت. جِرو بیلیموریا بنیانگذار کمپین هفته جهانی پول نیز در این مراسم حضور داشت. اعضای نشست به سوالاتی در خصوص دروس آموخته و چالش‌های ده سال گذشته و چگونگی آماده‌سازی کودکان برای آینده مالی مطمئن پاسخ دادند. در پایان، فلور آن مسی، دبیر اجرایی شبکه بین‌المللی آموزش مالی، به جمع‌بندی نکات پرداخت.
اهمیت هفته جهانی پول برای کودکان و جوانان
کارمینه دینویا، رئیس امور مالی و شرکتی اُای-سی‌دی با اشاره به ارزیابی سال ۲۰۱۸ پیزا (برنامه سنجش بین‌المللی) گفت: بسیاری از دانش‌آموزان در کشورها و اقتصادهای عضو اُای‌سی‌دی هنوز ارزش یک بودجه‌ریزی ساده را نمی‌دانند و از صورتحساب بانکی یا چک پرداخت سر در نمی‌آورند. همچنین، جوانان بیشتر تحت تأثیر اثرات منفی ناشی از شیوع کووید ۱۹ و بحران‌های مالی جهانی قرار گرفته‌اند. این بحرآن‌ها چشم‌انداز شغلی آن‌ها را تحت تأثیر قرار داده و نرخ بیکاری و اشتغال موقت آن‌ها در بسیاری از کشورها بالا است. این شرایط نیاز کودکان وجوانان به فرصت‌هایی برای ساخت آینده مالی مطمئن را بیش از پیش پررنگ می‌سازد.
وی در ادامه با تاکید بر اهمیت وجود استراتژی ملی برای هماهنگی همه فعالیت‌های آموزش سواد مالی در کشور اضافه کرد: تاکنون بیش از ۷۵ کشور در سراسر دنیا، استراتژی ملی آموزش سواد مالی خود را تدوین کرده یا در حال تدوین هستند. با این‌حال، هنوز راه زیادی باقی مانده است.
دینویا با اشاره به موضوع هفته جهانی پول، بر دسترسی جوانان به ابزارهای مورد نیاز برای ساختن آینده مالی منعطف و مطمئن تأکید کرد. سواد مالی به همراه شمول مالی و چارچوب‌های حمایت از مصرف‌کننده مالی از جمله این ابزارها هستند.
همچنین، وی مشارکت حدود ۱۷۰ کشور و اقتصاد و دسترسی به میلیون‌ها کودک و جوان در رویداد هفته جهانی پول در این ده سال را نشان‌دهنده اثرگذاری آن در سطح جهان دانست. این رویداد شتابدهنده فعالیت‌های آموزش سواد مالی به کودکان و جوانان است.
مواجهه با چالش‌های افزایش شمول مالی
در ادامه مراسم مگدا بیانکو، رئیس دپارتمان حمایت از مصرف‌کننده و آموزش مالی در بانک ایتالیا سخنرانی کرد. به گفته وی، در سال ۲۰۱۰ ائتلاف جهانی برای شمول مالی (جی‌پی‌اف‌آی) توسط گروه جی ۲۰ تشکیل شده و در حال تلاش برای افزایش شمول مالی است. شمول مالی بیشتر منجر به کاهش نابرابری در کشورها و رشد پایدار می‌شود. شمول مالی به معنی دسترسی کافی و کم هزینه عموم جامعه به سیستم‌ها و خدمات مالی است. ائتلاف به موفقیت‌هایی در طول این ۱۲ سال دست یافته و موجب افزایش شمول مالی در کشورها شده است.
به گفته بیانکو، دیجیتالی شدن سیستم‌های مالی، فرصت‌های بسیاری را برای جوانان ایجاد کرده اما، با ریسک‌هایی، از جمله کلاهبرداری‌های مالی همراه بوده است. بنابراین، جوانان برای مقابله با چالش‌های دیجیتالی شدن، نیاز بیشتری به آموزش سواد مالی خواهند داشت. به همین منظور، جی‌پی‌اف‌آی با مشارکت اُای‌سی‌دی در سال ۲۰۲۱ و بر اساس تجارب برخی کشورها، فهرستی از گزینه‌های سیاستگذاری مربوط به سواد مالی را توسعه داده است. استفاده از ابزارهای دیجیتالی برای افزایش فرصت‌های آموزش سواد مالی، استفاده از دیدگاه‌های علوم رفتاری برای تأثیرگذاری بر رفتار مردم (به ویژه جوانان) و ورود آموزش مالی در سرفصل‌های آموزشی مدارس از جمله این گزینه‌ها هستند.
یونیتا رِزمی ساری، مدیر اجرایی بخش توسعه شرکت‌های کوچک و متوسط و حمایت از مصرف‌کنندگان بانک اندونزی نیز در ادامه، شیوع بیماری کووید ۱۹ را فرصتی برای افزایش دیجیتالی کردن برشمرد. هر چه محصولات مالی افزایش یافته و بر پیچیدگی آن‌ها افزوده می‌شود، اهمیت سواد مالی در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه بیشتر خواهد شد. همچنین، وی سواد مالی را جزو جدانشدنیِ حمایت از مصرف کننده دانست. زیرا نوآوری و پیچیدگی خدمات و محصولات مالی با ریسک‌هایی همراه است که تنها با افزایش سواد مالی می‌توان آن‌ها را مدیریت کرد.
- بیشتر بخوانید:
توزیع گوشت گوسفندی ۸۵ هزار و گوساله ۹۵ هزار تومان آغاز شد
پیچیدگی تصمیم‌گیری مالی در دنیای دیجیتال
در این مراسم، پیغامی ویدیویی از مِرِید مِگینیز، نماینده اتحادیه اروپا در خدمات مالی، پایداری مالی و بازارهای مالی به نمایش درآمد.
او با تأکید بر پیچیدگی تصمیم‌گیری هوشمندانه در دنیای دیجیتال امروز، نقش تصمیم‌گیری مالی خوب برای ساختن رفاه مالی آینده را بسیار مهم دانست وگفت: دنیای مالی از گذشته تاکنون تغییرات اساسی بسیاری داشته است و قطعاً ده سال آینده بسیار متفاوت از امروز خواهد بود. در گذشته، کودکان با قلک پس‌انداز می‌کردند اما، امروزه با کمک اپلیکیشن‌های موبایل این کار را انجام می‌دهند. امروزه جوانان از طریق شبکه‌های اجتماعی و دوستان، پیشنهاداتی برای سرمایه‌گذاری دریافت می‌کنند. دوستان ممکن است از طریق روش‌هایی در گذشته به سود رسیده باشند که لزوماً همان نتیجه را برای دیگران نداشته باشند.
وی افزود: در عصر دیجیتال، جوانان باید قادر باشند توصیه‌های مالی خوب را از توصیه‌های مالی بد و خطرناک تشخیص دهند. سیاستگذاران، والدین، معلمان و متخصصان خدمات مالی باید مطمئن شوند که جوانان، مهارت‌ها و دانش مورد نیاز برای تصمیم‌گیری مالی را کسب کنند.
تأثیر هفته جهانی پول در تغییر سیاستگذاری‌ها
جرو بیلیموریا، بنیانگذار هفته جهانی پول نیز ضمن اعلام رضایت از مشارکت اُای‌سی‌دی در برگزاری این رویداد، نتایج ده ساله هفته جهانی پول را بسیار امیدوارکننده دانست و گفت: پس از این مشارکت، بانک‌های مرکزی و سایر سازمان‌ها به کمپین پیوستند و موجب پیشرفت سریع‌تر آن شدند.
وی آرزو دارد که تا ده سال آینده، همه کودکان سراسر دنیا در این رویداد مشارکت داشته باشند. بیلیموریا اعتقاد دارد هفته جهانی پول شروعی برای تغییر سیاستگذاری دولت‌ها در امر آموزش سواد مالی بوده و از مهمترین دستاوردهای آن محسوب می‌شود.
آموزش سواد مالی بخش اساسی حمایت از مصرف کننده
مراسم با نشستی از نمایندگان مالی کشورهای مختلف ادامه یافت. اولین موضوع، تحولات صورت گرفته در آموزش سواد مالی نسبت به ده سال اخیر بود. به گفته کوبا وِنِتادزِی، رئیس بانک ملی گرجستان کشور گرجستان از ده سال گذشته تاکنون، در هفته جهانی پول مشارکت کرده و هر ساله به تعداد شرکت‌کنندگان آن افزوده می‌شود. بانک‌های تجاری، مؤسسات مالی خُرد، سازمآن‌ها مردم‌نهاد و دانشگاه‌ها از جمله مشارکت‌کنندگان هستند که با نقشه راه در این مسیر گام برمی‌دارند.
وی افزود: آموزش سواد مالی بخش اساسی چارچوب حمایت از مصرف‌کننده مالی در بانک ملی گرجستان است. بانک ملی گرجستان بخش حمایت از مصرف‌کننده را از بخش نظارت بانکی جدا ساخته و آن را به دو واحد حمایت از مصرف‌کننده و آموزش سواد مالی گسترش داده است. آموزش‌های لازم به کارکنان این واحدها داده شده است.
همچنین، گرجستان اقدام به تدوین استراتژی ملی آموزش سواد مالی کرده و از سال ۲۰۱۸ با کمک وزارت آموزش و علوم، موضوعات آموزش سواد مالی را در سرفصل‌های کلاس هفتم، هشتم و نهم گنجانده است.
به گفته ونتادزی، دیجیتالی‌سازی و منابع آنلاین در دسترسی به گروه وسیع‌تری از مخاطبان بسیار مؤثر بوده‌اند. گرجستان اقدام به توسعه پرتال آموزش سواد مالی به نام فین‌اِدو کرده است. این پرتال به برقراری ارتباط میان ذینفعان مختلف کمک شایانی کرده است.
تغییر نام هفته جهانی پول متناسب با شرایط کشور
به گفته دنی کالیالیا، رئیس بانک زامبیا تغییر فرهنگ در زامبیا کار دشواری در تمام این سال‌ها بوده است؛ زیرا صحبت از موضوعات مالی برای جوانان زامبیای بسیار سخت بوده است. زامبیا از سال ۲۰۱۳، ضمن مشارکت در هفته جهانی پول، نام آن را به هفته سواد مالی تغییر داده تا برای جوانان جذاب‌تر باشد.
کالیالیا پیشرفت شمول مالی در زامبیا را نیز چشمگیر دانست و گفت: بر اساس شاخص‌ها، شمول مالی زامبیا در سال ۲۰۰۹، ۳۷.۳ درصد، در سال ۲۰۱۵، ۵۹ درصد و در سال ۲۰۲۰، به ۶۹.۲۴ درصد رسیده است. به گفته کالیالیا، استراتژی چهار ساله بانک مرکزی زامبیا در سال ۲۰۲۰، افزایش شمول مالی و پایداری مالی بوده است.
تغییر الگوی رفتار؛ هدف تایلند از آموزش سواد مالی
متولدین سال‌های ۱۹۸۱ تا ۲۰۱۲ (نسل زِد و نسل وای) از مخاطبان اصلی هفته جهانی پول تایلند هستند. نااُپون ماهاراکاگا، معاون بانک تایلند تغییر الگوی رفتاری را هدف اصلی برنامه‌ها و آموزش‌های سواد مالی در سه سال اخیر دانست و تاکید کرد: به افراد ماهی نمی‌دهیم، بلکه به آن‌ها ماهیگیری یاد می‌دهیم. ما معلمان، دانش‌آموزان و حتی رؤسای مدارس را به کارگاه‌ها دعوت می‌کنیم و به آن‌ها آموزش می‌دهیم تا مشکلات خود را حل کنند. نتایج برنامه‌ها حیرت‌آور بوده است. آن‌ها اعتمادبه‌نفس کافی برای حل مشکلات خود را
کسب کرده‌اند.ماهاراکاگا به تشابه میان آموزش فاصله اجتماعی برای پیشگیری از بیماری کووید ۱۹ و فاصله از بیماری مالی اشاره کرد و گفت: آموزش بودجه‌بندی و صندوق اضطراری به افراد، بسیار شبیه توصیه به آن‌ها برای واکسینه شدن است.
شبکه‌سازی؛ کلید موفقیت در آموزش سواد مالی
در ادامه، اعضای نشست به سوالی درباره چالش‌ها و دروس آموخته هفته جهانی پول در این ده سال پاسخ دادند.
کالیالیا با اشاره به وسعت زامبیا و تراکم پایین جمعیت آن، دسترسی به همگان را مشکل دانست. وی شبکه‌سازی و مشارکت با همه بخش‌ها و نهادها، از جمله ادارات محلی را کلید اصلی موفقیت برای رساندن پیام هفته جهانی پول به مخاطبان دانست. وی نقش شبکه‌های اجتماعی در اطلاع‌رسانی را بسیار پررنگ توصیف کرد.
کالیالیا همچنین یکی از چالش‌های مهم کشور پس از پیوستن به کمپین را تعداد کم محصولات مالی برای گروه‌های هدف عنوان کرد و افزود: در ابتدای راه، تنها سه مؤسسه بودند که به کودکان و جوانان خدمات مالی ارائه می‌دادند. در حال حاضر، ۱۵ مؤسسه مالی با بیش از ۲۰ نوع حساب بانکی به کودکان و جوانان خدمات‌رسانی می‌کنند.
ماهاراکاگا نیز سرعت و توانایی تطبیق با تغییرات را چالش اصلی تایلند در آموزش سواد مالی عنوان کرد و گفت: سازمان‌ها و مؤسسات آموزشی متعددی در آموزش سواد مالی فعالیت می‌کنند. به اعتقاد وی، ایجاد شبکه‌ای از ذینفعان و برقراری ارتباط میان آن‌ها، روند آموزش و پیشرفت را تسریع می‌بخشد.
آموزش معلمان پیش‌نیاز آموزش دانش‌آموزان
در ادامه مراسم، اعضای نشست به سوالی درباره چگونگی آماده‌سازی کودکان ده ساله برای داشتن آینده مالی مطمئن پاسخ دادند.
ماریا سوکورو هیسن زیگارا، سرپرست اداره امور بانکداری، بیمه و صندوق بازنشستگی خصوصی (اسبیاس) در پرو اعتقاد دارد چیزی را که در آن مهارت نداریم نمی‌توانیم به کودکان آموزش دهیم. بنابراین، یکی از اهداف پرو، آموزش معلمان و ایجاد شایستگی‌های لازم در آن‌ها برای آموزش دانش‌آموزان است. اسبیاس با همکاری وزارت آموزش اقدام به توسعه سرفصل‌های آموزشی برای معلمان کرده است.
همچنین، هیسن با تاکید بر لزوم اندازه‌گیری پیشرفت در مسیر آموزش سواد مالی گفت: پرو در سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۹ اقدام به سنجش سواد مالی شهروندان کرد و حالا بار دیگر این سنجش را انجام می‌دهد تا تغییرات سواد مالی مصرف‌کنندگان، بزرگسالان و کودکان را بعد از اتمام کووید ۱۹ بررسی کند. به گفته وی، این سنجش‌ها به متخصصان در شناسایی مسیر درست، تدوین سیاست‌ها و طراحی محصولات آموزشی جدید کمک بسیاری می‌کند.
چکاپ سلامت مالی
نااُپون ماهاراکاگا، معاون بانک تایلند نقش بررسی سلامت مالی را در تداوم آموزش‌های سواد مالی مؤثر دانست و افزود: بسیاری از افراد پس از انجام بررسی سلامت مالی متعجب می‌شوند. پس از چکاپ، آن‌ها وارد برنامه‌ای دو تا سه ماهه برای برنامه‌ریزی مالی می‌شوند. این سبک از آموزش، منجر به تغییرات پایدارتری می‌شود.
چکاپ سلامت مالی در مدارس فنی‌وحرفه‌ای تایلند نیز انجام می‌شود. دانش‌آموزان با مشکلات مالی، منبع درآمد و مخارج خود آشنا شده و متوجه می‌شوند که آیا پس‌اندازکافی برای روز مبادا دارند یا خیر. به گفته ماهاراکاگا، روش آموزشی تایلند، ساده بوده و اطلاعات زیادی به دانش‌آموزان ارائه نمی‌شود؛ تنها به آن‌ها نشان داده می‌شود که اطلاعات را از کجا به دست آورند.
صحبت از پول؛ هدف مشترک همه ذینفعان
در پایان مراسم، فلورآن مسی، دبیر اجرایی شبکه بین‌المللی آموزش مالی از ۱۱۰ کشوری که در سال جاری با طراحی کارگاه‌ها، کلاس‌های آموزشی، نمایشگاه‌ها، مسابقات، بازی‌ها و غیره با موضوع آموزش سواد مالی در این کمپین مشارکت کرده تشکر کرد. فلورآن مسی نقطه قوت هفته جهانی پول را، یکپارچه‌سازی ذینفعان مختلف برای رسیدن به هدف مشترک صحبت از پول دانست. این یکپارچگی روند آموزش سواد مالی را تسریع می‌کند.
مسی گفت: با گذشت ده سال از شروع کمپین هفته جهانی پول، صحبت از پول، هنوز مورد نیاز دنیای متغیر و پرچالش امروز است. وی با اشاره به اینکه چالش‌های دنیای امروز محدود به یک کشور و جامعه نبوده و سیستماتیک هستند، مقابله با آن‌ها را نیازمند حرکت و همکاری جهانی دانست.
- حمیده معماریان - پژوهشگر سواد مالی