رشد جمعیت شهری، افزایش امید به زندگی و بهبود روش های درمان سبب شده است تا در اکثر کشورهای جهان شاهد مشکلات عدیده ای در ارتباط با پیری جمعیت باشیم. نکته ای که منتج به مشکلات پرداخت مستمری برای بازنشستگان می شود.
در این میان کشورهای توسعه یافته و صادرکنندگان بزرگ مواد اولیه (از قبیل نفت، گاز و مواد معدنی) اقداماتی برای کاهش تکانه های پیری جمعیت انجام داده اند. کشور های مذکور یا بدنبال تغییر ساختار صندوق های بازنشستگی رفته اند (افزایش سن و یا رشد کسورات بازنشستگی) و یا از طریق ایجاد صندوق های ثروت حاکمیتی (SWF)، توانسته اند منابع مازاد حاصل از صادرات مواد اولیه و ... را در این صندوق ها سرمایه گذاری کرده و از محل سود حاصله، پرداخت های صندوق تامین اجتماعی خود را تقویت کند.
نمونه بارز این کشورها نروژ است که ارزش دارایی های تحت مدیریت صندوق بازنشستگی دولتی نروژ(Norway GPFG) به ۱.۳۳۸ میلیارد دلار می رسد. پرداخت های این صندوق در زمینه کمک به بازنشستگان در حدود ۳۰ درصد از سود حاصل از سرمایه گذاری ها می باشد. صندوق های مشابهی در کشورهایی از قبیل چین، کویت، امارات متحده عربی، عربستان سعودی و ... راه اندازی شده است که بررسی وضعیت روز این صندوق ها همگی نشان از یک چیز دارد: تمرکز سرمایه گذاری ها در بازارهای خارجی (عمدتا با وزن بیشتر سهام)، اوراق با درآمد ثابت و خرید املاک و مستغلات در شهرهای گران قیمت دنیا. به عنوان نمونه ترکیب دارایی های تحت مدیریت صندوق نروژ بدین شرح است: ۶۵ درصد در سهام، ۳۲ درصد در اوراق با درآمد ثابت و ۲.۵ درصد در املاک و مستغلات. برخی از بزرگترین سهام این صندوق عبارتند از آمازون، اپل، مایکروسافت و ... .
در برخی صندوق های نوظهور از قبیل صندوق ملی تامین اجتماعی چین National Council for Social Security Fund (NCFFs)، رویه های جدیدتری نیز بکار گرفته شده است. در این صندوق که از سال ۲۰۰۰ میلادی آغاز به فعالیت کرده و ارزش دارایی های تحت مدیریت آن ۴۴۷ میلیارد دلار برآورد می شود، سرمایه گذاری مستقیم (حضور در بازار اولیه و راه اندازی کسب و کار) به همراه تخصیص ۱۰ درصد از سهام شرکت های دولتی به صندوق به چشم می خورد که نتیجه آن بازدهی ۱۵.۸ درصدی صندوق مذکور در سال ۲۰۲۰ میلادی است (که در نوع خود بسیار جالب است).
رویه تخصیص دارایی ها و الگوی مدیریتی این صندوق (که توسط شورای ملی صندوق تامین اجتماعی چین اداره می شود) می تواند برای ایران آموزنده باشد. اختصاص درآمدهای حاصل از صادرات نفت، گاز و ... به صندوق ثروت حاکمیتی، سرمایه گذاری منابع در بازار سهام کشورهای در حال توسعه، استفاده از منابع حاصل از بازدهی کسب شده در صندوق به عنوان کمک به سازمان هایی از قبیل تامین اجتماعی (جهت تنظیم پرداخت های مستمری بگیران) و سرمایه گذاری مستقیم منابع در اختیار در راه اندازی و تکمیل پروژه های اولویت دار ملی می تواند سبب دگرگون شدن ساختار تامین اجتماعی کشور شود.
- مسعود بهمنی راد - معاون سرمایه گذاری و مدیریت دارایی های تامین سرمایه خلیج فارس