کارل مارکس، فیلسوف و اقتصاددان مشهور آلمانی و از متفکران سده ۱۹ میلادی است که عقاید انقلابی‌اش تاثیر زیادی بر جهان داشته است. با این حال، عقاید مارکس منتقدان و مخالفان سرسختی نیز داشت. اوگن بوم باورک یکی از این منتقدان است.
اوگن ریتر فون بوم- باورک، متولد ۱۲ فوریه ۱۸۵۱ در شهر «برون» امپراتوری اتریش-مجارستان (که امروزه شهر برنو واقع در جمهوری چک است)، اقتصاددان اتریشی است که کمک زیادی به توسعه مکتب اتریش و اقتصاد نئولیبرال کرده است. او در فاصله بین سال‌های ۱۸۹۵ و ۱۹۰۴ به طور متناوب به عنوان وزیر دارایی در دولت اتریش حضور داشته است.
در زمان تحصیل رشته حقوق در دانشگاه وین، بوم- باورک کتاب «اصول اقتصاد» کارل منگر را مطالعه کرد و طرفدار تئوری‌های او شد تا جایی که جوزف شامپیتر گفته بود، بوم- باورک شاگرد راستین منگر است. پس از وین، بوم- باورک در دانشگاه‌های‌هایدلبرگ و لایپزیگ به تحصیل در رشته‌های اقتصاد سیاسی و علوم اجتماعی پرداخت. با پایان تحصیلات در سال ۱۸۷۲، او وارد وزارت دارایی اتریش شد و تا سال ۱۸۸۰ در بخش‌های مختلف این وزارتخانه به خدمت پرداخت. یک سال بعد به دانشگاه «اینسبروک» رفت و در ۱۸۸۴ به مقام استادی رسید و تا سال ۱۸۸۹ در این دانشگاه به تدریس پرداخت. در همین دوره بود که دو جلد از شاهکار سه جلدی خود به نام «سرمایه و بهره» را منتشر کرد.
در وزارت دارایی اتریش او به طور مستمر برای حفظ دقیق استاندارد طلا و توزان بودجه مبارزه کرد. در ۱۹۰۲ یارانه شکر را قطع کرد. این اقدام برای دو سده به نماد اقتصاد اتریش تبدیل شد. در ۱۸۹۷ به عنوان سفیر اتریش در امپراتوری آلمان (رایش دوم) خدمت کرد و در ۱۸۹۹ به عضویت مجلس سنا درآمد. وقتی افزایش تقاضای مالی ارتش به تهدیدی بزرگ برای بودجه مبدل شد، بوم- باورک در ۱۹۰۴ از سمت وزیر دارایی استعفا داد. در سال ۱۹۰۷ به مقام معاونت و در ۱۹۱۱ به ریاست آکادمی علوم رسید.
- بیشتر بخوانید:
یکی از دلایل شهرت بوم- باورک در اقتصاد که بر بسیاری از اقتصاددانان تاثیر گذاشت، انتقادهای گسترده او از مارکسیسم بود. کارل مارکس، فیلسوف مشهور آلمانی با بررسی ساختار جوامع گفته بود، طبقه حاکم (سرمایه‌داران و سیاستمداران) سرمایه تولید شده توسط پرولتاریا (قشر مولد تولید ثروت مانند کشاورزان و کارگران) را به شکل نوین می‌دزد. مجموعه نظریات انتقادی مارکس درباره جامعه، اقتصاد و سیاست که آنها را مارکسیسم می‌نامند، بر این پایه استوار است که جوامع انسانی از طریق مبارزه‌های طبقاتی پیش می‌روند. در نظر مارکس، دشمنی میان طبقات در نظام سرمایه‌داری که از ناپایداری و ذات این نظام سرچشمه می‌گیرد، در نهایت به آگاهی طبقه کارگر منجر می‌شود که نتیجه آن در اختیار گرفتن قدرت توسط آنان و برپایی جامعه کمونیستی فاقد طبقه اجتماعی و دولت است.
بوم- باورک از اولین اقتصاددانانی بود که در مورد دیدگاه‌های کارل مارکس با جدیت بحث و انتقاد کرد. او این نکته را مطرح کرد که وجود بهره به دلیل استثمار کارگران نیست. کارگران تنها در حالتی می‌توانستند مالک تمام آنچه تولید کرده‌اند، شوند که تولید فرآیندی مستقیم و آنی می‌بود، در حالی که چون تولید غیرمستقیم و زمان‌بر است، مقداری از تولید که مارکس آن را از آن کارگران می‌دانست، باید صرف غیرمستقیم بودن تولید شود، به این معنا که باید صرف سرمایه شود.
بوم- باورک در سال‌های ۱۹۰۵ و ۱۹۰۶ سمینارهای متعددی در انتقاد از مارکسیسم برگزار کرد و مارکسیست‌های مشهوری همچون رودولف هیلفردینگ برای شنیدن انتقادات او در این سمینارها شرکت می‌کردند. در سال ۱۸۹۶ او کتاب «کارل مارکس و پایان نظام او» را منتشر کرد. جوزف شامپیتر، لودویگ فون میزس و هنریک گروسمن از شاگردان مشهور بوم- باورک هستند. جورج ریسمن، اقتصاددان آمریکایی او را دومین اقتصاددان بزرگ اتریش پس از لودویگ فون میزس نامیده اما گفته است، احتمالا اگر از خود میزس بپرسیم، خواهد گفت که بوم- باورک مهمترین اقتصاددان اتریش است.
اوگن ریتر فون بوم- باورک در ۲۷ آگوست ۱۹۱۴ در سن ۶۳ سالگی درگذشت.
- علی دانیال - روزنامه‌نگار