بازار ارزهای دیجیتال در دو ماه اخیر شاهد اصلاحات سنگینی بوده است. تا انتهای خردادماه ارزش بازار ارزهای دیجیتال در حالی به کمتر از یک هزار میلیارد دلار رسیده که در نوامبر ۲۰۲۱ به سقف تاریخی سه هزار میلیارد دلاری رسیده بود. نشانه‌هایی از ضعف اقتصاد جهانی در بحبوحه افزایش تورم و افزایش نرخ بهره منجر به فروش گسترده در بازارهای کریپتو شده است. سرمایه‌گذاران و معامله‌گران حالا به دنبال پاسخ به این سؤال هستند که آیا بازار رمزارزها در سال جاری باز هم رشد خواهد کرد؟ این در حالی است که متخصصان صعنت رمزارزها دیدگاه‌های متفاوتی در این رابطه دارند.
در حالی که برخی از کارشناسان بر این باورند که در ماه‌های آینده بازار ارزهای دیجیتال از سقوط فعلی رهایی پیدا خواهد کرد، برخی دیگر معتقدند احتیاط سرمایه‌گذاران در کوتاه‌مدت ادامه خواهد داشت.
حامیان رشد بیت‌کوین معتقدند با وجود نااطمینانی‌های ژئوپلیتیک، چند دلیل قوی وجود دارد که رمزارزها به دلیل کاربرد و هدفشان به رسمیت شناخته شوند. در کنار این موضوع تا آخر سال سیاست‌های دولتی در حوزه رمزارزها نیز به عنوان محرک کلیدی رشد رمزارزها عمل خواهد کرد. نااطمینانی و ترس در بازار به حدی است که شاخص ترس و طمع بیت‌کوین در آخرین روزهای خرداد به ۹ رسیده که نشان‌دهنده ترس بسیار شدید است.
هم‌بستگی میان بازار رمزارزها و بازارهای مالی در حال رشد است. در حال حاضر بازار رمرارزها همگام با بازارهای مالی جهان از ضعف اقتصاد جهانی ضربه خورده است. بااین‌حال ازآنجاکه تورم ممکن است حدود دو سال دیگر ادامه داشته باشد رکود اقتصادی احتمالی بازار رمزارزها را نیز شکننده خواهد کرد.
بازار رمزارزها و سیاست‌های فدرال‌رزرو
با توجه به هم‌بستگی بازارهای سهام و رمزارزها، برخی از معضلات موجود در اقتصاد کلان نظیر تورم کم‌سابقه و افزایش قیمت کالاهای اساسی اثری منفی روی بازار کریپتو گذاشته است. موضع تهاجمی فدرال‌رزرو امریکا روی سیاست‌های انقباضی کمی به منظور مقابله با تورم هم موجب شده تا روند نزولی قیمت ارزهای دیجیتال ادامه داشته باشد. ازآنجاکه عرضه پول ایالات متحده با نرخ ۱۸ درصدی و سه برابر نرخ رشد در حال افزایش است، تورم ماهیتی گذرا نداشته و تا چند سال دیگر وجود خواهد داشت.
فدرال‌رزرو امریکا در آخرین نشست خود اعلام کرد که نرخ بهره معیار را به میزان ۷۵/۰ درصد افزایش داده است. این بالاترین افزایش نرخ بهره کلیدی محسوب می‌شود که بانک مرکزی امریکا از سال ۱۹۹۴ میلادی اعمال کرده است. این سومین‌بار در سال ۲۰۲۲ است که فدرال‌رزرو ایالات متحده به منظور مهار تورم افسارگسیخته، دست به افزایش نرخ بهره کلیدی زده است. به گفته مقامات فدرال‌رزرو تا پایان سال جاری میلادی احتمالاً چندبار دیگر دست به چنین اقدامی خواهند زد تا از افزایش افسارگسیخته میزان تورم جلوگیری کنند. به همین دلیل احتمال می‌رود که نرخ استقراض معیار در امریکا تا پایان سال ۲۰۲۲ میلادی به ۴/۳ درصد برسد.
فدرال‌رزرو یک اقدام متعادل‌کننده چالش‌برانگیز دارد و آن کاهش تورم بدون خطر وقوع رکود تورمی است. اگر فدرال‌رزرو به افزایش نرخ بهره ادامه دهد، رکود قریب‌الوقوع خواهد بود و بازارهای سهام و کریپتو را به سمت بحران سوق می‌دهد. بازارهای کریپتو همچنان شکننده خواهند بود و نگرانی سرمایه‌گذاران ادامه خواهد داشت.
اخیراً هم هیأت فدرال‌رزرو گزارش سیاست پولی دوسالانه خود را منتشر کرد و در آن تأکید کرد که اشکالات اخیر تجربه‌شده در بازارهای استیبل‌کوین و سایر دارایی‌های دیجیتال، شکنندگی ساختاری در این بخش در حال رشد را برجسته کرده است. براساس این گزارش، این آسیب‌پذیری‌ها ممکن است به دلیل عدم شفافیت در مورد ریسک‌پذیری و نقدینگی دارایی‌های پشتوانه استیبل‌کوین‌ها تشدید شود.
چه بر سر اتریوم آمد؟
آخرین‌باری که اتریوم قیمت‌های زیر هزار دلار را تجربه کرده بود ژانویه ۲۰۲۱ بود. حالا بعد از گذشت یک سال و نیم مجدداً اتریوم به محدوده هزار دلاری برگشته است. هرچند دومین ارز بزرگ بازار به‌زودی توانست کانال هزار دلاری را پس بگیرد اما سقوط این ارز به زیر هزار دلار این نگرانی را به وجود آورد که آیا ریزش‌های بیشتری هم گریبانگیر اتر خواهد شد؟
اتر هم‌اکنون حدود ۸۰ درصد از سقف تاریخی خود در نوامبر ۲۰۲۱ معامله می‌شود. این افت در حالی رخ داد که فدرال‌رزرو هم نرخ بهره را به ۷۵/۰ درصد سوق داده است.
سرمایه‌گذاران و معامله‌گران در روزهای اخیر نگران قیمت اتر بوده‌اند. این ترس از اینجا ناشی می‌شود که تداوم معاملات اتر هزار دلار احتمالاً باعث لیکویید شدن اجباری قراردادهای با اهرم بالا شده و به نوبه خود، فشار منفی بیشتری بر اتریوم وارد کند.
تأخیر در به‌روزرسانی مرج اتریوم موجب ایجاد مشکلاتی در پلت‌فرم‌های دیفای شده است. اتر سپرده‌گذاری‌شده در پلت‌فرم لیدو (stETH) از عوامل تأثیرگذار در ریزش قیمت اتریوم بود. توکن stETH توکن نقدینگی پروتکل لیدو است که قرار است برابری ۱ به ۱ با رمزارز ETH داشته باشد. ماجرا از این قرار است که با تأخیر به‌روزرسانی مرج، چندین پلت‌فرم دیفای که در قرارداد هوشمند PoS اتریوم به سهام‌گذاری اتر پرداخته‌اند، از دسترسی به دارایی‌های خود محروم شدند. در نتیجه، اگر این پلت‌فرم‌ها بخواهند سرمایه سهامداران خود را برگردانند، در معرض مشکل نقدینگی قرار می‌گیرند.
این شرایط باعث شدکه که این پلت‌فرم‌های دیفای دارایی stETH خود را برای دریافت اتر بفروشند. در این میان، اگر دارایی stETH این پلت‌فرم‌ها تمام شود، ممکن است خطرات فشار فروش به سایر دارایی‌ها نظیر اتر منتقل شود. برد میلز معامله‌گر معروف بیت‌کوین و تحلیلگر مستقل، معتقد است در هفته‌های آتی ممکن است برابری stETH با ETH تا ۵۰ درصد سقوط کند. طبق گزارش دلفی دیجیتال عدم توازن بین اتر و اتر سهام‌گذاری‌شده (stETH) می‌تواند به کاهش قیمت اتریوم منجر شود.
علاوه بر این تأثیر ریزش بازار بر پلت‌فرم‌های وام‌دهی مانند سلسیوس باعث ایجاد چرخه معیوبی شده است که با کاهش قیمت بیت‌کوین و اتر این پلت‌فرم‌ها دچار مشکل در وثیقه‌های خود می‌شوند و با ایجاد مشکل در این پلت‌فرم‌ها بازار رمزارزها مجدداً موجب ترس معامله‌گران و ریزش اتر می‌شود.
بخشی از این ترس‌ها نیز ناشی از توقف برداشت در دو پلت‌فرم وام‌دهی ارزهای دیجیتال Babel Finance و Celsius Network بود که به دلیل نوسانات بازار اقدام به چنین کاری کرد. پس از آن‌که صندوق تأمینی رمزارز Three Arrow Capital با مدیریت دارایی‌های ۱۰ میلیارد دلاری از ماه مه، نتوانست وثیقه‌های خود را برای پوشش شرط‌بندی‌های تند تأمین کند، ترس در بازار بیشتر شد. این در حالی است که یک ماه پیش هم شاهد سقوط پروژه استیبل‌کوین الگوریتمی ۴۰ میلیارد دلاری ترا در بازار بودیم. به عنوان مثال در ماجرای شبکه سلسیوس، این پلت‌فرم برای ارائه وام با نرخ بهره پایین به کاربران، از واسطه‌هایی مانند میکردائو (MakerDAO) استفاده می‌کند. برای مثال وثیقه‌های کاربران را به دارایی‌هایی مانند بیت‌کوین رپ‌شده (WBTC) تبدیل می‌کند و آن را برای قرض گرفتن DAI در میکردائو سپرده‌گذاری می‌کند.
میکر (Maker) یک پروتکل وام‌دهی است که به ازای ۵/۱ دلار وثیقه ناپایدار (مثلاً ETH)، یک دلار استیبل‌کوین DAI قرض می‌دهد. اگر ارزش وثیقه به دلیل نوسانات بازار کمتر از یک حد خاص شود، برای بازپرداخت وام و رفع بدهی، وثیقه‌ها لیکویید خواهند شد. لیکویید شدن این پلت‌فرم‌ها علاوه بر تأثیر روانی بر بازار و ایجاد فضای بی‌اعتمادی روی معامله‌گران رمزارزها؛ موجب فروخته شدن تعداد زیادی بیت‌کوین یا اتر وثیقه‌گذاری‌شده می‌شود.
این قضیه به طور مشابهی در مورد پلت‌فرم تری اروز کپیتال تکرار شد که هم‌زمان با کاهش قیمت اتریوم، برای جلوگیری از لیکویید شدن احتمالی، شروع به جابه‌جایی دارایی‌های خود در پلت‌فرم‌های دیفای مانند آوه (Aave) کرد. وثیقه این بدهی ۲۲۳ هزار اتر یا ۲۶۵ میلیون دلار است. این اتفاقات با برداشت گسترده سرمایه از اکوسیستم بلاک‌چین اتریوم هم‌زمان شده است. کاهش مقدار کل سرمایه قفل‌شده (TLV) در دو مرحله رخ داده است. در مرحله اول TVL اتریوم پس از سقوط پروژه ترا در ماه مه ۹۴ میلیارد دلار کاهش یافت و حالا در اواسط ژوئن این مقدار ۳۰ میلیارد دلار دیگر هم کم شده است.
آیا امیدی به بازگشت اتریوم هست؟
بااین‌حال توسعه‌دهندگان اتریوم تصمیم گرفته‌اند تا انتقال شبکه به شیوه اجماع اثبات سهام (PoS) را به تعویق بیندازند. انتظار می‌رود به‌روزرسانی جدید به وابستگی شبکه اتریوم به استخراج مبتنی بر اثبات کار (PoW) پایان دهد و فرآیند بهبود مقیاس‌پذیری این بلاک‌چین را که در شش سال گذشته روی آن کار می‌شد،
به سرانجام برساند.
ویژگی «بمب سختی» (difficulty bomb) در سال ۲۰۱۶ و زمانی که مکانیزم اجماع جدید (اتریوم ۰/۲ سابق) در حال برنامه‌ریزی بود به کد این شبکه اضافه شد. در اوج دورانی که به عنوان «تابستان دیفای» شناخته می‌شود، میانگین کارمزد شبکه اتریوم از ۶۵ دلار فراتر رفت که حتی برای طرف‌داران سرسخت این شبکه نیز ناامیدکننده بود. دقیقاً به همین خاطر است که به‌روزرسانی شبکه نقش مهمی برای سرمایه‌گذاران و در نتیجه رشد قیمت اتریوم ایفا می‌کند.
اما یکی از موضوعاتی که معامله‌گران باید به آن توجه کنند، داده‌های بازارهای مشتقه اتریوم است. این موضوع می‌تواند موضع‌گیری‌های نهنگ‌ها و کاربران بازارساز نسبت به روند قیمت را آشکار کند. هنگامی که معامله‌گران حرفه‌ای برای حفظ روند صعودی یا نزولی هزینه بیشتری پرداخت می‌کنند، نشانه‌های آن در شاخص انحراف دلتای ۲۵ درصد (Delta Skew) ظاهر می‌شود.
اگر معامله‌گران انتظار سقوط قیمت اتریوم را داشته باشند، شاخص انحراف از ۱۰ درصد بیشتر می‌شود. از سوی دیگر، هیجانات عمومی و انتظار برای رشد قیمت با تغییر موقعیت شاخص به زیر ۱۰ درصد همراه می‌شود. دقیقاً به همین دلیل است که این شاخص به عنوان «شاخص ترس‌وطمع معامله‌گران حرفه‌ای» شناخته می‌شود.
شاخص انحراف دلتا در ۱۶ ژوئن (۲۶ خرداد) با رسیدن به ۱۹ درصد برای لحظاتی کوتاه بهبود یافت. بااین‌حال، پس از این‌که مشخص شد صعود به بالای مقاومت ۱۲۰۰ دلاری بیش‌ازحد انتظار طول می‌کشد، شاخص انحراف به سطح ۲۴ درصد بازگشت. هرچه این شاخص بالاتر باشد، یعنی معامله‌گران تمایل کمتری به پذیرش ریسک کاهش قیمت دارند.
از سوی دیگر سیاست‌های سخت‌گیرانه فدرال‌رزرو و انحلال مداوم بازار دیفای حاکی از حرکت‌های نزولی طولانی‌تر در بازار اتر است. از منظر تکنیکال، قیمت ETH هزار دلار را باید به عنوان سطح حمایت روانی آن دانست، که اگر به سمت نزولی شکسته شود، می‌تواند ۸۳۰ دلار را به عنوان هدف بعدی خود داشته باشد. همین سطح در فوریه ۲۰۱۸ به عنوان مقاومت عمل کرد.
-
محمد علی‌نژاد - روزنامه‌نگار