به گزارش صدای بورس اولین و دومین عرضه های خودرو در بورس کالا در روز چهارشنبه ۲۶ مرداد ماه و یکشنبه ششم شهریور که شامل عرضه خودروهای لوکس شاسی بلند و پرطرفدار از گروه صنعتی بهمن موتور و ایران خودرو بود نشان داد که این روش یک روش پرطرفدار و موفق در مقایسه با سایر روش های فروش خودرو است.
روز چهارشنبه ۲۶ مرداد ماه ۶۰۰ دستگاه خودرو از دو کلاس فیدلیتی و دیگنیتی که به ترتیب به تعداد ۳۵۰ و ۲۵۰ دستگاه خودرو عرضه شده بود با ۳ هزار و ۴۸۹ تقاضا در تابلو مواجه شدند. رقابت موجود بین خریداران در نهایت باعث شد قیمت خودروی فیدلیتی ۷ نفره با ۳۳ درصد، فیدلیتی ۵ نفره با ۲۶ درصد و دیگنیتی با ۲۵ درصد رشد نسبت به قیمت‌های پایه روبه‌رو شوند و به قیمت‌هایی برسند که در مقایسه با قیمت‌های روز همان خودروها لااقل بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلیون تومان پایین‌تر بود.
افت قیمت این دو خودرو در بازار در شرایطی است که قیمت‌ها در مقایسه با قیمت‌های کارخانه نیز بسیار مناسب بودند؛ قیمت پایانی فیدلیتی و دیگنیتی در روز عرضه در مقایسه با قیمت‌های کارخانه (اعداد درج شده در ابتدای این گزارش) به معنای سود ناشی از رقابت ارقام قابل قبولی برای تولیدکنندگان است. مقایسه این دو وضعیت به این معناست که عملا از منافع دلالان به میزان زیادی کاسته شده و به جیب کارخانه‌داران و مصرف‌کنندگان رفته است. به عبارتی ساده‌تر، عرضه خودرو در بورس کالا دارای مطلوبیت نهایی بالایی برای تولیدکننده و مصرف‌کننده بوده که این مطلوبیت از جیب دلالان هزینه شده است و این است معجزه بازار رقابتی.
اضافه رفاه تولیدکننده و مصرف‌کننده
با یک محاسبه سرانگشتی باید گفت رقمی نزدیک به ۳۰۰ میلیارد تومان (بدون احتساب هزینه‌های معامله در بورس) تنها از محل ۶۰۰ خودرو (کل ارزش معامله این خودروها ۶۱۰ میلیارد تومان بیشتر نبوده است) از جیب دلالان خارج و به تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان منتقل شده است (معادل ۳۶۵ دستگاه خودروی دیگنیتی).
عرضه این دو خودرو در بورس کالا که شکستی بزرگ برای دلالی و بازارهای غیرشفاف و موفقیت و دستاوردی برای بازارهای رقابتی محسوب می‌شود، الگوی موفقی برای فروش خودرو در کشور و انقلابی بزرگ در این حوزه به شمار می‌رود و به نظر می‌رسد توجه سایر تولیدکنندگان که تا پیش از این نسبت به این موضوع تردید داشتند را به خود جلب کرده است. حالا و پس از عرضه‌های روز ۲۶ مرداد، شرکت‌های ایرانی نیز تصمیم گرفته‌اند به تدریج محصولات خود را وارد این بازار کنند تا از منافع آن برخوردار شوند.
در تازه‌ترین خبرها که در لحظه تنظیم این گزارش منتشر شده قرار است، روز یکشنبه ۶ شهریور ۵۰۰ دستگاه‌هایما S۷ توسط ایران خودرو در بورس کالا عرضه شود. قیمت پایه این محصول ۷۴۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان اعلام شده که همین حالا با قیمت بازار ۲۳۱ میلیون تومان اختلاف دارد و همین موضوع پیش‌بینی‌ها از رقابت مناسب برای این محصول را گوشزد می‌کند.
بیشتر بخوانید: حرکت در بزرگراه بورس بدون عوارضی
سناریوهای آینده
نگاهی به چند عامل از جمله وضعیت بازار خودرو و عدم تناسب قیمت خودرو با توان خرید خانوار ایرانی، سود دلالی مافیا، تنوع محصولات و تقاضای متکثر و متنوع، وضعیت مالی خودروسازان و نیاز به نقدینگی، ورود قریب الوقوع خودروهای خارجی به کشور و تقویت رقابت تولیدکنندگان ایرانی و خارجی، تحولات برجامی و قیمت ارز و در نهایت احتمال خروج دولت از سهام شرکت‌های ایرانی خودروساز همگی سه سناریو را برای عرضه خودرو در بورس کالا ایجاد می‌کند که در ادامه گزارش به بررسی آنها می‌پردازیم.
بر اساس این موارد باید گفت، در اولین سناریو خودروهای عرضه شده در بورس کالا از طبقه خودروهای لوکس و با قیمت‌های بالا هستند که به دلیل قیمت نسبتا بالای این محصولات، خریداران این محصولات از سه دهک بالای جامعه به شمار می‌روند. عرضه این محصولات به دلیل تنوع بالای خودروهای خارجی و نقدینگی مناسب در این دهک‌ها ممکن است با رقابت‌های زیادی روبه‌رو نباشد؛ کما این که در اولین عرضه، رقابت برای دو محصول در محدوده ۲۵ درصد بود. سناریوی دوم در مورد عرضه محصولات با قیمت‌های بین ۵۰۰ تا ۷۵۰ میلیون تومان است که خودروهای متنوعی از جمله برخی کلاس‌های کراس اوور ام وی ام، جک اس ۳، برخی کلاس‌های بریلیانس، چانگان و حتی ۲۰۷ را شامل می‌شود. طبیعتا رقابت برای این دسته از خودروها در مقایسه با خودروهای گروه اول بیشتر خواهد بود.
دسته سوم خودروهای زیر ۵۰۰ میلیون تومان را شامل می‌شود که تقریبا ۸۰ درصد از خودروهای سواری تولیدشده در شرکت‌های ایرانی و بخش قابل توجهی از خودروهای سواری مونتاژی را در بر می‌گیرد که البته متقاضیان این گروه سهم عمده‌ای از جامعه را شامل می‌شوند و هرچه قیمت محصول پایین‌تر باشد، احتمالا با تقاضای بیشتری روبه‌رو می‌شود.
فایده این طبقه‌بندی در درجه اول آن است که مشخص می‌کند توزیع رقابت در هر یک از گروه‌ها با گروه‌های دیگر متفاوت است که این تفاوت ناشی از اختلاف طبقاتی و درآمدی دهک‌های مختلف در کشور است. این موضوع باعث می‌شود رقابت قیمتی در هر طبقه ذکر شده با دیگری متفاوت باشد و در نتیجه رقم قیمت پایانی در مقایسه با قیمت پایه (ناشی از رقابت) رشد بیشتری را تجربه خواهد کرد.
نکته دیگر آن که هرچه میزان رقابت بالاتر باشد سهمی که تولیدکننده از اختلاف قیمت بورس کالا و بازار آزاد از آن بهره‌مند می‌شود، بیشتر خواهد شد. البته ذکر این نکته ضروری است که به شرط تداوم این روش و عرضه‌های بیشتر و مناسب‌تر در بورس کالا و هدایت منابع نقدینگی به این بازار به تدریج شکست بازار آزاد رخ داده و سهم دلالان کاهش بیشتری می‌یابد؛ تاکید می‌کنیم به همین شرط!
چند نکته مهم
در این رابطه نباید از یک نکته ضروری غافل باشیم: این که مافیای خودرو و دلالان از سهم خود نمی‌گذرند و همه تلاش خود را برای انحراف این مسیر به کار خواهند گرفت که نفوذ به معاملات بورس کالا یکی از اقداماتی است که می‌توانند در آینده به آن متوسل شوند. افزایش رقابت در بلندمدت و رشد صعودی قیمت‌ها در بورس کالا سیگنال مخربی را به بازار آزاد خواهد فرستاد و باعث خواهد شد دلالی همچنان رونق داشته باشد و اگر پای شرکت‌های خودروساز نیز در این تخلفات باز شود، می‌تواند سرعت این موضوع را افزایش دهد که در اینجا سیستم‌های نظارتی و بورس باید با دقت عمل بیشتری هر نوع انحراف را در این مسیر در نطفه خفه کنند.
موضوع دیگری که این اختلاف قیمت‌ها را در آینده نزدیک از خود متاثر خواهد کرد، تغییرات قیمت دلار است. توافق یا عدم توافق، هر دو روی قیمت بازار خودرو اثرگذار است و می‌تواند روی رونق و رکود معاملات و منافع تولیدکننده و مصرف‌کننده اثرگذار باشد. طبیعتا هرچه قیمت‌ها در بازار آزاد افزایش یابند میزان تقاضا برای بورس کالا با افزایش بیشتری روبه‌رو می‌شود.
مشخص است که عرضه خودرو در بورس کالا دیر یا زود قیمت‌های بازار و بورس را یکسان خواهد کرد، اما همین که خروج بازار از دست دلالان جلوی رشدهای صعودی و مداوم و بی دلیل را در آینده بگیرد، موفقیت بزرگی برای بازار است.
با این حال موضوعاتی نظیر قیمت پایه و به تدریج ورود عرضه‌کنندگان به قاعده درخواست‌های مکرر برای افزایش قیمت پایه و عدم ایفای تعهدات و ضربه زدن به اعتماد خریداران و موضوعاتی از این دست می‌توانند مشکلات آتی عرضه‌های خودرو در بورس کالا باشند که هم تولیدکنندگان و هم دولت باید به آن توجه جدی داشته باشند.
-
حمزه بهادیوند چگینی - روزنـامه‌نـگار