بررسی وضعیت معاملات سیمان در بورس کالا در ماه خرداد نشان می‌دهد شکافی (مازاد تقاضا) در حدود ۲.۷ میلیون تن در این بازار شکل گرفته است که این میزان رشد تقاضا به افزایش قیمت این محصول در ماه گذشته منجر شده است.
انتشار اخباری مبنی بر مشکلات تامین انرژی مورد نیاز برای صنایع فولادی، سیمانی و ... در دو هفته گذشته باعث افزایش تقاضا برای این محصولات در بورس کالا شد و این موضوع به رشد قیمت سیمان در بورس منتهی شد؛ موضوعی که البته با کاهش عرضه برخی تولیدکنندگان نیز همزمان شد و باعث شد کسری بازار به شرایط رقابتی در مورد این محصول منجرشد. با این حال آنطور که رئیس انجمن تولیدکنندگان سیمان می‌گوید دولت در تلاش است تا ۵۰ درصد برق مورد نیاز برای تولید ۵ میلیون تن سیمان را تامین کند و این موضوع به معنای کاهش حتمی تولید در کارخانه‌های سیمان است.
بررسی قیمت سیمان در کشور نشان می‌دهد قیمت این محصول در حدود ۳۰ درصد افزایش را در دو هفته تجربه کرده و این رشد قیمت تقریبا در فصل تابستان گریزناپذیر است و در سال‌های گذشته نیز که قیمت‌گذاری سیمان بر عهده دولت بود، تولیدکنندگان خواستار افزایش قیمت این محصول بوده‌اند. با این حال دولت بالاجبار قطعی برق را در فصل تابستان به منظور تامین نیاز برق مصرف کنندگان خانگی در دستور کار خود قرار می‌دهد و بعید به نظر می‌رسد امسال از این موضوع صرفنظر کند، به این ترتیب کاهش تولید سیمان موضوعی حتمی است.
در این بین اما جو شایعات نیز داغ است؛ برخی معتقدند تولیدکنندگان سیمان در پی رشد تورم در کشور به خصوص در خلال ماه‌های اخیر دولت را برای افزایش قیمت سیمان تحت فشار قرار داده‌اند و از آنجا که قیمت‌های پایه سیمان همچنان به نوعی دستوری است، باید منتظر رشد قیمت‌ها در فصل تابستان بود. از سوی دیگر دولت حتی با آن که سعی کرده با ورود سیمان به بورس کالا معاملات این محصول را در فضایی شفاف مدیریت کند، اما عملا تولیدکنندگان معتقدند قیمت‌های فعلی نیز نمی‌تواند پوشش دهنده هزینه‌های بالای تولید در کارخانه‌ها باشد، به خصوص آن که دولت با تصمیمات جدید در حوزه افزایش قیمت انرژی و مالیات و دستمزد و ... بخشی از رشد قیمت‌های فعلی را خنثی می‌کند.
در این بین رشد قیمت مسکن نیز به عنوان یک پیش بینی در آینده نزدیک عاملی برای افزایش تقاضا برای سیمان محسوب می‌شود. کارشناسان معتقدند نشانه‌های هجوم مجدد نقدینگی به بازار مسکن وجود دارد و برنامه‌های دولت برای تولید انبوه مسکن عملا به جایی نرسیده است و سیاست‌هایی که در حوزه مهار اجاره بها توسط دولت اندیشیده شده این موضوع را تایید می‌کند که دولت عملا برنامه جدی در حوزه مسکن ندارد. پیش بینی رشد قیمت مسکن عاملی برای افزایش تقاضا در حوزه مصالح ساختمانی است و این موضوع دیر یا زود به رشد قیمت‌ها منتهی می‌شود.
کارشناسان معتقدند مشکل تامین انرژی در صنعت سیمان در سال گذشته و احتمالا امسال عدم النفع‌های بسیاری را به این صنعت و اقتصاد کشور تحمیل کرده است که این موضوع به هزینه های تولید در واحدهای صنعتی مذکور دامن زده است. تولیدکلینکر در کشور نیازمند هزینه بالای برق است و این در حالی است که واحدهای کلینکر در سال گذشته تقریبا تعطیل و آنطور که تخمین زده می‌شود رقمی در حدود ۵۰۰ میلیارد تومان زیان به این صنعت تنها در نتیجه قطعی برق ایجاد شود که این مسئله در صورتی که قیمت ها در سال قبل در بورس کالا اصلاح نشده بودند، می‌توانست به نابودی این صنعت منتهی شود، اما ورود سیمان به بورس کالا و واقعی شدن قیمت‌ها مانع از چنین اتفاقی شد. با این حال قطعی برق در سال جاری می‌تواند عدم‌النفع حاصل از این امر را افزایش دهد که شاید بورس کالا و قیمت‌های آن نتوانند پوشش دهنده این هزینه‌ها باشند و این موضوع به بروز نگرانی‌هایی برای دولت و تولیدکنندگان منجر شده است.
کارشناسان معتقدند دولت به دلیل تحریم‌های بیش از ده سال گذشته نتوانسته طرح‌های راهبردی به منظور تاسیس نیروگاه های تولید برق در کشور به خصوص برای صنایع را استارت بزند و نتیجه این امر شرایط حاکم بر صنایع گوناگون است. استفاده از سایر انواع سوخت نیز می‌تواند چالش های جدی زیست محیطی را برای کشور رقم بزند؛ کما این که در فصل زمستان استفاده از مازوت باعث بروز مشکلات مشابه شد. در مقابل برخی معتقدند مصرف بهینه انرژی برق در صنعت سیمان راه حل دیگری است که می‌تواند جایگزین مناسبی برای شرایط فعلی باشد، اما تولیدکنندگان نظر دیگری دارند و معتقدند از حداکثر توان خود برای صرفه جویی در مصرف انرژی استفاده می‌کنند. به علاوه نوسانات و نبود ثبات و استمرار در تامین برق موجب تخریب تجهیزات واحدهای تولیدی می‌شود. این موضوع علاوه بر مشکلات جاری ناشی از توقف خطوط تولید موجب تحمیل خسارت به تجهیزات و اضافه شدن هزینه‌های تعمیر به واحدهای تولیدی می‌شود.
به هر حال تضمین ۵۰ درصد برق مورد نیاز صنعت سیمان که وزیر نیرو آن را متعهد شده است، با تمام امیدهایی که در تولیدکنندگان ایجاد کرده، اما کافی نیست و به زودی به کاهش عرضه در بازار سیمان و رقابت در بازار منتهی خواهد شد و باید منتظر افزایش قیمت در بازار سیمان در آینده نزدیک باشیم.
- حمزه بهادیوند چگینی - روزنامه نگار
- شماره ۴۵۰ هفته نامه اطلاعات بورس