به گزارش صدای بورس، رخدادهایی که نوع خاصی از عدم هماهنگی، رویکردهای جناحی و فقدان اطلاع‌رسانی درست آن را بدل به یکی از تلخ‌ترین حوادث سیاسی سال‌های اخیر کرده است.
فلاحت‌پیشه پشت پرده حوادثی که منجر به حوادث تلخ آبان ۹۸ شد را بررسی می‌کند ضمن اینکه با بازخوانی تاریخ به تحولات امروز کشور در حوزه مذاکرات هسته‌ای و...نیز ورود می‌کند.
- حسن روحانی اخیرا روایت‌های تازه‌ای در خصوص پشت پرده تلاش قدرت‌های جهانی برای دیدارش با ترامپ، همچنین ماجرای اعتراضات بنزینی سال۹۸، مطرح کرده است. شما در آن سال‌ها به عنوان یکی از اعضای فعال کمیسیون امنیت ملی فعالیت می‌کردید؛ ریشه اعتراضات سال۹۸ از نظر شما کدام موارد است؟
واقع آن است که در ایران دو مشکل اصلی بر سر راه توسعه وجود دارد؛ یک توزیع رانت در بالا و دیگری رویکردهای پوپولیستی در حلقه‌های پایینی جامعه. این دو موضوع موانع اصلی تحقق توسعه در ایران است. بر این اساس برای شکل‌گیری تصمیم‌سازی‌های توسعه‌ای در وهله نخست باید دست رانت‌خواران بزرگ قطع شود و پس از آن جراحی‌های اقتصادی شکل بگیرد که در بلندمدت به نفع مردم است، جراحی‌هایی که هر چند در کوتاه‌مدت ممکن است، مشکلاتی را ایجاد کند. هم رانت‌خواران در دولت‌ها نفوذ دارند و هم اینکه دولت‌ها اغلب رفتارهای پوپولیستی در پیش می‌گیرند. مبتنی بر این واقعیت‌ها، دولت‌ها در ایران مسوولیت تصمیمات خود را به عهده نمی‌گیرند. به عنوان نمونه، مجلس ایران در زمان تصویب بودجه سقفی را در بودجه در نظر می‌گیرد، بعد دست دولت را باز می‌گذارد تا یارانه را توزیع کند. دولت‌ها در توزیع این منابع مشکلاتی پیدا می‌کنند و ناچارند مشکلات را فرافکنی کنند.
- این موارد چه ارتباطی با مقوله گران کردن بنزین پیدا می‌کند؟
زمانی که دولت و مجلس حاضر نشدند مسوولیت جراحی‌های مورد نظر را به عهده بگیرند، مسیر تازه‌ای تدارک دیده شد تا در قالب ابتکاری به نام نشست سران سه قوه موضوعات ریشه‌ای را بررسی کنند. ظرفیت سران سه قوه، هم برای صرفه‌جویی در زمان و هم هم‌افزایی بیشتر قوای سه‌گانه تصمیمات تدارک دیده شد. در خصوص گرانی بنزین نیز در قالب چنین ظرفیتی تصمیم‌سازی شد.
- قبل از تصمیم سران قوا، موضوع در قالب نشست‌های غیرعلنی در مجلس مطرح شد. نظر نمایندگان در این خصوص چه بود؟
نمایندگان مجلس، بیش از هر مسوولی با مردم ارتباط مستقیم دارند و از نزدیک شاهد مسائل جامعه هستند. موضوع گرانی بنزین سه بار به صورت استمزاجی در جلسات غیرعلنی مطرح شد، هر سه بار نمایندگان مخالفت کردند و حتی اجازه بحث ندادند. اما نهایتا سران سه قوه، مصوب کردند که بنزین گران شود. در آن سه‌شنبه معروف که ۳روز قبل از گرانی بنزین بود، علی لاریجانی باز هم به نمایندگان نگفتند که قرار است بنزین گران شود، تنها یک استمزاج جدی‌تر را در جلسه غیرعلنی مطرح کرد و دیگر به موضوع پرداخته نشد تا اینکه نهایتا موضوع اعلام عمومی شد و شوکی در جامعه به وجود آمد.
- اما بعد از اعلام عمومی به گونه‌ای فضاسازی شد که انگار هیچ کدام از روسای قوای سه‌گانه از موضوع با خبر نبودند. روحانی اشاره کرد که در روز جمعه باخبر شده، ابراهیم رییسی خود را به کل مخالف موضوع نشان داد و علی لاریجانی هم ترجیح داد سکوت کند. حسن روحانی این فضا را «تو کاسه دولت گذاشتن» تفسیر می‌کند. چرا اینچنین شد؟
پس از اعلام عمومی خبر و مشخص شدن واکنش‌های منفی مردم، مسابقه‌ای بین سران قوا شکل گرفت که خود را بی‌خبر نشان دهند. در صورتی که تصمیم در نشست سران قوا گرفته شده و مجلس بی‌اطلاع بود. این روند باعث شکل‌گیری وضعیت ناگواری شد که نمی‌توان از آن دفاع کرد.
- در روایت تازه حسن روحانی به برخی افراد و جریانات سیاسی مخالف دولت اشاره می‌شود که آتش اعتراضات را آغاز کرده و در آن دمیدند. شما از نزدیک در جریان امور بودید، نقش این جریانات سیاسی مخالف دولت وقت در بروز مشکلات چه بود؟
۱۰نفر از نمایندگان مجلس دهم، تاوان یک سوال از وزیر کشور را دادند؛ من یکی از این ۱۰نماینده بودم. ما از وزیر کشور این پرسش را طرح کردیم، چرا مسائل سال۹۸ به گونه‌ای مدیریت نشد که این اندازه خسارت متوجه مردم و کشور نشود. ما به دنبال ابعاد پنهان موضوع بودیم. اما هرگز اجازه داده نشد وزیر کشور به مجلس دهم بیاید.
- حوزه دیگری که در اظهارات اخیر مطرح شده، بحث برنامه‌ریزی برای دیدار ترامپ-روحانی در مهرماه ۹۸ است. این روایت را چطور می‌بینید؟
بدون تعارف می‌گویم که دولت روحانی سستی‌هایی داشت. دولت‌ها از اختیارات لازم برخوردارند تا تصمیمات خود را در حوزه‌های کلان، بدل به تصمیمات نظام کنند. به عنوان مثال، رییس شورای عالی امنیت ملی، رییس‌جمهوری است و تصمیم‌گیرندگان این شورا که متشکل از مقامات سیاسی، امنیتی و نظامی هستند، تصمیماتی را می‌گیرند که هم در حوزه‌های داخلی و خارجی اثرگذار است. دولت در این شورا اکثریت را دارد و می‌تواند منویات مورد نظر خود را عملیاتی کند.
بیشتر بخوانید: آمریکا: پاسخ ایران به پیشنهاد ما برای احیای برجام سازنده نبود
- یعنی فکر می‌کنید، اگر روحانی می‌خواست می‌توانست با ترامپ به توافق برسد؟
معتقدم در زمان ترامپ امکان احیای برجام وجود نداشت، نقدی که به روحانی وارد است، آن است که در زمان بایدن باید اصرار می‌کرد و توافق را نهایی می‌کرد.همه تضمین‌هایی که امروز در توافق وجود دارد به اندازه ۱۶ماه تاخیری که در احیای برجام به وجود آمده است، دارای اهمیت نیست و اگر توافق شکل می‌گرفت دستاوردهای آن قابل مقایسه با همه تضمین‌های احتمالی نبودند.
- اگر حسن روحانی می‌خواست، می‌توانست بلافاصله پس از پیروزی بایدن برجام را احیا کند؟
به هر حال رییس‌جمهور، رای اکثریت را در شورای عالی امنیت ملی داشت. چند بار است که ایشان اعلام می‌کند: «می‌خواهید بگویم که چه گذشت که با ترامپ دیدار نکردم یا فلان تصمیم را نگرفتم.» این اظهارات اثری در ارزیابی کارنامه روحانی و دولتش ندارد.
- روحانی آماده امضای توافق بود، اما در ایران مجلس یازدهم روی کار بود و طیف‌های رادیکال اصولگرا در این مجلس اکثریت را داشتند.
قبل از اینکه کار به مجلس یازدهم برسد، روحانی باید برنامه‌هایش را پیاده‌سازی می‌کرد.
منبع: اعتماد