همگام با گسترش ضریب نفوذ و افزایش شدید استفاده از اینترنت در سطح جهان، کسب‌وکارهای نوینی پا به عرصه گذاشتند و در عین حال، ساختار بسیاری از حوزه‌های خدماتی دچار تحول اساسی شد.
منشای این تحول، ضرورت پاسخگویی به چالش‌هایی بود که مدل‌های سنتی خدمت‌رسانی به وجود آورده بود. صنعت حمل‌ونقل درون شهری یکی از این حوزه‌هاست که طی دهه گذشته شاهد تغییرات زیادی بوده است.
روند تحول صنعت حمل‌ونقل درون شهری را می‌توان بر پایه تقاضا بررسی کرد. نخستین نسل از خدمات حمل‌ونقل درون شهری مبتنی بر تقاضا، تاکسی‌های معمولی و پس از آن، اجاره خودروهای شخصی (آنچه به آژانس معروف شد) بودند که از یک مدل تجاری مشابه استفاده می‌کردند. این مدل تجاری مبتنی بر مدیریت دارایی‌های فیزیکی است. با تغییر نیازهای مسافران (شکل تقاضا) و گسترش استفاده از اینترنت، ترکیبی را به وجود آورد که موجب توسعه و استقرار راه‌حل‌های جدید و ظهور پلتفرم‌های تاکسی اینترنتی شد. این پروسه در ایران نیز طی شده و امروزه تاکسی‌های اینترنتی در پاسخ به نیازهای متفاوت مسافران شکل گرفته و توسعه یافته‌اند. «تپسی» یکی از نتایج ارزنده این تحول در صنعت حمل‌ونقل درون شهری ایران است.
سرآغاز
در سال ۱۳۹۴ زمانی که سه بنیانگذار اصلی تپسی با هدف راه‌اندازی یک کسب‌وکار جدید به ایران بازگشتند، با همراهی یک تیم ۱۰ نفره از برنامه‌نویسان زبده، محصولی را طراحی کردند که به دلیل قابلیت‌های کاربردی و پاسخگویی به نیازهای روزافزون مسافران، به یکی از محبوب‌ترین پلتفرم‌های حمل‌ونقل درون شهری تبدیل شد. بنیانگذاران و طراحان این پلتفرم از دانش‌آموختگان رشته‌های علوم کامپیوتر، مکانیک و فناوری‌های دیجیتال در سطوح عالی و متخصصان فعال در این حوزه‌ها هستند. برخورداری از یک گروه از دانش‌آموختگان و متخصصان زبده و حرفه‌ای که به طور دائم در حال رصد فعالیت‌های مجموعه خود و نیازهای متفاوت مسافران هستند، از جمله ویژگی‌های مهم تپسی به شمار می‌رود.
استارتاپ پیشگام
از سال ۱۳۹۷ موضوع ورود استارتاپ‌ها به بازار سرمایه مطرح شد. این برنامه به دلیل آنچه اختلاف‌نظر بر سر شفافیت صورت‌های مالی و ابهام در مورد نحوه شناسایی درآمدها و هزینه‌ها و اصلاح ساختار استارتاپ‌ها نامیده می‌شد، تا نیمه دوم سال ۱۴۰۰ راه به جایی نبرد تا اینکه طلسم این اتفاق به دست «تپسی» شکسته شد. در هفتم آذرماه ۱۴۰۰ شرکت پیشگامان فن‌آوری و دانش آرامیس پس از احراز تمامی شرایط پذیرش با نماد «تپسی» در فهرست نرخ‌های فرابورس ایران درج شد و عنوان نخستین استارتاپ بازار سرمایه را از آن خود کرد. حضور تپسی در بازار سرمایه، راه را برای ورود استارتاپ‌های دیگر هموار کرد.
بررسی عملکرد تپسی در سال‌های اخیر نشان‌هنده پتانسیل رشد این مجموعه در آینده است. تپسی که در سال ۱۳۹۵ آغاز به کار کرد، تاکنون در حوزه‌های مختلف شاهد رشد بوده است. درآمد عملیاتی تپسی از ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۸ با نرخ رشد مرکب سالانه ۱۳۰ درصد افزایش داشته است. از سال ۱۳۹۹ با همه‌گیری بیماری کرونا که بسیاری از کسب‌وکارها را با بحران مواجه کرد، رشد درآمد این شرکت نیز تحت تاثیر قرار گرفت. با این حال، در ۹ ماه نخست سال ۱۴۰۰ همگام با کاهش تدریجی اثر کرونا، درآمد عملیاتی تپسی نیز ۵۲ درصد نسبت به دوره مشابه سال پیش از آن افزایش یافت. روند تاریخی درآمد عملیاتی تپسی را در نمودار زیر مشاهده می‌کنید.
- بیشتر بخوانید:
نماد « وسینا » کی باز می‌شود؟/ تکلیف سهامداران بانک سینا چیست؟
همچنین روند تاریخی درآمد عملیاتی تپسی در دوره‌های سه‌ماهه از سال ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ در نمودار زیر به خوبی نمایان است.
نقش فن‌آوری
تپسی با ۹۹۰ نفر پرسنل، یک و نیم میلیون راننده تاییدشده و ۱۸ میلیون مسافر ثبت‌نام شده، در ۱۰ ماه نخست سال ۱۴۰۰ توانست بیش از ۴۶.۴ میلیون سفر در ۱۳ استان تحت پوشش را محقق کند. پیش‌بینی‌ها حکایت از آن دارند که تعداد سفرهای درون‌شهری تپسی تا سال ۱۴۰۴ شاهد رشد مرکب ۳۶ درصد در سال خواهد بود. این به معنای وجود پتانسیل اشتغال‌زایی بیشتر، توسعه جغرافیایی فعالیت‌ها و افزایش درآمدهای این مجموعه است. آمارهای فوق در حالی ثبت شده که توجه به فن‌آوری و استفاده از تکنولوژی روز دنیا جایگاه مهمی در فعالیت‌های تپسی داشته است.
بر همین بستر، تپسی با ارائه یک پلتفرم اینترنتی گسترده و بهینه توانسته است سفرهای درون‌شهری را از نظر زمان و هزینه برای کاربران تسهیل و به‌صرفه کند. استفاده تپسی از ظرفیت بالقوه صدها هزار خودروی شخصی و تاکسی در سطح شهرهای کشور و مرتبط کردن آنها با مسافرانی که نیازمند جابجایی هستند، با استفاده از الگوریتم‌های قیمت‌گذاری، توزیع سفر، هوش مصنوعی و اعمال قوانین دقیق و رویه‌های پشتیبانی و امنیت سفر صورت می‌گیرد.
برای تحقق این منظور، تپسی یک پلتفرم نرم‌افزاری بسیار پیشرفته را در داخل و به دست برنامه‌نویسان زبده و متخصصان حوزه فن‌آوری توسعه داده است که یک مزیت رقابتی برای این مجموعه به شمار می‌رود. تپسی همچنین در مدت فعالیت خود محصولات متمایز و اثرگذاری همچون تپسی تلفنی، تپسی لاین، تپسی پیک، تپسی همیار و سرویس هم‌خط را راه‌اندازی کرده است.
برآوردها نشان می‌دهند که تپسی از پتانسیل رشد مناسب در حوزه‌های دیگر همچون افزودن گزینه سفارش غذا، توسعه جغرافیایی دامنه فعالیت به ۲۰۰ شهر کشور و مانند آن برخوردار است. چنین پتانسیل‌هایی بر جذابیت سهام تپسی در بازار سرمایه می‌افزاید.
اندازه بازار
دو شرکت تاکسی اینترنتی تپسی و اسنپ تقریبا ۹۹ درصد بازار آنلاین کشور را در اختیار دارند. اما اندازه دقیق بازار تاکسی اینترنتی ایران به دلیل نبود منابع مستند به صورت تخمینی و بر اساس دو روش «نمونه‌کاوی و آمارهای دموگرافیک بازار آمریکا» و «استفاده از گزارش شهرداری تهران و بررسی‌های شرکت تپسی» تعیین شده است. نتیجه این بررسی‌ها را در نمودار زیر مشاهده می‌کنید.
سهامداران حرفه‌ای
به طور کلی، شرکت‌های استارت آپی به دلیل برخورداری از دارایی‌های نامشهود فراوان، نسبت به دیگر شرکت‌های بازار سرمایه با ریسک بالاتری مواجه هستند. بر این اساس، تصمیم بر این است که در گام نخست برای عرضه اولیه این شرکت‌ها، سهام آنها به مردم یعنی سهامداران خرد عرضه نشود.
در واقع عرضه اولیه سهام شرکت‌های استارت آپی به طور غیرمستقیم و از طریق مشارکت صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سایر نهادهای مالی انجام خواهد شد. با این حال، تپسی از یک ویژگی مهم برخوردار است که از نگاه کارشناسان بر جذابیت سهام آن می‌افزاید: «حضور افراد حرفه‌ای و آشنا به بازار سرمایه در ترکیب سهامداری شرکت.» نگاهی به ترکیب سهامداران تپسی نشان می‌دهد که بخش اعظم آنها افراد حرفه‌ای هستند که بازار سرمایه را به خوبی می‌شناسند.
آینده روشن
تپسی از فروردین ۱۳۹۵ تاکنون پنج بار افزایش سرمایه از محل آورده نقدی داشته است. میزان افزایش سرمایه تپسی در چهار مقطع زمانی به ترتیب ۱۰۰ درصد، ۹۸۰ هزار درصد، ۴۰۳ درصد و ۱۹ درصد بوده است. در حال حاضر سرمایه تپسی به ۱.۱۷۰.۵۲۹ میلیون ریال رسیده است. روند افزایش سرمایه در کنار دیگر شاخص‌های مثبت عملکرد همچون افزایش تعداد پرسنل، افزایش تعداد رانندگان و مسافران، رشد چشمگیر تعداد سفرها و... نشان می‌دهد که آینده روشنی پیش‌روی تپسی و سهامداران آتی آن قرار دارد.