اغلب بورس‌ها در دنیا به‌منظور حمایت از سرمایه‌گذاران، معاملات خرد و کاهش نوسانات روزانه صندوق‌هایی به نام تثبیت وضعیت معاملات در بورس دارند. در ایران نیز صندوق تثبیت و توسعه بازار براساس ماده ۲۸ قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر تاسیس شده و یکی از فعالیت‌های اصلی صندوق، بازارگردانی سهام است. در واقع این صندوق‌ها همانطور که در بازار منفی، هیجان منفی عرضه ها را زیاد می‌کند و در بازار مثبت تقاضای خرید هیجان مثبت و تقاضا فزونی می‌یابد لازم است که این صندوق به‌موقع عمل کرده وبه استناد حرکت قیمت سهم بسوی ارزش ذاتی به ایجاد تعادل نسبی در بازارکمک کند.
چگونگی و محل تامین منابع مالی این صندوق‌ها از اهمیت بسزایی برخوردارند. در حال حاضربخشی از منابع این صندوق‌ها از محل کارمزد کارگزاران تامین می‌شود و با توجه به عملکرد صندوق در سنوات گذشته به این نتیجه می‌رسیم که چنانچه این منابع در صنعت کارگزاری صرف سرمایه‌گذاری در زیرساختهای توسعه‌ای می‌شد، کارایی مناسب‌تری نسبت به نحوه استفاده از آن منابع در صندوق داشت. صورت‌های مالی صندوق توسعه بازار نشان‌دهنده این است که حدود ۱۸ هزار میلیارد تومان دارایی در اختیار این صندوق است که از این میزان حدود ۳ هزار میلیارد تومان با سررسید یک‌ساله در چندین بانک با نرخ‌های ۱۸ تا ۲۰ درصد سپرده‌گذاری شده است که این عملکرد با اساس شکل‌گیری و تاسیس / صندوق توسعه بازار منافات دارد. چندی پیش نیز مسئولان اقتصادی کشور تصمیم گرفتند بخشی از منابع مالی لازم برای صندوق تثبیت را از طریق واگذاری بخشی از دارایی‌های سهام دولت به آن صندوق و بخش دیگر از طریق کسری از منابع صندوق توسعه ملی به صندوق تامین شود. بنابراین نه تنها نقدینگی لازم در این صندوق وجود ندارد بلکه اختیار فروش آن‌دسته از سهامی که از سوی دولت واگذار شده است نیز به‌راحتی وجود ندارد. منظور از حمایت خرید سهام است و نه واگذاری سهام دراختیار گذاشته شده که بعضا مانند صندوق پالایش ممکن است با قیمتی بیش از ارزش ذاتی ارزیابی شده باشد. عملکرد صندوق که عمدتا توجه ویژه‌ای به سهام پروزن در شاخص‌های بورس و فرابورس است نشان از آن دارد که با ترکیب مدیریتی این صندوق‌ها، خواسته آحاد سهامداران و انتظارآنها در خصوص حمایت از طیف وسیعی از سهام صنایع و شرکت‌ها انجام نشده است بنابراین به‌نظر می‌رسد تا زمانی که ترکیب بهینه مدیریت در این صندوق‌ها که عمدتا دولتی و توجه خاص به تصمیمات لحظه‌ای و مقطعی دولت‌ها دارند، اصلاح نشود، عملکرد این صندوق‌ها در حد مورد انتظار نیست.
هیات امنای صندوق تثبیت شامل وزیر اقتصاد، رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، رئیس کل بانک مرکزی و رئیس سازمان بورس است. این صندوق دارای یک هیات عامل متشکل از سه صاحب نظر در حوزه بازار سرمایه با حداقل پنج سال سابقه مدیریت در بازارهای مالی است که با پیشنهاد رئیس سازمان بورس و با تصویب هیات امنا انتخاب می‌شوند. بنابراین ترکیب کاملا دولتی هیات امنا و هیات عامل این صندوق نیز انتظار سهامداران برای حمایت تعریف شده در شرح وظایف این صندوق را تامین نکرده است. اولویت در صندوق تثبیت و توسعه بازار، دانش، تخصص و تسلط بر ارزش‌گذاری و قیمت‌های ذاتی سهام شرکت‌ها متناسب با متغیرهای کلان اقتصادی کشور است و چنانچه با تصمیمات اثر گذار مسئولان اقتصادی کشور که برخی از آن مسئولان نیز در هیات‌امنای صندوق تثبیت حضور دارند کاهش قیمت سهام توجیه‌پذیر باشد، نمی‌توان انتظار داشت بر خلاف جهت تصمیمات اتخاذ شده مانع نزول قیمت سهام شد. حضور تشکل‌های خود انتظام از جمله نماینده کانون کارگزاران، نماینده کانون نهادهای سرمایه‌گذاری و نماینده کانون سبدگردان‌ها در ترکیب مدیریتی صندوق‌های توسعه بازار و تثبیت بازار، می‌تواند یکی از بهترین تغییرات در راستای افزایش کارایی این صندوق‌ها باشد.
-
فردین آقابزرگی - مدیر عامل سبدگردان نیکان