صدای بورس – ریسک‌های پیش روی استارت‌آپ‌ها نه تنها در ایران که در کشوری همچون آمریکا نیز وجود دارد بنابراین رسالت کارشناسان و مدیران بخش سرمایه‌گذاری کشور این است که ضمن کاهش ریسک این شرکت‌ها ورود آنها را به بورس برای ارتقای رفاه کشور و عموم مردم تسهیل کنند.
نکات طلایی در ارزشگذاری کسب‌وکارها
احمد پویانفر، استاد دانشگاه و مدرس کارگاه آموزشی «آشنایی با روش‌های تحلیل و ارزشگذاری استارت‌آپ‌ها» در ابتدای صحبت‌هایش بالا بودن سهم دارایی نامشهود و ارزش پایانی از ارزش این کسب‌وکارها، تجویز رویکردهای نسبی و درآمدی برای ارزشگذاری کسب‌وکارهای پلتفرمی و بالا بودن نرخ تنزیل این نوع از کسب‌وکارها به دلیل وزن بالای دارایی‌های نامشهود، احتمال شکست و ریسک‌های غیر سیستماتیک بالا را از جمله نکات کلیدی در ارزشگذاری استارت‌آپ‌ها و پلتفرم‌ها برشمرد.
ویژگی کسب‌وکارهای پلتفرمی
مدیرعامل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری ارزش‌پرداز آریان در بخش دیگری از صحبت‌هایش با تاکید بر اینکه جوهره اصلی ارزشگذاری کسب‌وکارهای استارت‌آپی و پلتفرمی در دو عامل رشد و موفقیت (شکست) خلاصه می‌شود، به ویژگی‌های کسب‌وکارهای پلتفرمی از دیدگاه ارزشگذاری پرداخت و توضیح داد: برخلاف کسب‌وکارهای سنتی که سرمایه و دارایی‌های فیزیکی عامل اصلی خلق و تولید ارزش است. در این نوع از شرکت‌ها مدل کسب‌وکار مقیاس‌پذیر منشا اصلی ارزش هستند. به عنوان مثال، در کسب‌وکاریی مانند تاکسی اینترنتی، پلتفرم اشتراکی تعیین کننده اصلی ارزش است. علاوه بر این، در کسب‌وکارهای سنتی هر چند رشد در اثر متغیرهای برونزای شرکت (نرخ رشد قیمت محصولات به دلیل کیفیت یا افزایش تقاضا) و یا درونزای شرکت (سرمایه‌گذاری) می‌تواند ایجاد شود، اما پتانسیل افزایش در نرخ رشد تا حدود زیادی متکی برسرمایه‌گذاری در دارایی‌های فیزیکی خواهد بود.
مدیرعامل آیکو اضافه کرد: همانطور که کسب‌وکارهای پلتفرمی به راحتی امکان مقیاس‌پذیری دارند؛ به راحتی نیز در معرض شکست و موفق نشدن قرار می‌گیرند.
پویانفر اثر شبکه، صرفه‌جویی در مقیاس را سه عامل بالا بودن ضرایب ارزشگذاری کسب وکارهای پلتفرمی نام برد و گفت: ضرایب ارزشگذاری در شرکت‌های بورسی ۲۸ درصد و در شرکت‌های پلتفرمی ۶۶ درصد است.
نقش صنعت VC در اقتصاد
پویانفر دربخش دیگری از صحبت‌هایش به نقش سرمایه‌گذاری VC در شرکت‌های بورسی اشاره کرد و تاکید کرد: منابع VC تنها ۰.۲ درصد از کسب و کارهای جدید آمریکا بوده در حالی‌که ۴۳ درصد شرکت‌های بورسی آمریکایی از منابع وی‌سی بهره برده‌اند.
او همچنین درباره نقش صنعت VC در اقتصاد نیز اضافه کرد: هر یک یورو سرمایه‌گذاری با رویکرد VC، منجر به ۲ یورو اثر سرریز در اقتصاد می‌شود.
همچنین سهم VC از نوآوری در آمریکا در دوره ۱۹۸۳-۱۹۹۲ در حدود ۸ درصد بوده است.
ریسک حضور استارت‌آپ‌ها در بازار
در پایان این کارگاه آموزشی، نشست پرسش و پاسخی نیز با حضور احمد پویانفر،سعید باجلان استاد دانشگاه، روئین صمدزاده، مدیر بورس تپسی و میترا عظیمی مدیر مالی تپسی برگزار شد.
پویانفر در پاسخ به پرسشی مبنی بر ریسک‌های پیش روی استارت‌آپ‌هایی چون تپسی، اسنپ، علی بابا و دیگر شرکت‌ها و آسیب‌های وارده به آنها توضیح داد: ریسک‌های پیش روی استارت‌آپ‌ها نه تنها درایران که در کشوری چون آمریکا نیز وجود دارد. بنابراین، رسالت کارشناسان و مدیران بخش سرمایه‌گذاری کشور این است که ضمن کاهش ریسک این شرکت‌ها ورود آنها را به بورس برای ارتقای رفاه کشور و عموم مردم تسهیل کنند.
او همچنین در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر تعطیلی شرکت‌های استارت‌آپی در صورت رفع تحریم‌ها نیز گفت: رفع تحریم‌ها بیش از هر صنعت و استارت‌آپی متوجه صنعت خودروسازی کشور خواهد بود. بنابراین بعد از رفع تحریم‌ها نیز بعید به‌نظر می‌رسد پلت‌فرم‌های خارجی همچون آمازون و شرکت‌هایی از این دست به راحتی اجازه فعالیت در کشور را داشته باشند ضمن‌اینکه نگرانی برای فعالیت شرکت‌های استارت‌آپی همچون تپسی و اسنپ وجود نخواهد داشت این درحالی است که هم‌اکنون نیز دسترسی به نرم‌افزارها با محدودیت روبه‌رو است.
ورود رقبا فرصت نه تهدید
سعید باجلان، استاد دانشگاه نیز ورود رقبا به کشور را فرصت و نه تهدید دانست و گفت: ورود شرکت‌ها و رقبای خارجی به کشور باعث می‌شود علاوه بر ورود سرمایه بیشتری به کشور، دسترسی‌ها برای ورود به بازارها نیز تسهیل شود.
روئین صمد زاده، مدیر بورس تپسی نیز اضافه کرد: هر چند چشم انداز روشنی برای ورود رقبا حداقل تا سه سال آینده در بازار ایران وجود ندارد اما نمی‌توان اینگونه تحلیل کرد که با ورود رقبا، استارت‌آپ‌هایی همچون اسنپ و تپسی از بازار داخل حذف شوند.
برنامه‌های تپسی بعد از ورود به بورس
صمدزاده در پاسخ به پرسشی مبنی بر برنامه‌های تپسی بعد از ورود به بورس گفت: تپسی در سال‌های گذشته، تمرکز خود را بر توسعه هسته اصلی کسب و کار، توسعه نرم‌افزار و تقویت زیرساخت‌ها قرار داده است و حالا با زیرساختی که در اختیار دارد، برنامه‌های گسترده‌ای برای توسعه بعد از ورود به بورس دارد. به گفته صمدزاده، ورود به شهرهای جدید و معرفی محصولات جدید به بازار، از برنامه‌های توسعه‌ای تپسی بعد از ورود به بورس است.
کارگاه آموزشی «آشنایی با روش‌های تحلیل و ارزشگذاری استارت‌آپ‌ها» با حمایت شرکت نیکان رسانه بازار سرمایه و شرکت تپسی در هتل اوین پارسیان برگزار شد.
در این کارگاه آموزشی که با حضور فعالان بازار سرمایه برگزار شد، ویژگی‌های کسب‌وکارهای پلتفرمی، نکات کلیدی در ارزشگذاری استارت‌آپ‌ها و پلتفرم‌ها، دلایل بالا بودن ضرایب ارزشگذاری کسب‌وکارهای پلتفرمی، روش‌های ارزشگذاری استارت‌آپ‌ها، نقش سرمایه‌گذاری وی‌سی در شرکت‌های بورسی از سوی احمد پویانفر، استاد دانشگاه و مدرس کارگاه تشریح شد.