در روزهایی که اقبال بازار سرمایه به بلندی می‌رفت و بازار هر روز مهمان جدیدی را به آغوش می‌کشید، کسی فکرش را نمی‌کرد که بورس پرفراز و نشیب یک مرتبه درجا بزند و برای مدت‌های مدیدی مهمانانش را پس بزند و در لاک خود فرو برود.
طعم سودهایی که روز به روز کام سهامداران را شیرین می‌کرد، به قدری بود که حتی سهامداران خرد را نیز که هیچ درکی از بورس و مفاهیمش نداشتند، وارد بازی خطرناکی کرد؛ بازی‌ای که هر چند در ابتدا لحظات قشنگی را برایشان رقم زد اما در میانه راه با ریزش ناگهانی بازار شرایط ناگواری را ایجاد کرد که درست در بحبوحه اسفند ۹۹ محمد علی دهقان دهنوی، رئیس وقت سازمان بورس پیشنهادی را برای حمایت از سهامداران خرد مطرح کرد که با موافقت شورای عالی بورس روبرو شد.
پیشنهادی که هر چند طراحش فرد دیگری بود و ارتباطی به شورای عالی امنیت و بورس نداشت و قرار بود سهامدارانی که ارزش پرتفویشان ۵۰ میلیون تومان است را شامل شود اما درنهایت در کنار دیگر مصوبات شورای عالی بورس جا خوش کرد و در واپسین لحظات به دلیل آنکه ۵۰ میلیون تومان عدد سنگینی بود و ۵ میلیون سهامدار را هدف می‌گرفت، به ۱۰ میلیون تومان کاهش پیدا کرد و حالا وعده‌ای که از سوی دهقان دهنوی داده شده بود قرار است در دوره ریاست مجید عشقی سکاندار ساختمان مطهری تا پایان اردیبهشت محقق شود. موضوعی که هم متولیان صندوق توسعه، هم سازمان بورس و هم محسن خدابخش، مدیروقت نظارت بر بورس‌های سازمان بورس قول انجامش را داده‌اند.
جزئیات طرحی به نام «حامی»
طرح حمایت صندوق توسعه بازار سرمایه از سهامداران خرد موسوم به «حامی» ۱۴ اسفند سال ۹۹ به تصویب شورای عالی بورس رسید. در همان زمان، دهنوی وعده داد: سهامدارانی که ارزش پورتفوی آنها ۱۰ میلیون تومان یا کمتر باشد، می‌توانند روی پرتفوی سهام خود نوعی ضمانت حداقل بازدهی از صندوق توسعه دریافت کنند. در واقع آنطور که او گفته بود؛ این حمایت در قالب اختیار فروش برای سهامداران خردی خواهد بود که تا پایان اردیبهشت ۱۴۰۱ پرتفوی خود را دستکاری نکرده باشند.
محسن خدابخش، مدیروقت نظارت بر بورس‌های سازمان بورس نیز دراین ارتباط گفته بود: از بین افرادی که از ابتدای سال ۹۹ اولین معامله خود را انجام دادند و تعداد آنها به شش میلیون و ۱۰۰ هزار نفر می‌رسد، حدود چهار میلیون و ۵۰۰ هزار نفر پرتفوی کمتر از ۱۰ میلیون تومان دارند که در قالب رفع نگرانی‌ها و انتفاع این افراد از سود بازار سرمایه، قرار شد یک اختیار فروش در سررسید اردیبهشت ۱۴۰۱ برایشان منتشر شود.
براساس گفته‌های او، چنانچه این افراد اختیار فروش را تهیه کنند، به شرط آنکه در اردیبهشت ۱۴۰۱ از نظر تعدادی پرتفوی آنها کاهش نیافته باشد، مشمول این طرح خواهند شد و بازدهی حداقل ۲۵ درصدی عایدشان می‌شود و چنانچه در سررسید اردیبهشت ۱۴۰۱ بازدهی بیشتری داشته باشند، متعلق به خود آنهاست. همچنین در تاریخ سررسید هم چه بسا ارزش این پرتفوی از بازدهی ۲۵ درصدی بالاتر باشد باز در اختیار خود سهامدار است که این دارایی را نگه دارد یا اقدام به فروش کند که در صورت فروش، اختیار از آنها سلب خواهد شد.
- بیشتر بخوانید:
حاشیه سود خالص " هجرت " افزایش یافت
مشمولان طرح
براساس دستورالعمل سازمان بورس، سرمایه‌گذاران حقیقی که سال ۱۳۹۹ وارد بازار سرمایه شدند و ارزش دارایی آنها در بازار سرمایه در تاریخ ۱۲ اسفند ۹۹ کمتر از ۱۰ میلیون تومان باشد، برای خرید اوراق اختیار فروش تبعی حامی ۱۴۰۱ بوده و می‌توانند برای خرید اوراق اقدام کنند.
همچنین؛ سرمایه گذارانی که واجد شرایط خرید اوراق حامی ۱۴۰۱ بوده و تمایل به استفاده از این اوراق را دارند، باید در دوره عرضه تنها نسبت به خرید تنها یک ورقه از اوراق مذکور اقدام کنند. شرط دیگر سازمان بورس برای مشمولان طرح، نگهداری دارایی پایه تا سررسید است که احراز شرایط مشمولان طرح و انجام فرآیند اعمال توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه و شرکت مدیریت فناوری بورس تهران انجام می‌شود.
براساس دستورالعمل طرح «حامی» ارزش اعمال برای هر کد معاملاتی برابر با ۲۵.۱ برابر ارزش دارایی پایه فرد (با توجه به تعدیلات مربوط به اقدامات شرکتی) است و در صورت رعایت نکات بندهای فوق توسط سرمایه‌گذاران، بازدهی اشخاص طی دوره اوراق حداقل ۲۵ درصد است. همچنین، بازدهی ۲۵ درصدی پس از کسر سود تقسیمی تعلق گرفته برای هر سبد سهام در تاریخ ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ به مشمولان پرداخت می‌شود.
در بخش دیگری از این دستورالعمل آمده است؛ از آنجا که مبنای تضمین قیمت تعدیل شده است، در صورت افزایش سرمایه، قیمت تعدیل شده و تعداد سهام پس از مجمع برای تضمین در نظر گرفته می‌شود. همچنین در صورت افزایش سرمایه از محل آورده نقدی، قیمت سهام و تعداد با فرض شرکت کردن سهامدار در افزایش سرمایه فرض می‌شود. در شرایط پایانی تاکید شده است؛ در صورتی که ثبت افزایش سرمایه در تاریخ بعد از اردیبهشت ۱۴۰۱ باشد، در سررسید اوراق تبعی فرض می‌شود که سهام ثبت نشده در پرتفوی سرمایه‌گذار قرار دارد و به قیمت پایانی روز محاسبه در ارزش پرتفوی لحاظ می‌شود.
آمادگی صندوق توسعه برای واریز وجوه
قادر معصومی خانقا، رئیس هیأت مدیره و مدیر سرمایه‌گذاری صندوق سرمایه‌گذاری مشترک توسعه بازار سرمایه با اشاره به شرایط مندرج در ابلاغیه «طرح حمایت صندوق سرمایه‌گذاری مشترک توسعه بازار سرمایه از سهامداران خرد» با عنوان "طرح حامی" گفت: منابع کنار گذاشته شده برای اجرای کامل این طرح کافی و در دسترس بوده و هر زمان که اطلاعات سهامداران مشمول به دست ما برسد، تا پایان اردیبهشت ماه که سررسید طرح است، وجوه به حساب مشمولان واریز خواهد شد.او منابع صندوق برای اجرای این طرح را حدود ۳۰ میلیارد تومان برآورد کرد و گفت: بر اساس بررسی‌های مقدماتی انجام شده به نظر می‌رسد تعهدات صندوق کمتر از نصف مبلغ فوق باشد.
معصومی خانقاه با بیان‌اینکه صندوق برای اجرای این طرح آمادگی کامل دارد، اضافه کرد: بر اساس جلساتی که با حضور همکارانی از سازمان بورس و اوراق بهادار، شرکت بورس تهران، شرکت فناوری بورس تهران و شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه برگزار شد قرار بر این شد، قبل از رسیدن به موعد مقرر اقدامات لازم انجام شود تا در سر رسید وجوه مورد نظر به حساب مشمولان این طرح واریز شود. او با اشاره به اینکه این طرح از مصوبات شورای عالی بورس است؛ اضافه کرد: پیش از این حدود ۶۰ هزار نفر جزء مشمولان طرح بودند اما با توجه به شرایط رشد قیمت سهام طی سال ۱۴۰۰ و بخصوص رشد اتفاق افتاده از اواخر سال ۱۴۰۰ تاکنون، به نظر می‌رسد تعداد مشمولان به حدود ۱۰ تا ۱۵ هزار نفر کاهش یابد.
مدیر صندوق سرمایه‌گذاری مشترک توسعه بازار سرمایه تاکید کرد: سهامدارانی که ارزش کل پرتفوی آنها در تاریخ ۱۲ اسفند ۹۹ زیر ۱۰ میلیون تومان بوده و طی بازه اسفند ۱۳۹۹ تا اردیبهشت ۱۴۰۱ مشمول شرایط و بندهای ابلاغیه مربوطه باشند، روی سبد سهام خود ۲۵ درصد طبق مفاد ابلاغیۀ مذکور سود تضمین شده دریافت می‌کنند. او با بیان‌اینکه احزار مشمولان طرح و فرآیند اعمال اختیار فروش، توسط شرکت فناوری بورس تهران و شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه انجام می‌شود، گفت: برای اجرای طرح در ابتدا با یک سری ابهامات روبرو بودیم که همگی برطرف شده و تنها یک مورد باقی مانده که آن هم در حال جمع‌بندی با سازمان بورس و اوراق بهادار هستیم و اطلاع‌رسانی لازم درباره اجرای طرح صورت خواهد گرفت.
فرآیند الکترونیکی طرح «حامی»
سیدمهدی پارچینی، مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان‌اینکه طرح حمایت از سهامداران خرد موسوم به طرح حامی، براساس رویه‌ای که در مورد اعمال اختیار معامله‌ها حاکم است، انجام خواهد شد، گفت: براساس پروژه‌ای که اواخر سال گذشته تعریف شد، فرآیند اعمال اختیار معاملات تبعی حمایتی کاملا الکترونیکی شد و از حالت دستی و مکاتبه‌ای که در آن شاهد برخی خطاها از طرف کارگزار یا دارنده اوراق بودیم، خارج شده است.
پارچینی اعلام کرد: براساس رویه اخیر در سررسید هر یک از قراردادها فرآیند اعمال از سوی بورس تهران به عموم اطلاع‌رسانی می‌شود و سهامدارانی که اختیارمعاملات مورد نظر در اطلاعیه طرح حامی را رعایت کرده باشند و دارایی خود را به فروش نرسانده باشند، می‌توانند درخواست خود را ارسال کنند. او درباره تعداد درخواست سهامداران نیز عنوان کرد: از آنجا که مشمولان طرح تا زمان تاریخ سررسید مشخص نمی‌شوند، تا پایان اردیبهشت ماه نمی‌توان به طور قطع آماری از تعداد مشمولان ارائه کرد. پارچینی این نکته را هم متذکر شد: تعداد مشمولان بصورت روزانه و در پایان هر روز توسط سامانه‌های نظارتی مستقر در شرکت مدیریت فناوری محاسبه و در پایان هر ماه توسط صندوق توسعه بازار معادل تعهدات فوق ذخایر لازم نگهداری می‌شود، اما آمار دقیق قراردادهای اختیارمعامله معتبر در تاریخ سررسید تعیین می‌شود. او اضافه کرد: فرآیند اعمال این طرح به صورت سیستماتیک از طریق ثبت درخواست اعمال توسط مشتریان برخط از طریق حساب کاربری خود در سامانه برخط و انتقال آن بین سامانه‌های oms و سامانه طراحی شده توسط شرکت مدیریت فناوری بورس تهران تبادل و پس از پالایش و آنالیز و تعیین قراردادهای معتبر نتیجه اعمال به شرکت سپرده‌گذاری برای پیاده سازی ارسال و صندوق توسعه بازار نیز معادل آن ملزم به ایفای تعهدات خواهد بود.
- ارمغان جوادنیا - خبرنگار