به گزارش صدای بورس یکی از جنجالی‌ترین تصمیمات اقتصادی دولت روحانی پرداخت ارز ۴۲۰۰ تومانی برای تأمین کالاهای اساسی بود که تنها یک دستاورد بزرگ داشت؛ ایجاد رانتی عظیم که در بحبوحه تلاطمات ارزی نصیب واردکنندگان اما حذف آن در دولت رئیسی به یکی از داغ‌ترین مباحث روز تبدیل شد. هرچند عده‌ای این تصمیم را تنها راه جلوگیری از افزایش تورم ناشی از جهش قیمت ارز می‌دانند اما سرانجام این ارز در سال ۱۴۰۱ برای تمامی صنایع به جز دارو حذف و ارز نیمایی جایگزین آن شد؛ موضوع مهمی که اکثر قریب به اتفاق کارشناسان به آن واکنش نشان داده و افزایش فاصله قیمتی آن با ارز آزاد را از جمله دردسرهای این تصمیم برای شرکت‌ها عنوان کرده‌اند. تأثیر این مسئله بر صنایع بورسی موضوع مورد بررسی کارشناسان در این گزارش است. در این بین البته سعی بر دریافت نظر امیر هامونی، مدیرعامل بازار متشکل ارز ایران هم بود که تلاش دو هفته ای و پیگیری‌های مکرر خبرنگار هفته‌نامه اطلاعات بورس نتیجه ای نداشت و وی حاضر به واکاوی این موضوع نشد.
رسیدن به ثبات با حذف نیما
یکی از کارشناسان صنعت کشت و زرع که تأکید داشت نامش عنوان نشود با بیان اینکه در نهاده‌های دامپروری حدود ۷۰ درصد نهاده‌های کنسانتره وارداتی است، گفت: حذف ارز ۴۲۰۰،۱۵۰ تا ۲۰۰ درصد بر روی قیمت نهاده‌ها تأثیرگذار بود و به همان نسبت گران شد.
وی درمورد تأثیر افزایش شکاف بین ارز آزاد و ارز نیما بر حاشیه سود شرکت‌های کشاورزی و دامپروری گفت: در چنین شرایطی قیمت تمام شده افزایش داشته اما قیمت فروش که توسط دولت اعلام می‌شود به آن نسبت افزایش پیدا نمی‌کند، بنابراین به همان میزان بر روی حاشیه فروش و درنهایت سود شرکت‌ها تأثیرگذار است.
این کارشناس صنعت کشت و زرع افزود: حذف ارز ترجیحی باعث شد قیمت‌ها به سمت واقعی شدن پیش برود چون توسط دولت اعلام می‌شد البته در حال حاضر همچنان دولت قیمت فروش را تعیین می‌کند که به چه قیمتی به شرکت‌های لبنیاتی بفروشیم و این موضوع حاشیه فروش شرکت‌های دامپروری را تحت تأثیر قرار می‌دهد یعنی به تناسب افزایش قیمت‌های نهاده‌ها قیمت شیر فقط در مقطعی افزایش پیدا می‌کند اما نهاده‌های دامی به‌صورت مستمر نسبت به دوره قبل که خریداری می‌شد رو به افزایش می‌رود درنتیجه ثبات در فروش وجود دارد اما هنوز در خرید، نه!
او درمورد افزایش نرخ در صنعت کشت و زرع در سال ۱۴۰۱ گفت: در اردیبهشت ماه افزایش نرخ داشتیم و این افزایش بر خرید نهاده‌ها به‌خصوص در تهیه علوفه‌ها در سال ۱۴۰۱ تأثیرگذار بود، بازار مصرف، کشش این افزایش نرخ را ندارد اما کارخانه‌ها به امید اینکه بتوانند شیر خشک را صادر کنند، خریداری می کنند. این کارشناس صنعت کشت و زرع با بیان اینکه حذف ارز نیمایی شرایط دو نرخی بودن را از بین می‌برد و به ثبات می‌رساند، گفت: البته روند ثبات طولانی‌تر می‌شود اما دیگر قیمتی مشخص در کل ایران وجود دارد چون دو نرخی بودن منجر به دلال بازی در بازار می‌شود.
حرکت به سمت آزادسازی
فرهاد کیافر، مدیرعامل داروسازی زهراوی درمورد لغو حذف ارز ۴۲۰۰ برای دارو و تأثیر آن بر این صنعت گفت: باتوجه به اینکه ارز ترجیحی به صورت محدود تخصیص داده می‌شود به همین دلیل منابع با تأخیر در اختیار قرار می‌گیرند، امکان برنامه‌ریزی از شرکت‌ها سلب می‌شود و نمی‌توانند در زمان مناسب برای واردات ماده اولیه و تولید محصول برنامه‌ریزی داشته باشند بنابراین ممکن است تأمین محصولات دارویی به موقع و در زمان مناسب صورت نگیرد و به لحاظ زمان بندی و دسترسی بیماران اختلال ایجاد کند. وی ادامه داد: تخصیص ارز ترجیحی برای شرکت‌ها زمان مشخصی دارد و باید ریال مربوط تأمین و بعد از آن خرید ماده اولیه انجام شود طبیعتا در مقایسه با ارز نیما برای خرید ارز بر پایه نیما نیاز به نقدینگی بیشتری برای خرید ارز وجود دارد بنابراین هر کدام از این دو ارز مزایا و معایب خاص خود را دارند.
کیافر افزود: البته تخصیص ارز نیما تاحدودی مشابه ارز ترجیحی و مسئله زمان‌بندی‌ها هم در آن مطرح است در حالی که در ارز آزاد چنین زمان‌بندی‌هایی مطرح نیست و می‌توان برنامه‌ریزی بهتری داشت که مسئله تخصیص ارز برای شرکت‌ها محدود کننده نباشد اما از سوی دیگر در ارز آزاد شرکت باید هزینه و ریال بیشتری را صرف کند برای اینکه بتواند مبلغ خرید ماده اولیه را تأمین کند. به گفته مدیرعامل داروسازی زهراوی بهتر است به سمت آزادسازی قیمت‌ها، خرید آزاد نرخ ارز و انجام قیمت‌گذاری‌ها براساس نرخ آزاد حرکت کنیم.
او درمورد افزایش نرخ محصولات دارویی در سال ۱۴۰۱ گفت: سازمان غذا و دارو که متولی قیمت‌گذاری و تأیید قیمت داروهاست کارگروهی برای بررسی این موضوع تشکیل داده است البته در حال حاضر افزایش قیمت شرکت‌هایی که درخواست داده‌اند تأیید نشده است و منتظر اتخاذ تصمیم در کمیته‌های مربوط هستیم.
کیافر درمورد ارزیابی خود از خبر منتشر شده مبنی بر تعطیلی خطوط تولید دارو از تیرماه گفت: از سوی سندیکا مکاتبه‌ای صورت گرفته است چون موضوعی است که در مسائل متعددی مطرح شده به‌طور مثال تأمین مواد اولیه برای تداوم کار خط تولید بسیار مهم است و چون قیمت مواد در دنیا گران‌تر شده است در ایران دسترسی به مواد اولیه با چالش‌های متعددی مواجه شده و قیمت ماده اولیه افزایش شدیدی داشته است. وی افزود: همچنین از سوی دیگر مسئله همیشگی دستمزدها و هزینه‌های سربار مرتبط در شرکت‌ها وجود دارد که نسبت به سال گذشته افزایش زیادی داشته است و با در نظر گرفتن اینکه قیمت فروش محصول همان قیمت سال گذشته است نه تنها مسئله صرفه اقتصادی برای تولید در شرکت‌ها از بین می‌رود بلکه تأمین ماده اولیه هم با چالش مواجه می‌شود، نتیجه آن هم تعطیل شدن خطوط تولید و یا کم شدن ظرفیت خطوط تولید است. مدیرعامل داروسازی زهراوی با بیان اینکه به‌طور کلی حذف ارز ترجیحی در بلند مدت با در نظر گرفتن شرایط و فراهم کردن زیرساخت‌های مربوط مزایایی دارد، گفت: بهتر است بعد از حذف هم ارز به‌صورت آزاد باشد یعنی به این‌صورت نباشد که درخواست داده شود، منابع محدود باشد و تخصیص هم با مشکل مواجه شود بلکه نرخ ثابت و مشخص شود که بتوان براساس آن برنامه‌ریزی کرد مثلا در حال حاضر برای یک ماده مشخص نیست ارز ترجیحی تخصیص داده می‌شود یا خیر اما وقتی آزاد باشد قیمت مشخص است و می‌توان برای فعالیت‌ها، تولید و فروش برنامه‌ریزی کرد.
- ملیکا حمزه‌ئی - روزنامه‌نگار