صدای بورس: تورم معضلی است که کشور ما از گذشته تا به حال با آن درگیر بوده است. این موضوع تاثیرات به‌سزایی بر اقتصاد و به‌ویژه بازار سهام گذاشته است. به همین علت عوامل تاثیرگذار بر شکل‌گیری انتظارات تورمی، راهکارهای کاهش آن و دیگر مسائل مهمی که در حال حاضر بازار با آنها مواجه است در گفت‌وگویی با عظیم ثابت، رئیس هیات مدیره شرکت سبدگردان البرز مورد بررسی قرار گرفت.
*یکی از معضلات اقتصادی در کشور ما تورم ساختاری طولانی مدت است. این موضوع روی مولفه های اقتصادی چه آثاری دارد؟
درست است، تا جایی که به یاد داریم همیشه کشور ما تورم دو رقمی داشته و گاه پیش آمده که به تورم تک رقمی رسیده البته دوام زیادی نداشته است چون در سال‌های قبل و بعد از انقلاب به نوعی ساختارهای بودجه‌ای و اقتصادی ما با کسری مواجه بوده که تورم‌زا است. اگر به ریشه‌های تورم دقت کنید، همیشه برای رفع کسری بودجه چاپ بی‌رویه پول را داشتیم که مشکلات زیادی ایجاد کرده و می‌کند، در کنار آن به صورت طولانی مدت و ساختاری تحریم‌ها را بعد از انقلاب داشتیم. در حال حاضر علاوه بر مسائل داخلی، تورم جهانی را هم داریم یعنی در این چند سال مخصوصا با اتفاقاتی که بعد از کرونا افتاد، با کمبودهایی در سطح جهانی مواجه هستیم. به همه این موضوعات جنگ روسیه و اوکراین را هم باید اضافه کرد که باعث افزایش قیمت‌های جهانی شده ضمن آنکه بعد از کرونا هم افزایش تقاضا و کمبود عرضه را داشته‌ایم که تورم وارداتی جهانی را ایجاد کرد و باعث افزایش قیمت‌های جهانی به خصوص در حوزه، نفت، گاز، خوراکی‌ها و نهاده‌های تولید شده تا جایی که در سال گذشته تورم ۴۰ درصدی را تجربه کردیم.
* علاوه بر اینها امسال با وجود حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی به دلیل رانت‌هایی که ایجاد می‌کرد، همچنان انتظارات تورمی را داریم ...
دقیقا، از دیگر عواملی که باعث ایجاد انتظارات تورمی شده می‌توان به مذاکرات هسته‌ای اشاره کرد که به کندی پیش می‌رود و مشکلاتی که به تازگی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تشدید شده، مزید بر علت بوده تا انتظارات تورمی افزایش پیدا کند که در افزایش قیمت کالاها و خدمات کاملا مشهود است همچنین در عرصه‌های بین‌المللی به دلیل اتفاقی که به تازگی در فدرال رزرو افتاد، افزایش نرخ بهره ۷۵ صدم درصدی باعث شد که شاخص دلار افزایش پیدا کرده و زمانی که این شاخص افزایش پیدا کند، می‌تواند به ضرر کامودیتی‌ها و بازارهای مالی باشد و این سیگنال را بدهد که احتمال رکود وجود دارد بنابراین قیمت‌های کامودیتی‌ها را تحت فشار قرار داده و بازارهای مالی آسیب می‌بینند.
*با توجه به همه این موارد به نظر شما چگونه می‌توان تورم ساختاری را کاهش داد؟
کسری بودجه و بی‌توجهی به بهروه‌وری و تولید باعث می‌شود تورم ساختاری داشته باشیم، در سال‌های گذشته تشکیل سرمایه منفی و نزدیک به صفر بوده است بنابراین زمانی که به تولید توجه چندانی نشود و به جای امتیاز دادن به تولید کننده، برای آن مانعی ایجاد شود که تولید کننده را تحت فشار قرار دهد، اقتصاد دستوری و دلال بازی تقویت می‌شود درنتیجه تمامی این موارد به نفع ویژه‌خواران است و تولید کننده از رقابت جا می‌ماند. از دیگر مشکلات تولید کنندگان عوارض صادراتی است، عوارض اعمال می‌شود تا نیاز داخلی حمایت و قیمت‌های داخلی افزایش پیدا نکند ولی در عرصه‌های که مازاد تولید دارند قطعا صادرات به نفع اقتصاد کشور است. یکی دیگر از مشکلاتی که وجود دارد این است که هزینه استهلاک از سرمایه‌گذاری پیشی گرفته و ماشین آلاتی که در دهه‌های گذشته وارد شدند، نیاز به بازسازی و به‌روز رسانی دارند. باید با واردات آنها را به روز کرد بنابراین باید تولید و بنیه اقتصادی کشور را تقویت کنیم. اگر تولید در رقابت با کالاهای خارجی، صادرات و افزایش بهره‌وری دچار مشکل شود به ضرر شرکت‌های حاضر در بورس می‌شود همچنین بانک‌ها به دلیل تحریم مبادلاتی با بانک‌های دنیا ندارند.
* درنتیجه برای کاهش تورم باید تولید را افزایش داد.
بله و باید تولید را از طریق منابع ارزان قیمت به درستی مدیریت و نظارت کرد. یکی از مشکلات در سال‌های گذشته ارائه تسهیلات به صنایع و شرکت‌ها بود ولی محل هزینه‌کرد این تسهیلات به دلیل ضعف نظارت مدنظر قرار نگرفت درنتیجه سرمایه‌ها به بازارهای دیگر روانه شدند و باعث ایجاد رونق در صنایعی مانند ساخت‌وساز شد.
* بنابراین باوجود فاکتورهای امیدوار کننده مانند مذاکرات اما همچنان سرمایه‌گذاران برای ورود به بازار سرمایه ترس دارند!
همانطور که گفتید، باید زمان بگذرد تا اعتماد سرمایه‌گذاران به بازار باز گردد. در چند سال اخیر اتفاقات خوبی مانند توسعه نهادها، بازار و تسهیلاتی که در زیرساختارهای بازار وجود دارد از جمله حجم مبنا و افزایش دامنه نوسان افتاده است اما هنوز سرمایه‌گذاران به بازار روی خوش نشان نداده‌اند و ترس‌هایی در این رابطه وجود دارد. برای از بین بردن این ترس ابتدا باید آموزش و فرهنگ‌سازی را توسعه دهیم تا اشخاص بدون اطلاعات وارد بازار سرمایه نشوند. نکته دیگر اینکه توسعه نهادهای مالی از طریق شرکت‌های سبدگردانی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و مشاور سرمایه‌گذاری است تا سرمایه‌گذاران به صورت غیرمستقیم وارد این بازار شوند برای اینکه از آنها سوءاستفاده نشود و ضرر نکنند.
* نوسانات نرخ ارز همچنان ادامه دارد، ارزیابی شما از تأثیر این متغیر بر بازار سرمایه چیست؟
از ویژگی‌های بورس تنوع صنایع و سهام است به همین دلیل نوسانات بازار ارز بر تمامی آنها تأثیر یکسانی ندارد. معمولا به دنبال یکسان‌سازی نرخ ارز هستیم یعنی اگر قرار است منفعتی از محل افزایش نرخ ارز ایجاد شود باید به نفع تولید کننده و درنهایت صادر کننده باشد به گونه‌ای که دلال بازی و فاصله زیاد بین نرخ ارز نیمایی و آزاد وجود نداشته باشد. باید دست صادر کننده باز گذاشته شود که بر اساس قیمت‌های توافقی نه دستوری معاملات خود را انجام دهد. نکته دیگری که در این مورد وجود دارد اینکه افزایش قیمت ارز برای صادرکنندگان خوب است اما برخی صنایع هستند که به آنها ارزبر گفته می‌شود که این صنایع برای تأمین مواد اولیه نیاز به واردات دارند و افزایش قیمت ارز به ضرر آنها تمام می‌شود درنهایت اگر اصرار بر وجود ارز ترجیحی است باید به شرکت‌هایی تخصیص داده شود که تولید کالای نهایی بوده و از محل آن بتوانند صادرات انجام دهند بنابراین افزایش نرخ ارز باید به نفع شرکت‌های صادر کننده باشد که در پاره‌ای از موارد این شرایط ایجاد نمی‌شود.
* با ورود به تابستان با مشکل کمبود و قطعی برق مواجه هستیم که تأثیرات بسزایی بر صنایع می‌گذارد.
همانطور که می‌دانید، شرکت‌ها بر اساس ظرفیت‌های تولیدی خود برنامه‌ریزی می‌کنند تا تولید و حاشیه سودشان را افزایش دهند اما با قطعی برق همه این برنامه‌ریزی‌ها با مشکل مواجه می‌شود.
قطعی برق باعث کاهش تولید و در نتیجه آن کاهش حاشیه سود می‌شود که روی سودآوری شرکت‌ها نیز اثرگذار خواهد بود بنابراین گزارش‌هایی که به بورس می‌دهند تحت تأثیر این اتفاقات باعث کاهش قیمت سهام آنها می‌شود. علاوه بر این درمورد طرح‌های توسعه‌ای شرکت‌ها بسیاری از آنها تمایل دارند منابع حاصل از سودآوری را دوباره به چرخه تولید بازگردانند و اگر آنها را محدود کنیم، آسیب می‌بینند و در نهایت در رقابت صادراتی و قیمت‌گذاری دچار مشکل می‌شوند.
*با تمام مواردی که ذکر شد، ارزیابی شما از ارزندگی بازار چگونه است؟
در بازار نگاه به آینده وجود دارد، هر چه چشم‌انداز روشن‌تر و مؤلفه‌هایی که در سودآوری، بقا و توسعه بازار بیشتر باشد، توانایی و موفقیت بیشتر است. به‌نظر می‌رسد بازار در شرایط فعلی می‌تواند ارزنده باشد، علت هم این است که ما در دوران گذشته افت شاخص‌ها را داشتیم و شاخص حتی ۴۵ درصد افت پیدا کرد البته این به این معنا نیست که دوباره شاهد قیمت‌های قبلی باشیم. براساس تحلیل‌های موجود، آینده اکثر شرکت‌های ما خوب ارزیابی می‌شود چون تورم ساختاری و در کنار آن تحریم‌ها مقداری شرکت‌ها را آب‌دیده کرده است یعنی در شرایط فعلی شرکت‌ها به نسبت قبل راه‌هایی را پیدا کردند تا بتوانند محصولات خود را فروخته و بقا و تداوم فعالیت داشته باشند.
* افزایش قیمت‌های فعلی چگونه بازار را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟
گرانی‌ها طبیعتا برای مردم خوب نیست ولی گرانی محصولات شرکت‌ها که اکثرا هم صنایع حاضر در بورس هستند، ناخودآگاه در قیمت سهام آنها متجلی و در گزارش‌های مالی شرکت‌ها لحاظ می‌شود که بر روی سودآوری آنها اثرگذار است. اگر افزایش قیمت ندهیم باعث کاهش حاشیه سود و در نتیجه ضرر شرکت‌ها می‌شود. بنابراین افزایش قیمت‌ها باوجود اینکه به طور کلی می‌تواند برای جامعه بد باشد اما برای شرکت‌ها مزیت‌هایی دارد البته به شرطی که اجازه افزایش قیمت به آنها داده شود تا بر حاشیه سود آنها اثر منفی نگذارد.
* افزایش دامنه نوسان به ۶ درصد را داشتیم؛ به نظر شما این روند را می‌توان برای حجم مبنا نیز اعمال کرد؟
افزایش دامنه نوسان کمک می‌کند تا بازار به بلوغ برسد و صف محوری از بین برود بنابراین اگر تا ۱۰ درصد هم افزایش پیدا کند خوب است. در رابطه با حجم مبنا اما ابزار بدی نیست و از جنبه‌ای باعث می‌شود قیمت‌ها در اثر معاملات تعداد اندک سهام دستکاری نشود که می‌توان آن را به اینگونه مدیریت کرد. در کل حجم مبنا باعث می‌شود نوسان قیمت‌ها با تاخیر صورت بگیرد که این موضوع را هم برخی کارشناسان نوعی دستکاری در روند بازار می‌دانند. به نظر می‌رسد به اندازه‌ای که دامنه نوسان حائز اهمیت است، حجم مبنا مهم نیست.
* به شرکت شما نیز بپردازیم.
سبدگردان البرز شرکتی تازه تأسیس است که سابقه کمتر از یک‌سال فعالیت را دارد. سهامداران این شرکت افرادی حرفه‌ای با سابقه بالای ۲۵_۳۰ سال در بازار در سمت‌های مختلف فعالیت داشتند که توانستند نظر نهاد ناظر را جلب کنند. ما به دنبال توسعه فعالیت‌های خود هستیم ولی بخشی از آن به شرایط بازار بستگی دارد. شرکت ما با درس گرفتن از اتفاقاتی که در سال ۹۹ افتاد، توسعه سرمایه‌گذاری غیرمستقیم و حرفه‌ای را مدنظر قرار داده است. تمام تلاش شرکت بر این است که منابع سرمایه‌گذاران خود را ابتدا از طریق سبدگردان اختصاصی و کدهای prx و سپس به تدریج مجوز لازم برای دریافت صندوق سرمایه‌گذاری، عرضه، پذیرش و سایر مجوزهایی که برای مشاور سرمایه‌گذاری نیاز است را دریافت کند. تمامی این اقدامات باعث می‌شود که برای این کار تنوع فعالیت داشته باشیم؛ همچنین افزایش سرمایه شرکت را نیز مدنظر داریم و به دنبال دریافت مجوز انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری هستیم. همچنین در نظر داریم از طریق فضای مجازی و ارتباطاتی که ایجاد می‌شود برای جذب منابع بیشتر استفاده کنیم. در این راستا جلسات تحلیلی، بررسی شرکت‌ها و درج کردن اطلاعات در سایت خود را داریم همچنین تأکید بر استفاده از دانش و تجربه کسانی که در بازار سرمایه هستند می‌تواند در این راستا یاری‌گر ما باشد. بنابراین استفاده بهینه از دانش و تجربه کارشناسانی که در بازار سهام هستند، در این راه می‌تواند کمک‌کننده ما باشد. تلاش می‌شود تا بتوانیم شرایط را به خوبی بهینه کنیم و سودآوری، سهم بازار و دارایی‌های تحت مدیریت خود (AUM) را افزایش دهیم و بتوانیم با برگزاری جلسات تحلیلی و همایش‌ها در راستای ایجاد فرهنگ‌سازی و آموزش سرمایه‌گذاران گام‌های موثری برداریم.
- نگین عظیمی - خبرنگار