به گزارش صدای بورس، امروز (سه شنبه) همایش «ثروت ملی و عدالت بین نسلی» با حضور مسئولانی از بانک مرکزی، صندوق توسعه ملی، دیوان محاسبات و البته مجلس در محل سازمان مدیریت صنعتی، برگزار شد.
ارزی که از صندوق می‌رود ارز برگردد
رئیس کل بانک مرکزی در اظهاراتی بر جریان بازپرداخت تسهیلات ارزی صندوق توسعه ملی اشاره و گفت که پروژه‌های تامین مالی شده با منابع صندوق توسعه ملی اکنون به مرحله بازپرداخت رسیده و باید اقساط این تسهیلات بازپرداخت ارزی شود؛ البته برخی همچنان حساب ذخیره ارزی در ذهنشان است که منابع به ریال تبدیل می‌شد ولی باید توجه داشت که اساسنامه صندوق توسعه ملی لازم الاجراست.
صالح آبادی با بیان اینکه ما شرایط اقتصادی و آثار نوسان ارزی بر جریان این پروژه‌ها را درک می کنیم و مساعدت لازم را خواهیم داشت تاکید کرد که به هر حال بانک و صندوق در کنار یکدیگر هستند و سعی بر این است که تسهیلات ارزی پرداخت شده به صورت ارزی هم به آن برگردد.
به گفته وی، اگر بر ورود تکنولوژی و ماشین‌آلات تاکید می‌شود باید از محل منابعی مانند صندوق توسعه ملی باشد، بنابراین لازم است که منابع رفته به صورت ارزی برگشته و صندوق تقویت شود تا امکان پرداخت تسهیلات به بخش های دیگر فراهم باشد.
دولت‌ها دو برابر پولی که دادند را بردند
در این همایش پورابراهیمی - رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی نیز با ارائه گزارشی از عملکرد صندوق توسعه ملی در این سال‌ها اعلام کرد که در این حدود ۱۰ سال، ۱۲۶ میلیارد دلار به صندوق آمده که ۱۰ میلیارد دلار آن با مصوبه مجلس به ریال تبدیل شده است اما باید توجه داشت که از این مبلغ ۶۵ درصد در اختیار دولت قرار داشته و از ۳۵ درصد باقی‌مانده ۲۰ درصد در نهادهای عمومی غیردولتی و حاکمیت دولت و عملا ۱۵ درصد به بخش خصوصی رسیده است.
وی با بیان اینکه دولت منابع را به طور قابل توجهی به کار گرفته که حال در طرح‌ها و یا استقراض بوده است، افزود: این نکته حائز اهمیت است که ایراد وارده به دلیل ناترازی بودجه دولت و کسری آن در این سال‌ها بر می‌گردد که موجب شده عملکرد صندوق مغایر با اهداف آن باشد.
رئیس کمیسیون اقتصادی در بخش دیگری از اظهاراتش به ضرورت اصلاح ساختار بودجه اشاره کرد و گفت: متاسفانه با وجود اقداماتی که انجام شده بسیار محدود بوده است و نتوانسته در راستای تاکید رهبری در سال ۱۳۹۷ برای اصلاح ساختار بودجه پیش برود.
وی یادآور شد: دولت‌ها بیش از آنچه که از درآمدهای نفتی به صندوق توسعه ملی واریز کنند تا دو برابر آن را برداشت کرده است که این فرآیند نیاز به اصلاح دارد.
هیات عامل صندوق توسعه مثل داوران پینگ پنگ شده‌اند
در بخش دیگری، بذرپاش -رئیس دیوان محاسبات - در اظهاراتی به تحلیل وضعیت صندوق توسعه ملی پرداخت و ایرادهای وارد به آن را وضعیت اعضای هیات عامل بیان کرد.
متاسفانه اعضای هیات عامل صندوق توسعه ملی مثل داورهای یک بازی پینگ پنگ شده‌اند که یکی توپ را می‌زند و دیگری می‌گیرد. جریان تبادل پولی در صندوق اینگونه شده است. اینجا این سوال مطرح است که در این ۱۰ سال که حدود ۱۰۰ میلیارد دلار از منابع صندوق پرداخت شده چند درصد با نظر هیات عامل خرج شده است نه اینکه دولت و مجلس شورای اسلامی حکمت درستی در تکلیف نداشته‌اند، مساله این است که هیات عامل چقدر در این تکالیف و تصمیم‌گیری‌ها سهم داشته است.
بیشتر بخوانید: تسهیلات ارزی را ارزی برگردانید
رئیس دیوان محاسبات همچنین صندوق را خزانه دولت دانست و گفت: متاسفانه در این سال‌ها کمترین منابع به صندوق واریز شده و دولت‌ها به سمت کسری بودجه از منابع آن حرکت کرده‌اند ولی برای اینکه برای سال جاری این مجوز صادر نشد و سهم ۴۰ درصدی صندوق از درآمدهای نفتی واریز می‌شود، من بعید می‌دانم که این روند ادامه داشته باشد.
انتقاد دیگر بذرپاش به عملکرد بانکها در وصول مطالبات صندوق توسعه ملی است و در این باره گفت مشخص است که بانکها خود را موظف به وصول معوقات صندوق توسعه ملی ندانند و حتی اگر از دیدگاه اقتصادی به آن نگاه کنیم برایشان سود و منفعت هم خواهد داشت.
وی به این موضوع هم اشاره کرد که وقتی دبیرخانه صندوق توسعه ملی در سازمان برنامه و بودجه است، اتفاق غلطی خواهد بود؛ چرا در استقلال صندوق تاکید داریم در حالی که به وابسته‌ترین حالت ممکن آن را اداره می‌کنیم و هیات امنای آن مملو از اعضای دولت است.
من هم اگر رئیس برنامه و بودجه بودم، می‌خواستم اینگونه صندوق را مدیریت کنم، بنابراین باید دبیرخانه از سازمان برنامه و بودجه خارج شود.
وقتی صندوق را تحویل دادم ۵۵ میلیارد دلار منابع داشت
در بخش دیگری از این مراسم محمدرضا فرزین - مدیرعامل فعلی بانک ملی و رئیس پیشین هیات عامل صندوق توسعه ملی در سال ۱۳۹۲ مروری بر وضعیت صندوق و چالش‌های آن داشت.
فرزین با اشاره به اینکه حساب ذخیره ارزی دچار نقاط ضعفی بود که برای اصلاح آن ایجاد صندوق توسعه ملی در دستور کار قرار گرفت، گفت که حساب ذخیره ارزی حدود ۱۸۸ میلیارد دلار منابع داشت که تقریبا ۲۲ میلیارد دلار آن به سمت سرمایه گذاری رفت و مابقی برای تثبیت در مقابل نوسان بود و عموما کارکرد بودجه‌ای داشت.
وی در ادامه با اشاره به شروع به کار صندوق توسعه ملی در سال ۱۳۹۰ و اینکه بخشی از منابع از سال ۱۳۸۹ به آن واریز شده بود گفت: می‌توان از نقاط قوت صندوق به اساسنامه آن و استقلال از دولت اشاره کرد، در واقع منابع خوبی در سال‌های ابتدایی به آن واریز شد به طوری که وقتی من صندوق توسعه ملی را تحویل دادم حدود ۵۵ میلیارد دلار کارکرد داشت.
او با اشاره به اینکه صندوق حدود ۱۰ سال کار کرده و باید با شناسایی نقاط ضعف آن ساختارش بازنگری شده و به فعالیت خود ادامه دهد، اظهار کرد: یکی از مسائلی که در رابطه با آن وجود دارد این است که وظایف تثبیتی صندوق مشخص نیست و با حکم ویژه انجام می‌شود در حالی که باید از قاعده مشخص پیگیری کند.
فرزین موضوع دیگری را مورد تاکید قرار داد آن هم سرمایه گذاری است که باید در منطقه و با کشورهای همسایه صورت بگیرد.
وی در این رابطه توضیح داد که من معتقدم باید سرمایه گذاری منابع صندوق بیشتر در داخل کشور خودمان تا بیرون اما برای سرمایه گذاری خارجی انتخاب صحیح کشورهای منطقه و اطراف است که ما در کشور آنها سرمایه گذاری کنیم و آنها در ایران چرا که سرمایه گذاری در اروپا اگر ریسک پایینی دارد، برای خودشان است اما برای ما ریسک بالایی به همراه خواهد داشت.
چرا کشوری با پیشینه ۵۰۰۰ هزار ساله باید نگران فروش نفت باشد؟
سورنا ستاری - معاون علمی و فن‌آوری رئیس جمهور نیز - در اظهاراتی با تاکید بر اهمیت سرمایه گذاری مناسب و صحیح در حوزه دانش بنیان و بخش های مختلف اظهار کرد: مگر می‌شود کشوری در آموزش و پژوهش خرج کند ولی وضعیت مناسب و مطلوبی نداشته باشد، بخشی از این ایراد به این برمی‌گردد که یکسری موارد اشتباه چیده شده است.
وی بر اهمیت سرمایه گذاری در بخش خصوصی تاکید کرد و افزود: هیچ وقت از پول دولت در پژوهش، محصولی خارج نمی‌شود چون ساختار به نحوی است که نمی‌شود تجاری سازی کرد، محصول، حاصل سرمایه گذاری در بخش خصوصی است.
معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری ادامه داد: اگرچه اقداماتی صورت گرفته ولی برای تحول باید ساختار بازنگری اساسی شود؛ چرا کشوری با وجود پیشینه ۵۰۰۰ ساله در تاریخ، دانش، کارآفرینی و ... همچنان نگران این باشد که چطور نفت بفروشد، در حالی که آنقدر ظرفیت وجود دارد که می‌توان در رونق و توسعه و تامین مالی از آن استفاده کرد.
وی در ادامه به برخی ایرادهای موجود اشاره و با انتقاد از جریان واردات گفت: ۱۰۰ سال که این سیستم واردات‌چی در کشور وجود دارد، در حالی که خود امکان و ظرفیت تولید داریم؛ این در حالی است که در قانون جدید جهش تولید مصوب مجلس سعی کردیم بخشی از ایرادها در این رابطه را برطرف کنیم و تغییر جهت دهیم.
ستاری با اشاره به لغو معافیت حقوق ورودی ماشین آلات تولید در بودجه امسال گفت: از بزرگترین اشتباهات اوایل انقلاب، همین تعرفه‌هایی است که برای ماشین‌آلات در نظر گرفته شده و مانند نهاده با آنها برخورد شد که حداکثر به ۱۰ درصد رسید که در کنار فسادی که داشت، باعث نابودی صنایع تولید ماشین آلات که ظرفیت آن در کشور وجود داشت شد.
وی با بیان اینکه حدود ۸ میلیارد دلار ماشین آلات تولید با معافیت وارد شده که حدود ۷۰ درصد آنها در کشور قابل ساخت است گفت که در قانون جدید جهش تولید این معافیت را حذف کردیم و منابع ناشی از آن را به حوزه دانش بنیان و ساخت ماشین آلات منتقل کردیم.
ستاری همچنین بر اهمیت بورسی شدن شرکت‌های دانش‌بنیان تاکید و یادآور شد که در حال حاضر بیش از ۵۹ شرکت دانش بنیان در بورس فعال است و که امیدوارم بر تعداشان افزوده شود، این در حالی است که «تپسی» به زودی بورسی خواهد شد.
معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهوری در پایان از بانکها نیز خواست که تعامل بیشتری با حوزه دانش بنیان داشته باشند.
غضنفری: ما پنج «ب» نیست
در پایان این همایش غضنفری -رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی- در اظهراتی ابعاد عملکردی صندوق توسعه ملی را مورد بررسی قرار داد.
وی با انتقاد از فشار بودجه‌ای که طی سال‌ها بر صندوق وجود داشته و منابع آن را دولت‌ها در اختیار گرفته‌اند، گفت: وقتی اواخر سال می شود حداقل سه ماه بودجه را در مجلس و کمیسیون تلفیق بررسی می‌کنند اما نهایت آنچه که در دستور کار قرار می‌گیرد با کسری مواجه است و برای تامین آن سراغ صندوق توسعه ملی می روند. مشخص نیست در این سه ماهی که می گویند شب و روز بودجه را بررسی می کنند و انگار با تلسکوپ آن را رصد می کنند چه اتفاقی افتاده است.
او افزود: چرا باید بودجه طوری باشد که هنوز سه ماه از سال نگذشته وزیری باید به من نامه بزند که ۲۲.۵ همت (هزار میلیارد تومان) کسری بودجه دارم و به من پول بدهید. درحالیکه صندوق ملی نباید کسری بودجه را جبران کند.
وی با بیان اینکه صندوق توسعه ملی پنج (ب) نیست، گفت: ما نمی توانیم بودجه جاری و بودجه عمرانی را تامین کنیم. اینها را اگر می خواهید از آقای میرکاظمی (رئیس سازمان برنامه و بودجه) بگیرید.
به گفته رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی، هر چه می شود می گویند برویم و از صندوق توسعه ملی بگیریم. مگر در بودجه برای حوادث غیر مترقبه منابع تعیین نشده که سراغ صندوق می روید؟
غضنفری همچنین گفت: ما بورس نیستیم که هر وقت دچار زیان شد یا پول کم آورد می گویند صندوق توسعه ملی آن را جبران کند. در عین حال بانک هم نیستیم که بگویند هر وقت کم آوردیم برویم از صندوق توسعه ملی بگیریم. بانک وجود دارد اگر پول می خواهید از بانک بگیرید.
رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی با اشاره به اینکه برخی تاکید دارند باید سرمایه گذاری داخل کشور باشد و در خارج از آن ریسک بالایی دارد، گفت: باید توجه کنند که صندوق توسعه، بنگاه نیست و نمی خواهد بنگاه داری کند، هدف ما سرمایه گذاری است یعنی مثلا اگر یک میلیارد دلار به خارج از کشور برای سرمایه گذاری می برید، دو میلیارد دلار دیگر را وارد کنید.
در بخش دیگری از اظهارات غضنفری موضوع برداشت‌های دولت برای کسری بودجه مطرح شد و وی با اشاره به اینکه آقای صالح آبادی امروز در سخنانش گفته که باید سعی شود تا تسهیلات صندوق در جایی که نظارت بیشتری بر آن است پرداخت شود، گفت: این اظهارات کاملا صحیح است ولی ما باید نگاه عمیق تری نسبت به صندوق داشته باشیم و ایده های تحول آفرین را دنبال کنیم. مثلا تکلیف خود را در مورد سهم بودجه از منابع صندوق مشخص کنیم، نه اینکه هر سال هر زمان به ما بگویند این عدد بزرگ سهم صندوق توسعه ملی است اما به فاصله چند ماه آن را می گیرند.
به گزارش ایسنا، وی توضیح داد: وقتی می گویید سهم صندوق از درآمد نفت ۴۰ درصد است، پس بگذارید همان ۴۰ درصد باقی بماند نه اینکه این عدد را اعلام کنید و در میان سال به آن دست بزنید. عملا بگویید از این ۴۰ درصد اینقدر برای شما و اینقدر هم برای ما. با ما در این رابطه شوخی نکنید و بگذارید سهم صندوق مشخص باقی بماند. اگر تحریم است و نمی توانید منابعی را به صندوق واریز کنید، پس واریز نکنید نه اینکه اینگونه باشد.
رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی در ادامه به خواسته‌های غیر منطقی در رابطه با هزینه منابع صندوق توسعه ملی اشاره کرد و گفت: اتاق بازرگانی به ما نامه زده که تسهیلات ارزی که سال ها پیش با نرخ حدود ۴۰۰۰ تومان به آنها پرداخت شده اکنون با همان نرخ پس بدهند؛ آقای شافعی (رئیس اتاق بازرگانی ایران) آیا شما حاضرید خانه ای که ۱۰ سال پیش خریدید با همان قیمت به ما بدهید یا کارخانه ای که ۱۰ سال پیش ایجاد کردید با همان قیمت به صندوق توسعه ملی واگذار کنید. چرا مثل بچه با ما حرف می زنید. هر چیزی منطق خود را دارد.