به گزارش صدای بورس حفظ ارزش سرمایه و افزایش آن جزو دغدغه‌های هر سرمایه‌گذاری در مقیاس خرد و کلان است؛ اهمیت حفظ ارزش سرمایه در دوران بروز بحران‌های تورمی به مراتب بیشتر می‌شود. در شرایط کنونی که کشور مجدد در لبه تیغ بروز جهش تورمی دیگر قرار گرفته، تبدیل نقدینگی به دارایی امن در مقابل تورم اهمیتی دو چندان یافته است.
در این شرایط حفظ ارزش سرمایه برای دارندگان سرمایه خُرد دشوارتر است، اما ابزارهای مالی بورس‌های کالایی امکانی برای حفظ ارزش دارایی به هر میزانی را مهیا می‌کند. ابزارهای مالی بورس کالا و به‌خصوص اوراق مبتنی بر دارایی طلا شامل گواهی سپرده سکه و صندوق طلا راهی مناسب برای جذب نقدینگی سرگردان جامعه به بازاری ایمن است. جذب نقدینگی سرگردان توسط ابزارهای مالی بورس کالا باعث می‌شود تا از هجوم نقدینگی به بازارهای سوداگرانه جلوگیری شود و از این منظر مانعی در مقابل شدت گرفتن تورم در بخش محصولات مصرفی به وجود آید.
محلی برای جذب نقدینگی سرگردان
بورس‌های کالایی در دنیای کنونی فقط محلی برای معامله فیزیکی کالا نیستند؛ بورس‌های کالایی با ابزارهای متنوع در دسترس امکانی را برای جذب نقدینگی به بازارهای کالایی فراهم کرده و از این مسیر از سویی نقدینگی سرگردان جامعه را به بازاری امن منتقل کرده و از سوی دیگر امکان تأمین مالی را برای تولیدکنندگان محصولات مختلف مهیا می‌کنند. در واقع ابزارهای مالی بورس‌های کالایی مسیری برای جذب نقدینگی سرگردان جامعه بوده و بنابراین معمولاً این ابزارها در زمان بروز جهش‌های تورمی اهمیت زیادی پیدا کرده و مورد توجه قرار می‌گیرند. با توجه به جایگاه ابزارهای مالی بورس کالا در جذب تورم به‌خصوص در زمان جهش‌های تورمی، یکی از انتقادات مطرح به بورس کالای ایران عدم توجه کافی به توسعه و تعمیق این ابزارها بوده است. ابزارهای مالی بورس کالا امکان تعریف بر دارایی‌های سرمایه‌ای همچون سکه و دارایی غیرسرمایه‌ای همچون سایر محصولات کشاورزی، صنعتی و... را دارند. تعریف گواهی سپرده سکه و صندوق طلا امکانی را برای سرمایه‌گذاران خرد و عمده فراهم کرده تا با روشی ایمن و کم‌هزینه در خرید طلا سرمایه‌گذاری کنند. درعین‌حال تعریف گواهی سپرده کالایی در سایر محصولات و تشکیل صندوق کالایی مبتنی بر آن نیز امکانی است تا سرمایه‌های خرد و سرگردان وارد بازارهای کالایی شده و به این ترتیب از سوی ارزش این سرمایه‌ها متناسب با تورم کالایی رشد کرده و از سوی دیگر سرمایه‌های سرگردان خرد در جامعه به بخش واقعی تولید وارد شود.
سرمایه‌گذاری بر طلا از مسیر بورس کالا
طلا در تمام دنیا فلزی ارزشمند است که در زمان بروز بحران با افزایش استقبال مواجه می‌شود. همواره در زمان تنش سیاسی، ژئوپلیتیک و... تمایل سرمایه‌گذاران خرد برای خرید طلا افزایش پیدا می‌کند. البته در سال‌های اخیر با شکل‌گیری روش‌های جدید سرمایه‌گذاری همچون خرید ارزهای دیجیتال از جذابیت طلا در بازارهای جهانی کاسته شده، اما همچنان با بروز بحران و افزایش ریسک در سرمایه‌گذاری‌های جدید، این فلز گرانبها مورد توجه قرار گرفته و در واقع جایگاه قبلی خود را مجدد بازیابی می‌کند.
نوسان نرخی هم‌گرا با انتظارات تورمی، نقدشوندگی بالا، ریسک پایین سرمایه‌گذاری و... مهم‌ترین دلایل جذابیت طلا برای سرمایه‌گذاری در تمامی بازارهای جهانی است؛ در این شرایط محدودیت گزینه‌های موجود باعث می‌شود تا بر جذابیت سرمایه‌گذاری روی طلا افزوده شود. به عنوان نمونه در بازاری همچون بازار داخل که سرمایه‌گذاران عام و خرد با گزینه‌های بسیار محدودتری نسبت به سایر دنیا برای سرمایه‌گذاری روبه‌رو هستند، جذابیت ورود نقدینگی به دارایی‌های معمول موجود افزایش پیدا می‌کند.
در چنین شرایطی بورس کالا امکان سرمایه‌گذاری بر روی طلا به شکل سکه و شمش طلا را از مسیر تعریف گواهی سپرده سکه، گواهی سپرده شمش و صندوق طلا مهیا کرده است. اگرچه این سه دارایی مبتنی بر طلا میان عموم افراد جامعه کمتر شناخته‌شده هستند، اما مزایای سرمایه‌گذاری بر روی آن‌ها و بروز جهش‌های متعدد تورمی در جامعه و علاقه عموم مردم به تبدیل دارایی نقدی به کالایی مطمئن در زمان تورم باعث شده تا در سال‌های اخیر، این ابزارهای مالی-کالایی مورد توجه عموم مردم و در واقع سرمایه‌گذاران خرد قرار گیرد.
مزیت سرمایه‌گذاری در ابزارهای طلایی
کاهش ریسک معاملات یکی از ویژگی‌های خرید طلا از مسیر بورس کالاست. در واقع خرید گواهی سپرده سکه و سرمایه‌گذاری بر روی صندوق‌های طلا فاقد ریسک‌هایی ازجمله سرقت و تقلب است. درعین‌حال خرید سکه و طلا از بازار فیزیکی مشمول کارمزد به مراتب بالاتری از معامله اوراق مبتنی بر طلاست. در حالی که خرید و فروش سکه و طلا به شکل فیزیکی شامل حال هزینه معاملاتی یک تا دودرصدی می‌شود، معامله اوراق مبتنی بر طلا کارمزدی کمتر از ۲/۰ درصد داشته و پایین بودن کارمزد معاملاتی از سویی بر جذابیت سرمایه‌گذاری در این بخش افزوده و از سوی دیگر باعث ایجاد جریان نقدی از معاملات در این بخش می‌شود.
خرد شدن سرمایه موردنیاز، ویژگی دیگری است که بر جذابیت صندوق‌های طلایی بورس کالای ایران می‌افزاید. در شرایط کنونی و با توجه به صعود نرخ طلا و سکه در بازار داخل سرمایه‌گذاری در این حوزه با سرمایه اندک امکان‌پذیر نیست. اما با ورود به بازار مالی بورس کالا و خرید اوراق گواهی سکه یا اوراق صندوق طلا می‌توان با سرمایه‌های خرد نیز به این معاملات ورود کرد. در واقع ابزارهای مالی بورس کالا از سویی فرصتی برای جذب نقدینگی خرد و تجمیع این سرمایه‌های خرد را فراهم کرده و از سوی دیگر به همه اقشار جامعه امکان ورود به بازارهای جذابی همچون طلا را می‌دهد.
معاف از مالیات بودن دیگر ویژگی معاملات اوراق مبتنی بر طلا در بازار فیزیکی بورس کالای ایران است. خرید و فروش اوراق گواهی سپرده سکه، اوراق گواهی شمش و صندوق طلا فاقد مالیات است. البته در صورتی که میزان اوراق هر فرد به رقمی که قابل‌تحویل است برسد و دارنده اوراق نسبت به دریافت فیزیکی اقدام کند، باید مالیات خرید فیزیکی را پرداخت کند. اما این مالیات تنها یک مرتبه و زمان تحویل فیزیکی اخذ شده و به این ترتیب خرید و فروش اوراق مبتنی بر طلا فاقد مالیات است که این موضوع باعث افزایش حجم معاملات در این بخش می‌شود.
اطمینان از سود فاکتور دیگری است که بر جذابیت سرمایه‌گذاری صندوق طلا می‌افزاید. صندوق‌های طلا توسط افراد حرفه‌ای یعنی بازارگردان اداره می‌شود. این امر باعث می‌شود تا ریسک سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها کاهش داشته باشد.
جریان‌سازی انتظارات تورمی
برسی روند معاملات اوراق بهادار مبتنی بر طلا از افزایش نقدینگی واردشده به این بازار در هفته‌های اخیر یعنی اردیبهشت و خرداد سال ۱۴۰۱ حکایت دارد. به این ترتیب باید اذعان کرد که بر جذابیت اوراق مبتنی بر طلا شامل گواهی سکه و اوراق صندوق طلا افزوده شده است. بخشی از افزایش ورود نقدینگی به این بازار ناشی از بروز انتظار جهش تورمی در کشور است. بی‌نتیجه ماندن مذاکرات احیای برجام و تصویب قطع‌نامه علیه ایران در شورای حکام باعث شد تا مقاومت نرخ ارز در مرز کانال ۳۰ هزار تومان شکسته شود و نرخ دلار آمریکا در بازار آزاد تا کانال ۳۳ هزار تومان در روزهای پایانی خردادماه ۱۴۰۱ صعود قیمتی داشت. جهش ارزی دیگر تبدیل به تجربه‌ای تکراری در کشور شده است؛ تجربه‌ای که فاصله بروز آن در سال‌های اخیر کاهش یافته و همین امر نیز باعث شده تا اغلب افراد جامعه ریسک نگه‌داری پول نقد را نپذیرند و درصدد باشند تا سرمایه‌های خُرد خود را نیز تبدیل به کالا کنند. در این شرایط گواهی سپرده سکه، گواهی شمش و صندوق کالایی گزینه مناسبی برای جذب نقدینگی سرگردان جامعه تلقی می‌شوند.
تعمیق ابزارهای مالی بورس کالا امکانی برای جذب بیشتر نقدینگی سرگردان جامعه است. جذب نقدینگی به این بازار مانع از ورود سرمایه به بازارهای سوداگرانه شده و از این منظر نیز تنظیم بازار داخل را برای سیاست‌گذار تسهیل می‌کند. به عنوان مثال در حال حاضر بازار مقاطع طویل فولادی کشور با افزایش ورود نقدینگی سرگردان با هدف حفظ ارزش پول در مقابل اثرات تورمی روبه‌رو شده است. این موضوع باعث شده تا با وجود نبود تقاضای مصرفی در بازار داخل، نرخ میلگرد تا کانال ۱۹ هزار تومانی صعود قیمتی داشته باشد. این اتفاق شرایط را برای متقاضیان مصرفی دشوار کرده و به افول فعالیت ساخت‌وساز در میان‌مدت منجر می‌شود. اما اگر ابزارهای مالی بورس کالا تقویت شده و به‌خوبی میان آحاد مردم جا افتاده باشد، سرمایه‌های سرگردان به سمت بازارهای رسمی همچون اوراق گواهی سکه و صندوق سوق داده می‌شوند و به این ترتیب سرعت‌گیری در مسیر صعود قیمت در بخش کالاهای مصرفی به وجود می‌آید.
تعمیق ابزارهای طلایی بورس کالا
گواهی شمش طلا موقعیتی جدید برای جذب نقدینگی سرگردان است. در روزهای ابتدایی خرداد امسال خبر انتشار اولین گواهی سپرده شمش طلا منتشر شد و به این ترتیب برای اولین مرتبه پای شمش طلا به معاملات مالی این بازار باز شد. راه‌اندازی و تعمیق معاملات گواهی شمش، آن هم در شرایطی که نقدینگی سرگردان در جامعه رو به افزایش گذاشته خبری خوش برای فعالان بازارهای مالی و شرکت‌های تولیدکننده داخلی شمش طلا تلقی می‌شود، چرا که از سویی با گسترش موقعیت‌های باز در بازار گواهی امکان سرمایه‌گذاری در این بازار امن بیشتر شده و از سوی دیگر این بازار امکان تأمین سرمایه را برای شرکت‌های داخلی تولیدکننده شمش طلا فراهم می‌کند.
پیش از این شمش طلا به شکل فیزیکی در بورس کالای ایران عرضه می‌شد؛ اما عرضه شمش به شکل فیزیکی با هدف جذب سرمایه‌گذار عام نبود و تنها باعث می‌شد مشتریان این محصول خریدی مطمئن و با ریسک کمتر انجام دهند. در این شرایط تعریف گواهی سپرده شمش طلا گامی عملی برای سرمایه‌گذاری عموم جامعه بر روی این محصول است.
البته خرید شمش طلا با وزن کم از بازار فیزیکی میسر است، اما عدم اطمینان و ریسک بالای چنین خریدی باعث می‌شود تا عموم افراد جامعه به سراغ چنین معاملاتی نروند و خرید سکه‌های گرمی، ربع و نیم سکه را به عنوان سرمایه‌گذاری ترجیح دهند. در این شرایط تعریف گواهی شمش می‌تواند راهکاری امن و مطمئن برای جذب سرمایه‌گذاران خرد باشد. هر گواهی سپرده شمش تعریف‌شده در بورس کالای ایران به لحاظ وزنی برابر یک‌دهم گرم یا ۱۰۰ سوت طلاست.
در حال حاضر گواهی‌های سکه ازجمله جذاب‌ترین گواهی‌های کالایی فعال در بازار مالی بورس کالای ایران هستند. تعریف گواهی شمش با سررسیدهای متعدد می‌تواند این گواهی را تبدیل به رقیبی جدی برای گواهی سکه کند. نبود حباب قیمتی در قیمت شمش باعث می‌شود که خرید گواهی شمش نسبت به گواهی سکه مزیت بالاتر بودن ارزش سرمایه‌گذاری را نیز داشته باشد.
- راضیه احقاقی - روزنامه‌نگار