به گزارش صدای بورس سید ابراهیم رئیسی مرداد ۱۴۰۰ رسماً سکان اداره کشور را به دست گرفت و شروع به تشکیل کابینه و چیدمان مدیران کرد. بورس هم از این تحولات اثر گرفت چنان که رئیس سازمان بورس، مدیرعامل شرکت بورس و مدیرعامل شرکت فرابورس نیز تغییر کردند. مجید عشقی در این دوره با چالش‌های زیادی دست‌وپنجه نرم کرده است و تلاش کرد با ایجاد تغییراتی مثل افزایش دامنه نوسان، توسعه ابزارهای مالی و ... بورس را به سمت حرفه‌ای‌تر شدن هدایت کند؛ اما از غول تورم شکست خورد و نتوانست بازار سرمایه را به پناهگاه خوبی برای حفظ ارزش پول تبدیل کند.
بالا و پایین‌های بورس تهران
هم‌زمان با مشخص شدن نتیجه انتخابات روند شاخص کل صعودی شد و در مدتی کوتاه رشد ۴۰درصدی را تجربه کرد چنان‌که از کانال یک‌میلیون و ۱۰۰ هزار واحدی تا آستانه یک میلیون و۶۰۰ هزار واحد رفت، اما تنها چند روز بعد از مراسم تحلیف رئیسی و مشخص شدن ترکیب کابینه، ماه عسل پایان یافت و شاخص به مدار نزولی بازگشت. این‌بار هم روند کاهشی فرساینده و زمان‌بر بود و ۵ ماه طول کشید تا شاخص کل به محدوده یک میلیون و ۲۰۰ هزار واحد برگردد و خود را آماده صعودی دیگر کند.
تلاش دوم شاخص برای سبزپوشی از بهمن‌ماه شروع شد و چهار ماه طول کشید. این‌بار شاخص با هر زحمتی که بود خود را به کانال یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحد رساند اما نتوانست جای پای خود را سفت کند و دوباره سرازیر شد. چارتیست‌ها اعتقاد دارند این حرکت موجب خروج شاخص کل از روند نزولی ۲۰ ماهه خود شده است و اکنون می‌توان امید بیشتری به رونق بازار داشت. در مجموع بازدهی شاخص کل در ۱۲ ماهی که رئیسی کنترل امور را به دست گرفته است تنها ۴ درصد بوده که با در نظر گرفتن تورم ۵۴درصدی در این یک سال عملاً سرمایه‌گذاران بورس ۵۰ درصد ضرر متحمل شده‌اند.
شاخص هم‌وزن نشان‌دهنده وضعیت بازار بدون در نظر گرفتن بزرگی سرمایه هر شرکت است. این شاخص هم‌زمان با اعلام نتایج انتخابات تغییر روند داد و در سه ماه ۲۷ درصد رشد کرد، اما خیلی زود دوباره نزولی شد و با افت ۳۲درصدی تا ۳۱۷ هزار واحد فرود آمد و کف جدیدی را برای خود ثبت کرد. رشد بعدی شاخص هم‌وزن از نیمه شهریور ۱۴۰۰ آغاز شد و تا پایان اردیبهشت ۱۴۰۱ ادامه داشت و توانست ۴۲ درصد بازدهی به دست آورد، ولی پس از این رشد چشمگیر در کمتر از ۳ ماه ۱۵ درصد اصلاح شد. با همه این صعود و فرودها بازدهی شاخص هم‌وزن در دولت رئیسی منفی ۳ درصد بوده است.
در بازارهای موازی چه خبر بود؟
به نظر می‌رسد سرمایه‌گذاران حقیقی از همان ابتدا هم امیدی به وعده‌های رئیسی نداشتند چرا که در این یک سال ۶۱ هزار و ۸۶۹ میلیارد تومان پول حقیقی خارج شده و هیچ ماهی ورود پول ثبت نشده است. کسی نمی‌داند این خروج بزرگ تا چه وقت ادامه خواهد داشت و پول‌های خارج‌شده جذب کدام بازار می‌شوند؟
مرکز آمار ایران نرخ تورم نقطه به نقطه را برای پایان تیرماه امسال ۵۴ درصد اعلام کرده است؛ ولی هیچ‌کدام از بازارهای رقیب بورس نتوانستند به اندازه تورم رشد کنند. بهترین عملکرد را مسکن و سکه طلا داشتند. هرچند اگر توافقی در مذاکرات صورت گیر به‌نظر می‌رسد بورس بتواند رکود را بشکند و فصل جدیدی را آغاز کند.
بازدهی صنایع
تنها صنعتی که از تورم ۱۲ ماه اخیر سبقت گرفت تأمین آب، برق، گاز است که بازدهی ۷۵ درصدی را برای سهامداران خود به ارمغان آورد. در رتبه دوم گروه فرآورده‌های نفتی با ۳۶ درصد رشد ایستاده است. البته رشد این صنعت بیشتر مدیون حمله روسیه به اوکراین و رشد قیمت نفت تا۱۳۰ دلار است. زغال‌سنگی‌ها هم با ۳۶ درصد رشد توانستند بازدهی خوبی به دست آورند اما باز هم از تورم ۵۴درصدی عقب ماندند.
در قعر جدول نیز صنایع منسوجات با ۴۷ درصد، لاستیک با ۴۱ درصد و استخراج نفت با ۳۹ درصد افت بدترین عملکرد ۱۲ ماه گذشته را به نام خود ثبت کردند. در نهایت از بین ۴۰ صنعت بررسی‌شده تنها ۸ گروه توانستند رشد کنند و ۳۲ گروه با افت ارزش روبه‌رو بودند.
بازدهی نمادها
در یک سالی که رئیسی قدرت را در دست گرفته است ۴۹۷ نماد با افت ارزش روبه‌رو شدند و در مقابل ۲۲۱ نماد بازدهی صفر یا بیش از صفر درصد را برای خود ثبت کردند. اگر این بازدهی را با تورم ۵۴درصدی تعدیل کنیم تنها ۶۲ شرکت توانستند بازدهی برابر مقدار تورم ۱۲ ماه گذشته یا بیشتر از آن به دست آورند.
بررسی عرضه اولیه‌ها
در این مدت ۱۰ نماد عرضه اولیه شدند. از این میان نمادهای فروسیل، فغدیر، کایزد و تپسی در زمان عرضه فقط به صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سرمایه‌گذاران خاص فروخته شد و سهام دیگر نمادها طبق روال سابق بین متقاضیان تقسیم شدند. تپسی یکی از مهم‌ترین عرضه اولیه‌های بازار است. این شرکت به عنوان اولین استارت‌آپ وارد بازار شد و روند عرضه آن بیش از دو سال طول کشید، اما در نهایت دیگر استارت‌آپ‌ها و سرمایه‌گذاران خطرپذیر را به آینده خود امیدوار ساخت.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری دولتی چه کردند؟
صندوق‌های دارایکم و پالایشی یکم از روزی که پذیره‌نویسی شدند حواشی زیادی با خود داشتند. یکی از مهم‌ترین مشکلات این صندوق‌ها شناوری ۱۰۰ درصدی آن‌هاست که موجب شده اغلب با اختلاف زیادی نسبت به ارزش ذاتی خود معامله شوند. به‌تازگی خبرهایی از تغییر ساختار این دو صندوق منتشر شده است که می‌تواند به بهبود وضعیت آن‌ها کمک کند. این دو صندوق در یک سال گذشته دو مسیر متفاوت را طی کردند. پالایشی‌یکم با بازدهی ۴۳درصدی یکی از بهترین عملکردها را بین تمام صندوق‌های سرمایه‌گذاری ثبت کرد ولی دارایکم در جهت خلاف او حرکت کرد و افت ۲۱درصدی را روی دست سرمایه‌گذاران گذاشت. با این حال بازار سرمایه منتظر اتفاقات جدید است تا شاید گشایش در برجام باعث تزریق خون تازه به این بازار شود.
رضا نجارزادگان -روزنامه‌نگار
منبع: ماهنامه بازار و سرمایه شماره ۱۳۰