اوایل پاییز سال گذشته راه‌اندازی رمز ارز ملی بر پایه ریال مطرح شد و در همان زمان رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرد که رمز پول ملی از جمله موارد مهم در دستور کار بانک مرکزی است، زیرساخت و دستورالعمل‌های مربوط به آن تدوین و در آینده نزدیک به‌صورت آزمایشی راه‌اندازی خواهد شد.
راه‌اندازی آن مدتی مسکوت ماند اما در روزهای اخیر جلساتی در بانک مرکزی پیرامون رمز پول ملی برگزار شده و به گفته رئیس کل بانک مرکزی «در این مقطع موضوعات مهم که اکنون در سطح جهان مطرح است از جمله رمز پول ملی از نظر بانک مرکزی دور نمانده و در این خصوص تصمیمات و اقدامات مهمی انجام شده است، در همین راستا این امر به‌صورت آزمایشی حدود شش ماه عملیاتی و بعد از این بازه زمانی موضوع آسیب‌شناسی می‌شود». کارشناسان تبعات راه‌اندازی رمز پول ملی را واکاوی کردند.
اقتصاد در معرض خطر احتمالی!
حجت‌الله فرزانی، کارشناس امور اقتصادی و پولی با بیان اینکه در حال حاضر ازجمله برنامه‌های دولت جدید و بانک مرکزی انتشار رمز پول ملی است و برای تحقق آن در تلاش هستند، گفت: چالش‌های بسیاری برای راه‌اندازی رمز ریال وجود دارد به گونه‌ای که حتی کشورهای توسعه‌یافته هم اقدام به انتشار آن نکردند و یا با شکست مواجه شدند مانند کشور ونزوئلا، همچنین بانک مرکزی کشوری مانند ژاپن هم اعلام کرد که باتوجه به تبعات بسیاری که انتشار رمز پول دارد فعلا تصمیمی برای عملیاتی کردن آن ندارد.
وی ادامه داد: باتوجه به اینکه تحقق این امر پیامدهای بسیاری دارد باید از جنبه‌های مختلف اقتصادی به این موضوع پرداخته شود مانند اینکه باید بررسی کرد که آیا حجم پول را در کشور دچار تغییر می‌کند یا خیر، اگر تغییری ایجاد شود به این معناست که نقدینگی در کشور متحول می‌شود و ممکن است آثار و تبعات تورمی داشته باشد و اگر قابلیت کنترل داشته باشد از ویژگی‌های رمز پول بودن خارج می‌شود.
فرزانی افزود: اگر رمز پولی داشته باشیم که حجم آن توسط بانک مرکزی کنترل و ردیابی شود خاصیت رمز دار بودن آن تحت الشعاع قرار می‌گیرد و اگر قرار باشد قابلیت کنترلی نداشته باشد آثار و تبعات اقتصادی آن از جنبه تورم و نقدینگی بسیار است بنابراین، این موارد از چالش‌های عمده است که در حال حاضر بررسی‌هایی برای آن صورت گرفته است.
او گفت: ضرورت دارد زیرساخت‌های فنی و بستری که درون آن اتفاق می‌افتد روشن شود یعنی اینکه آیا به عنوان ابزاری برای پرداخت است یا قرار است توکن داشته باشد و ... که البته بررسی فنی نسبت به مراحل اجرایی آن توسط نظام‌های پرداخت بانک مرکزی در حال پیگیری است.
کارشناس امور اقتصادی و پولی ادامه داد: اینکه این طرح را به‌صورت آزمایشی پیش ببرند و بعد مورد استفاده قرار دهند یا اینکه به‌صورت یکباره عملیاتی کنند به نظر بانک مرکزی بستگی دارد اما اگر اجرای آزمایشی داشته باشد بازخوردهای دریافتی به بهبود و ارتقای رمز پول ملی کمک می‌کند و اگر به یکباره عملیاتی شود ممکن است آثار و تبعاتی برای کل کشور داشته باشد.
فرزانی تأکید کرد: به‌طور کلی ملاحظات نحوه اجرا، ملاحظات بسترها و زیرساخت‌ها و ملاحظات اقتصادی از مواردی است که باید در دستور کار بانک مرکزی برای تصمیم‌گیری درخصوص انتشار رمزپولی قرار گیرد.
کارشناس امور اقتصادی و پولی در پاسخ به این پرسش که چه ساختاری برای راه‌اندازی رمز ریال در پیش گرفته شود، گفت: ابعاد فنی رمزپول‌ها و ابزارهای دیجیتال بسیار بالا است، بنابراین در ابتدا باید دید زیرساخت‌های مبتنی بر فناوری در کشور مهیاست یا خیر البته به‌طور کلی شبکه بانکی کشور در حوزه فناوری اطلاعات نسبت به سایر صنایع پیشرو است اما اینکه در حال حاضر چنین ظرفیتی برای استفاده از رمزپول‌ها وجود دارد یا خیر با ملاحظاتی همراه است که ضرورت دارد اطلاع رسانی‌های بیشتری در این حوزه انجام شود.
فرزانی تصریح کرد: یعنی اگر قرار است بانک مرکزی اقدامی در این جهت انجام دهد در وهله اول باید بیشتر اطلاع رسانی، بازخوردگیری و از خبرگان نظرسنجی کند تا بتواند برنامه منسجم و موفقی در پیش داشته باشد و اگر قرار باشد آزمون و خطایی صورت گیرد ممکن است به شکست منجر شود.
- بیشتر بخوانید:
" سیتا " کانال نزولی بزرگ را به سمت بالا شکست
رمز ریال را با رمزارز اشتباه نگیرید
عباس آشتیانی، مدیرعامل انجمن بلاکچین در گفت وگویی با هفته‌نامه اطلاعات بورس ساختار پیشنهادی برای راه‌اندازی رمز پول ملی و چالش‌های پیش روی بانک مرکزی را تشریح کرد.
* ارزیابی شما از جلسات برگزار شده در بانک مرکزی پیرامون رمز پول ملی چیست؟
جلسات برگزار شده در بانک مرکزی پیرامون رمزپول ملی در مسیر خوبی قرار دارد و در حال حاضر مشغول بررسی ابعاد پیدا و پنهان اقتصادی این موضوع، استفاده از این ابزار جدید و شکل جدید ریال هستند، رمز پول ملی تفاوتی با ریال ندارد و تنها شکل آن تغییر پیدا کرده است همانطور که روزی ریال در قالب سکه، اسکناس و ریال دیجیتال در کارت‌های عابر بانک وجود داشت، امروز شکل جدیدی از آن با ویژگی‌های خاص یعنی به‌صورت تکنولوژی بلاکچینی داریم.
* ویژگی شاخص رمز پول ملی چیست؟
احتمالا سیستم و نظام‌های پرداخت را دچار تحول کند چون تسویه آنها بدون نیاز به نهاد واسط انجام می‌شود بنابراین دیگر نهادهایی مانند شاپرک یا اتاق تسویه پایاپای برای این مدل از ریال وجود ندارد.
* چه تفاوتی بین رمزارزها و رمز پول ملی است؟
امروزه تمام موجودیت‌های بستر بلاکچین به غلط به اسم رمزارز شناخته می شوند در حالی که اکثر آنها طبق تعاریف بین‌المللی در دسته دارایی قرار دارند اما بخشی از آن در دسته پول یا ارز قرار می‌گیرند و صرفا موجودیت‌های رمزنگاری معادل واحد پولی یک کشور هستند که صرفا توسط بانک مرکزی یا حاکمیت آن کشور منتشر می‌شوند، این دو موضوع با یکدیگر باعث می‌شوند که موجودیت‌های بستر بلاکچین رمزپول یا معادل ارز دانسته شوند چون امروزه توکن‌ها و کوین‌هایی هم وجود دارند که شرط اول را دارا هستند اما از حاکمیت و بانک مرکزی منتشر نشده‌اند بنابراین اعتبار آنها به اندازه ارزی که اعلام می‌کنند نیست و دچار نوسان قیمت‌های هرچند اندک هم می‌شوند.
* برای راه‌اندازی چه ساختاری در پیش گرفته شود؟
برای موفقیت پروژه رمز پول ملی باید به چند نکته توجه شود اول اینکه همیشه در ابتدای ماجرا روند پذیرش عام کند است و ضرورت دارد فرهنگ‌سازی و زیرساخت‌های موردنیاز آن گسترش پیدا کند یعنی مردم با کیف پول‌ها، نحوه امضای تراکنش رمزنگاری شده و ... آشنا شوند و نباید سپید نامه رمز پول ریال تفاوت خاصی با نوع قبلی ریال به لحاظ سقف واریز، برداشت، نحوه سرعت و انتقال داشته باشد بلکه باید آن را بهبود دهد.
* تکنولوژی بلاکچین چه مزیتی دارد؟
تکنولوژی بلاکچین امکان کنترل بالایی را برای بلاکچین‌های خصوصی می‌تواند در اختیار قرار دهد مانند بازگشت‌پذیری تراکنش، محدودیت انتقال و یا بلوکه کردن اما طبیعتا هر چقدر از این امکانات و ویژگی‌ها کمتر استفاده شود از مزایای این نوع ریال بهتر می‌توان استفاده کرد، یکی از مهمترین مزایای آن شفافیت جریان نقدینگی درون کیف پول‌ها و میزان چاپ پول است که اگر این دو مورد به‌درستی استفاده و بادقت به آن توجه شود می‌تواند ابزاری برای کنترل تورم انتظاری و توسعه کسب و کارهای اقتصاد دیجیتال برای آینده باشد.
* بانک مرکزی برای راه‌اندازی رمز پول ملی با چه چالش‌هایی مواجه است؟
از جمله چالش‌هایی که بانک مرکزی با آن مواجه است آماده سازی مفاهیم اعتبار سنجی این حوزه برای بلاک‌های بلاکچین است، همچنین ابعاد فنی این موضوع هم مطرح است اما از همه مهمتر فرهنگ‌سازی آن است که باید برای مردم این ویژگی‌ها به دلیل اینکه خاص هستند شناخته شود در نتیجه مهمترین چالش فرهنگ‌سازی و آموزش برای پذیرش است و بعد از آن با چالش‌های فنی یا زیرساختی مواجه می‌شود.
* تاکنون کشوری موفق به اجرای رمز پول ملی شده است؟
نمونه‌های خارجی به CBDC معروف هستند، می‌توان از یوان دیجیتال چین نام برد که دولت چین این کار را انجام می‌دهد، در برخی کشورهای آسیا شرقی مانند سنگاپور پروژه‌ای برای دلار سنگاپور انجام شد و در کشورهای دیگر مانند آمریکا مصوبه‌ای در سنای این کشور وجود دارد که دلار رمزنگاری شده را منتشرکنند. به‌نظر می‌رسد در آینده باتوجه به رشد اقتصاد در زمینه دیجیتال و اهمیت مالکیت در آن با این نوع از ارزهای ملی بیشتر مواجه شویم.
- ملیکا حمزه‌ئی - خبرنگار