مقامات روسیه از اواسط نوامبر ۲۰۲۱ تا ۲۰ فوریه ۲۰۲۲ طرح حمله روسیه به اوکراین را رد کردند. اما در ۲۱ فوریه ۲۰۲۲، روسیه به طور رسمی جمهوری خلق دونتسک و جمهوری خلق لوهانسک، دو کشور خودخوانده در منطقه دونباس در شرق اوکراین را به رسمیت شناخت و نیروهای خود را به این مناطق اعزام کرد.
روز بعد، شورای فدراسیون روسیه به اتفاق آرا به پوتین مجوز استفاده از نیروی نظامی در خارج از مرزهای روسیه را صادر کرد. در ۲۴ فوریه، پوتین از آغاز یک عملیات نظامی ویژه در شرق اوکراین خبر داد. به یک روز نرسیده، پست‌های مرزی اوکراین با روسیه و بلاروس مورد حمله قرار گرفتند. پس از تصمیم جنگ، بسیاری از کشورهای غربی در واکنش به این تصمیم پوتین، تحریم‌های خود را علیه این کشور از ۲۲ فوریه اعمال کردند که باعث تضعیف اقتصاد و بازارهای مالی این کشور شد. اعمال تحریم‌های مالی غرب علیه روسیه، علاوه بر بازار مالی این کشور، بر شرکت‌های بزرگ جهانی و بازارهای بین‌المللی اثر منفی قابل‌توجهی دارد؛ به طوری که در روزهای آغازین جنگ و شروع تحریم‌ها، ارزش سهام شرکت‌های بزرگی مثل اپل و آمازون به اندازه ۱ تا ۴ درصد کاهش یافت. سهام غول‌های فناوری دیگر همچون آلفابت، مایکروسافت و متا (مادر فیس‌بوک) همگی در بحبوحه تهاجم روسیه به اوکراین سقوط کردند. دانیل ایوز، تحلیلگر بازارهای مالی از شرکت Wedbush Securities، در یادداشتی بیان کرده است که حمله ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه به اوکراین، «امواج شوک‌کننده‌ای را در بازارهای جهانی به همراه خواهد داشت و انتظار می‌رود که شرکت‌های فناوری بیش از بقیه تحت‌تأثیر قرار گیرند». این پیش‌بینی دقیقاً به حقیقت پیوست و با باز شدن بازارها در اولین روزهای جنگ روسیه و اوکراین، سهام اپل ۴ درصد کاهش یافت، درحالی‌که سهام آمازون ۲/۱ درصد، آلفابت ۱ درصد، مایکروسافت ۵/۱ درصد و متا ۲ درصد کاهش یافت.
طی یک ماه گذشته نیز، سهام آمازون و آلفابت، مادر گوگل، افتی را تجربه کردند که از زمان بحران مالی سال ۲۰۰۸ برایشان اتفاق نیفتاده بود. غول‌های اینترنتی هر دو نتایج سه‌ماهه ضعیف‌تر از حد انتظار را در این روزها گزارش کردند که به دلیل ترکیبی از عوامل اقتصاد کلان، جنگ در اوکراین و شرایط سخت ناشی از همه‌گیری کرونا و آسیب‌های بعد از آن بوده است. آمازون در ماه آوریل امسال، ۸/۲۳ درصد سقوط کرد که بزرگ‌ترین کاهش از زمان سقوط ۴/۲۵درصدی در نوامبر ۲۰۰۸ است، همان ماهی که گوگل ۵/۱۸ درصد سقوط کرد. آلفابت نیز بدترین ماه خود از آن زمان را داشته و در آوریل امسال به میزان ۱۸ درصد کاهش یافته است. در طول چند ماه اول سال ۲۰۲۲، سرمایه‌گذاران به دلیل ترس از افزایش تورم و نرخ‌های بهره بالاتر، سهام شرکت‌های فناوری را فروختند. با شروع حمله روسیه به اوکراین در فوریه، افزایش قیمت سوخت و کمبود مداوم نیروی کار، این شرکت‌ها بیش از پیش ضربه خوردند.
کدام صنایع برندگان و بازندگان بازار سهام پس از جنگ هستند؟
پس از تهاجم روسیه، ما شاهد عملکرد مثبت در اقتصادهای نوظهور که مبتنی بر نفت و اصلاحات هستند (مانند امارات، کویت و عربستان سعودی) بودیم، درحالی‌که سایر کشورهای نوظهور (مانند روسیه، چین و ترکیه) عملکرد ضعیفی داشتند. مطابق با این روندها، در ایالات متحده نیز سهامی که به نسبت ارتباط بیشتری با این کشورهای نوظهور داشت، به ارزش‌های بالاتری دست یافتند و برعکس. در این دوران، بخش‌های حساس به تورم مانند بخش‌های مربوط به کالاهای اختیاری که عموماً کالاهایی هستند که مورد نیاز مردم نیستند، اما افراد آن‌ها را به دلخواه خریداری می‌کنند، عملکرد ضعیفی داشته‌اند. نمونه‌هایی از کالاهای اختیاری مصرف‌کننده عبارت‌اند از کفش پیاده‌روی، کالاهای لوکس، الکترونیک و اتومبیل. از زمان حمله روسیه در اواخر فوریه، سهام خودروها کاهشی بوده است. سهام فورد موتور و جنرال موتورز (GM) به ترتیب حدود ۱۳ و ۵ درصد کاهش یافته است. سهام غول‌های قطعات خودرو (Aptiv (APTV و (Magna International (MGA به ترتیب ۲۸ درصد و ۲۱ درصد کاهش یافته است. این در حالی است که بخش‌های مربوط به کالاهای ضروری مصرف‌کننده مانند شرکت‌های آب و برق و مالی بازدهی مثبتی را به همراه داشته‌اند. بخش انرژی نیز به دلیل تقاضای قوی نفت به‌خوبی عمل کرده است. هم‌زمان با فشار ناشی از جنگ اوکراین بر بازارهای بزرگ بورس جهان، قیمت نفت به بالاترین میزان از سال ۲۰۰۸ رسید، روند نزولی بازار، سرمایه‌گذاران را تحت فشار قرار داد. به دنبال انتشار خبرها از بررسی تحریم نفتی روسیه توسط امریکا و اتحادیه اروپا، قیمت نفت برنت حتی به حدود ۱۴۰ دلار در هر بشکه نیز رسید. این افزایش قیمت به نفع شرکت‌های نفتی و پتروشیمی بود. قیمت سهام شرکت‌های نفتی نظیر «اکسون موبیل» و ارزش سهام شرکت حفاری و تولید نفت «ماراتون» پس از حمله روسیه به اوکراین، همچنان به روند صعودی خود ادامه داده است.
سهام غول‌های فناوری امریکایی نیز همان‌طور که گفته شد، به نسبت وضعیت بدتری دارند. تهاجم وحشیانه روسیه به اوکراین باعث فروش شدید سهام تکنولوژی‌ها شد که به غول‌هایی مانند اپل، آمازون، آلفابت، مایکروسافت و متا، مادر فیس‌بوک، آسیب رساند و روند نزولی اکثر این سهم‌ها تا مدت‌ها پابرجا بود. علاوه بر این، مؤسسات خدمات مالی و بانک‌های امریکا که در روسیه فعالیت داشتند نیز پس از تهاجم روسیه به اوکراین با ضرر و زیان‌های هنگفتی مواجه شدند. بانک جی‌پی مورگان در روسیه طیف گسترده‌ای از خدمات مالی و بانکی را به اشخاص حقوقی ارائه می‌دهد، ازجمله می‌توان به خدمات خزانه‌داری، عملیات تبدیل ارز، معاملات بازار پول، معاملات اوراق بهادار، خدمات نگه‌داری و تأمین مالی تجارت اشاره کرد. پس از شروع تحریم‌ها علیه روسیه، این بانک نمی‌تواند به فعالیتش در روسیه ادامه دهد که بدون شک تأثیر منفی بر سهام این شرکت و دیگر مؤسسات مالی و اعتباری گذاشته است.
- حامد مرادی-مترجم