اولین موضوعی که در بحث تورم مطرح می شود این است که ریشه ایجاد کننده تورم شناسایی و مشخص شود، تورم را اگر بر روی نمودار ساده اقتصاد کلان و خرد در نظر بگیریم، بحث عرضه و تقاضای کل مطرح می‌شود. یک بحث به این موضوع برمی‌گردد که نمودار تقاضا افزایش و یا حرکت رو به بیرون آن را در این شرایط تورمی در کنار رشد اقتصاد داریم چرا که سمت عرضه نتوانسته خود را با شیفتی که در سمت نمودار تقاضا وجود داشته هماهنگ کند.
زمانی حرکت برروی این نمودار وجود دارد و زمانی دیگر شاهد جابه جایی هستیم، آنچه که در اینجا مطرح است بحث جابه جایی است، زمانی هم بحث جابه جایی نمودار عرضه مطرح می شود به طور مثال منحنی عرضه به دلایلی مانند تحریم، جنگ و شورش و ... به سمت عقب جابه جا می شود و ما شاهد تورمی هستیم که با رکود اقتصادی همراه شده است. چیزی که در یکی دوسال گذشته و به ویژه بعد از زمانی که ترامپ از برجام خارج شد اتفاق افتاد، بیشتر قسمت دوم قضیه بوده است بنابراین در چندین سال گذشته ما شاهد تورمی هستیم که ناشی از حرکت رو به عقب منحنی عرضه است که نتیجه آن تورم رکودی است.
اینکه چگونه می توان این تورم را از بین برد شامل دو قضیه است در ابتدا جابه جایی منحنی تقاضا به اندازه زمانی که عرضه به سمت عقب رفته است تقاضا جلو بیاید که به سمت نمودار و رشد اقتصادی صفر و به بحث تورمی برسد یا در شرایط دیگر سیاست‌های درآمدی جابه جا شود و درآن شرایط قرار بگیرد، این حالت برای این است که بتواند مقداری از فشار تورم را کاهش دهد و لازمه این امر آن است که درآمد دولت بالا باشد به نوعی که بتواند این درآمد را تزریق کند(بخاطر وجود تحریم‌ها در شرایط فعلی این درآمد موجود نیست).
دولت باید تکلیف برجام را مشخص کند چرا که طولانی شدن آن می‌تواند به بحث‌های اقتصادی لطمه وارد کند و افراد به خاطر پیش بینی‌ای که از آینده تحریم‌ها می‌کنند ممکن است به نوعی به بحث‌های تورمی دامن بزنند و حتی تورم ۵۰-۴۰ درصدی که در دولت جدید داشته ایم به نظر می رسد اگر برجام به نتیجه برسد به بالاتر از این مقدار هم برسد. در سال ۱۳۹۲ هم زمانی که مردم متوجه شدند دولت قصد توافق دارد مصارف شخصی خود را عقب انداختند و این موضوع باعث آن شد که تا حد زیادی جلوی تورم گرفته شود.
تورم ریشه پولی دارد که دولت باید معاملات و خرج و دخل خود را بر اساس شرایط موجود نظم دهد و مهمترین آن این است که به جای اینکه دست در جیب بانک مرکزی کند قسمتی از آن را از بورس تامین مالی کند، در سال ۱۳۹۹ دولت با انتشار اوراق باعث سقوط بازار شد و در مهرماه هم با انتشار اوراق بازار سرمایه با رکود مواجه شد.
- حمید یاری - اقتصاددان