عرضه‌های اولیه بورسی که تا چندی پیش از بخش‌های شیرین و جذاب بازار سرمایه بود در روزهای تیره و تاریک بورس با کاهش بازدهی و استقبال همراه شد ضمن آنکه روش عرضه آنها در سال‌های اخیر هم دستخوش تغییر شد. از ابتدا تا انتهای سال ۱۴۰۰، ۱۶ عرضه اولیه در بورس و فرابورس انجام شد که تفاوت‌های بسیاری به لحاظ میزان مشارکت، بازدهی و نحوه عرضه با یکدیگر داشتند.
شیوه عرضه‌های اولیه در تابستان سال ۱۴۰۰ تغییر کرد و" فگستر" نخستین عرضه اولیه سال در روزهایی که فشار فروش بر فشار خرید در بازار غلبه کرده بود عرضه شد که ۶۵ میلیون سهم به عموم خریداران عرضه و ۱۰ میلیون سهم نیز به صندوق‌های سرمایه‌گذاری تخصیص یافت. پس از آن و در روزهایی که بازار به صعود گوشه چشمی داشت پای "فتوسا" به بازار سرمایه باز شد؛ این عرضه هم مثل عرضه اولیه سهام "فگستر" با پشتوانه اوراق تبعی و تضمین سود سالانه حداقل ۲۰ درصدی همراه شد. قرعه سومین عرضه اولیه به نام " غکورش"افتاد و این عرضه در روزهایی انجام شد که شاخص کل بورس همچنان با روند نزولی دست و پنجه نرم می‌کرد و در ادامه روند ریزشی، کف خود را شکسته بود و در مرز یک میلیون واحد قرار داشت.
در عرضه اولیه "غکورش" ۱۶۸ میلیون سهم از کل سهام قابل عرضه در فرآیند کشف قیمت برای عرضه به عموم به غیر از صندوق‌های سرمایه‌گذاری در روز عرضه اختصاص یافت و ۷۲ میلیون سهم هم به صندوق‌های سرمایه‌گذاری در روز معاملاتی شنبه مورخ ۰۸ / ۰۳ / ۱۴۰۰ به قیمت کشف شده در روز عرضه مورخ ۰۵ / ۰۳ / ۱۴۰۰ اختصاص یافت.
۱۹ خردادماه عرضه دیگری رونمایی شد. عرضه"ولکار" با مشارکت دو میلیون و ۹۱۰ هزار کد انجام شد که بعد از سه عرضه قبلی بالاترین میزان مشارکت در عرضه اولیه‌ها در سال ۱۴۰۰ را به خود اختصاص داد. پرونده عرضه اولیه‌های بهار ۱۴۰۰ با "ومدیر" بسته شد و ۴۵۰ میلیون سهم این شرکت در روز پس از عرضه اولیه به صندوق‌ها با ضریب تخصیصی بازاری هر دارنده واحد صندوق تعلق گرفت، میزان مشارکت در عرضه اولیه ومدیر بیشتر از مشارکت در عرضه اولیه‌های فگستر، فتوسا، و غکورش بود و کمتر از میزان مشارکت در عرضه اولیه ولکار بود.
در فصل تابستان بازار با روزهای سبز کوتاه مدت مواجه شد و در این شرایط قرعه اولین عرضه اولیه تابستان و ششمین عرضه سال ۱۴۰۰ به نام "لطیف" افتاد. عرضه‌ای که در دوم تیرماه و با مشارکت حدود دو میلیون و ۷۶۴ هزار کد صورت گرفت. "سپید" دومین عرضه اولیه تابستان پارسال بود که به عرضه اولیه پر ماجرا تبدیل شد و نیامده به مجمع رفت و به یک باره سهامداران این نماد در سبد خود زیان ۱۵ درصدی سپید را مشاهده کردند.
ششم مرداد ماه عرضه اولیه "وهامون" با مشارکت بیش از دو میلیون و ۶۰۰ هزار کد انجام شد و در حالی به پایان رسید که عرضه اولیه‌های قبلی هم چندان برای سهامداران جذاب نبوده و کمتر عرضه‌ای بوده که بیش از ۱۰۰ هزار تومان به هر سهامدار برسد.
چهارمین عرضه فصل تابستان و روزهای گرم سال به "مدیریت" اختصاص یافت که با مشارکت بیش از دو میلیون و ۸۱۳ هزار کد انجام شد. بازار سرمایه در ۱۷ شهریور ماه و در حالی که دوباره به روند نزولی خود بازگشته بود میزبان دو عرضه اولیه "کیمیاتک" و "فجهان" بود که می‌توان گفت رکورد میزان مشارکت در خرید عرضه اولیه‌ها در عرضه اولیه "فجهان " شکست. در جریان عرضه اولیه نماد معاملاتی "کیمیاتک"، تعداد ۲۲۵ میلیون سهم معادل ۱۵ درصد (۱۲ درصد جهت عرضه عموم و ۳ درصد به صندوق‌های سرمایه‌گذاری) از سهام این شرکت به قیمت هر سهم ۲۳ هزار ریال به شیوه ثبت سفارش در بورس تهران کشف قیمت و معامله شد.
پای "ترکیبی" به بازار باز شد
پس از آن پای عرضه اولیه‌ها با روش‌های جدید یعنی روش ترکیبی به بازار باز شد. نخست "حآفرین" ۲۱ شهریورماه با مدل جدیدی عرضه شد، در این عرضه اولیه براساس دستورالعمل پذیره‌نویسی و عرضه اولیه اوراق‌بهادار در فرابورس ایران سهام شرکت مذکور به سرمایه‌گذاران واجد شرایط عرضه و اعلام شد که از روز دوم صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌توانند تا ۵۰ درصد دارایی که خریداری کرده‌اند را به فروش برسانند و سرمایه‌گذاران حقیقی هم می‌توانند اقدام به خرید کنند.
"توسن" سیزدهمین عرضه اولیه سال بود که در تاریخ ۲۳ شهریورماه به روش ترکیبی و در دو مرحله عرضه شد، مرحله اول آن عرضه به سرمایه‌گذاران واجد شرایط (صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله و صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک ثبت شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادار) به روش ثبت سفارش و مرحله دوم نیز عرضه به سایر سرمایه‌گذاران به روش قیمت ثابت بود. در همان تاریخ "فسبزوار" نیز عرضه شد بدون اینکه سهمی به صندوق‌ها تعلق بگیرد و همه سهام این شرکت در روز عرضه در اختیار سهامداران خرد قرار گرفت.
تفاوت شیوه عرضه "حآفرین" با "توسن" در این بود که عرضه توسن دو مرحله‌ای بوده و عموم مردم یا همان سهامداران خرد در مرحله دوم حق خرید عرضه اولیه را دارند. پرونده عرضه اولیه‌های نیمه اول ۱۴۰۰ با "شکام" بسته شد، عرضه‌ای که برای سرمایه‌گذاران واجد شرایط یا همان صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله شد.
بازار سرمایه که پاییز بی‌عرضه‌ای را پشت سر گذاشته بود؛ در دومین ماه آخرین فصل سرد سال گذشته میزبان تنها یک عرضه اولیه یعنی "فزر" بود که به شکل سنتی با بازار آشنا شد و کمترین میزان مشارکت را در طول سال به خود اختصاص داد.
بنابراین آمار مشارکت نشان می‌دهد شیوه‌های مختلف هم نتوانست پای سهامداران را به بازار و عرضه‌های اولیه باز کند و شاید اگر سایه سنگین نوسان و نزول از سر بازار برداشته شود، سهامداران دوباره اعتماد و سرمایه‌گذاری کنند و به عرضه‌های اولیه هم روی خوش نشان دهند.
- ملیکا حمزه‌ئی - خبرنگار