به گزارش صدای بورس ۱۵ سال پیش وقتی خبر بین‌المللی شدن بورس از سوی علی سنگینیان، معاون وقت مطالعات اقتصادی و توسعه بازار شرکت بورس به گوش رسید، کسی فکرش را نمی‌کرد که این بورس بتواند سری در میان بورس‌های چهارگانه کشور دربیاورد چرا که از همان زمان اجرای آن با اما و اگرهای فراوانی روبه‌رو بود و کسی فکرش را نمی‌کرد که تشکیل این بورس به سرانجام برسد. اما دو سال بعد یعنی در خرداد سال ۸۸ بار دیگر سنگینیان، پرونده این بورس را گشود و از انجام مطالعات اولیه بورس کیش، گزارش امکان‌سنجی و در نهایت مذاکره با سازمان منطقه آزاد خبرداد و تاکید کرد؛ اصلاحی که در قانون اداره مناطق آزاد تجاری به کمیسیون اقتصادی مجلس پیشنهاد شده مورد تصویب قرار گرفته است.
اما با اعمال تحریم‌ها و هوا شدن برجام فقط نام بورس بین‌الملل بین روسای سازمان بورس دست به دست شد تا اینکه سال ۹۸، علی صحرایی، مدیرعامل وقت شرکت بورس از مذاکره با ۱۶ بورس دنیا برای شناساندن بورس تهران خبر داد و در سال ۱۴۰۰ تاسیس بورس بین‌الملل مناطق آزاد، منوط به صدور مجوز از سوی شورای عالی بورس شد. با گذشت این سال‌ها حالا اخبار جدیدتری از مصوبات شورای عالی بورس از سوی مجید عشقی، سکاندار بورس به گوش می‌رسد؛ اخباری که قرار است تاسیس پنجمین بورس کشور را به واقعیت تبدیل کند. این بورس که به تازگی مجوز ورود به بورس‌های چهارگانه کشور را گرفته، قرار است علاوه بر جذب سرمایه‌های خارجی، تامین مالی ارزی پروژه‌ها را نیز عهده‌دار شود.
حالا با این مجوز قرار است یکی از برنامه‌های دیرینه سازمان بورس به حقیقت بپیوندد و پنجمین بورس کشور که مکمل بورس‌های چهارگانه فعلی است، به زودی وارد میدان شود اما باید دید این بورس که کارکرد ارزی خواهد داشت و در یکی از مناطق آزاد مستقر خواهد شد، می‌تواند سرمایه‌های خارجی را جذب کند و راهگشای بورس کشور باشد یا همچنان در دست‌انداز تصمیم‌گیری‌ها خواهد ماند.
رفع چالش‌های قانونی لازمه تاسیس بورس بین‌الملل
بهنام چاوشی، مدیرعامل سبدگردان بازده با بیان اینکه موضوعات مرتبط با بورس ایران و تامین مالی خارج از کشور چالش‌های زیادی بر سر راه دارد، گفت: برای تاسیس بورس بین‌الملل باید چالش‌های قانونی و اجرایی آن حل شود. در بسیاری از موضوعات ممکن است منع قانونی نداشته باشیم اما به عنوان نمونه، درباره مباحثی همچون روابط بانکی و ورود و خروج پول در گذشته معضلاتی وجود داشته که باید ابزار اجرایی آن حل و فصل می‌شد. او راه‌اندازی بورس بین‌الملل را مثبت خواند و توسعه آن را نیازمند رفع چالش‌های قانونی و اجرایی دانست و اضافه کرد: اگر مسیر قانونی و مشخصی برای تاسیس این بورس وجود نداشته باشد، در اجرا شکست خواهد خورد.
چاوشی، بحث رمزارز یا رمز دارایی را بستر و راهکار جدیدی در شرایط سیاسی و اقتصادی کشور ذکر کرد و گفت: تحقق بهره‌گیری از رمز دارایی در بورس بین‌الملل مستلزم پذیرش تدوین قوانین اقتصادی از سوی مراجع تصمیم‌گیر است چرا که در این صورت فعالانه‌تر توسعه می‌یابد اما اگر ابهام داشته باشد و به لحاظ رویه اجرایی و قانونی بلاتکلیف باشد، در نهایت به نتیجه نخواهد رسید.
توسعه بازار سرمایه در عرصه بین‌الملل
علی بیگ‌زاده، قائم مقام مدیرعامل شرکت تامین سرمایه تمدن با بیان اینکه گسترش بازار سرمایه در عرصه بین‌الملل از جمله رسالت بورس بین‌الملل است، گفت: با راه‌اندازی بورس بین‌الملل نه تنها بازار سرمایه امکان گسترش کمی و کیفی خواهد داشت بلکه مناسبات بازار سرمایه نیز جنبه بین‌المللی پیدا خواهد کرد.
بیگ‌زاده تامین مالی پروژه‌هایی که نیاز ارزی دارند را از جمله مزیت‌های بورس بین‌الملل دانست و تاکید کرد: فعالان بین‌المللی و شرکت‌های داخلی در خارج از کشور که قصد سرمایه‌گذاری دارند، می‌توانند با خرید اوراق، منابع مالی پروژه‌های ارزی داخل کشور را تامین کند. او اضافه کرد: در حال حاضر مشتریان اوراق ارزی برای تامین مالی پروژه‌ها، شرکت‌های داخلی هستند اما با راه‌اندازی بورس بین‌الملل، سرمایه‌گذاران خارجی هم می‌توانند اقدام به خرید سهام یا اوراق تامین مالی پروژه‌های ارزی ایرانی کند.
بیگ‌زاده با اشاره به اینکه رمزارزها یکی از روش پرداخت نوین و غیرمتمرکز است، گفت: با توجه به محدودیت‌های ارزی در کشور امکان رمزارزها می‌تواند به عنوان روش پرداخت، دریافت ارز و سود اوراق مورد استفاده قرار گیرد. او در پاسخ به سوالی مبنی بر امکان راه‌اندازی بورس بین‌الملل در شرایط فعلی توضیح داد: به نظر می‌رسد با سیاست مثبتی که دولت به کشورهای همسایه دارد، بورس بین‌الملل می‌تواند راه‌اندازی شود و کشورهای همسایه‌ای که مناسبات خوبی با ایران دارند، در این مسیر فعالیت خود را توسعه و گسترش دهند. او تاکید کرد: هرچند امضای هرگونه توافق بین‌المللی اهمیت قابل توجهی دارد اما راه‌اندازی بورس بین‌الملل می‌تواند چندان به داستان توافق گره نخورد.
بیگ‌زاده در پایان تاکید کرد: از آنجا که یکی از کارکردهای این بورس برای تامین مالی ارزی شرکت‌های داخلی و خارجی است، حتما باید در ارتباط با پروژه‌هایی باشد که نیاز ارزی داشته و برای پرداخت اصل اوراق درآمد ارزی داشته باشند تا محدودیتی برای شرکت بانی ایجاد نشود.
کمک بزرگ بورس بین‌الملل در تامین مالی ارزی پروژه‌ها
الهام سخایی، مدیر امور نهادهای مالی دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی با اشاره به اینکه بورس بین‌الملل مناطق آزاد جدیدترین بورسی است که از شورای عالی بورس مجوز گرفته است، گفت: با توجه به ظهور پدیده‌ها و تحولات جدید در مفاهیم اقتصادی در سراسر دنیا از جمله رمزارز، فینتک، شبکه‌های بلاکچین و... بدیهی است که در ایجاد ساختارهای مالی و پولی جدیدی نظیر بورس بین‌الملل، به مفاهیم و تکنولوژی‌های نوین توجه کنیم و برای کارآمدی هرچه بیشتر بورس بین‌الملل از تمامی ابزارهای مجاز و مورد تایید نهادهای سیاست گذار استفاده خواهیم کرد.
وی بهره‌گیری از ابزارهای مالی نوین برای تامین مالی ارزی پروژه‌های شرکت‌های کشور را از اهداف بورس بین‌الملل ذکر کرد و افزود: تامین مالی ارزی از مهمترین نیازهای اقتصاد کشور است که در زنجیره نظام مالی و پولی مناطق آزاد و ویژه مورد توجه ویژه قرار دارد.
سخایی درباره مزایای بورس بین‌الملل نیز توضیح داد: بورس بین‌الملل که هم سرمایه و هم تمامی معاملات آن به صورت ارزی است و فعالیت ریالی ندارد، بزرگترین کمک را در تامین مالی ارزی پروژه‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌ها به‌ویژه شرکت‌های صادراتی کشور خواهد داشت.
گام مهم در بین‌المللی شدن بازار سرمایه
بهادر بیژنی، مشاور رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در امور بین‌الملل در گفت‌وگو با هفته نامه اطلاعات بورس دلایل و جزئیات راه‌اندازی بورس بین‌الملل را تشریح کرد.
***
* با توجه به وجود ۴ بورس در کشور چه شد که تاسیس بورس بین‌الملل در دستور کار قرار گرفت؟
محصولات و خدماتی که در بورس بین‌الملل ارائه خواهد شد در بورس‌های فعلی ارائه نمی‌شود. یکی از خصوصیات مهم این بورس این است که معاملات آن صرفا ارزی است. موضوع دیگر اینکه در این بورس حتما سهامداران باید ترکیبی از اشخاص داخلی و خارجی باشند. همچنین سهامداران خارجی که در تشکیل این بورس مشارکت می‌کنند؛ حتما باید سهامدارانی باشند که برای این بورس ارزش افزوده ایجاد کنند. به بیانی دیگر سهامدارانی که بتوانند در حوزه بازار سرمایه به مدل کسب‌وکار و ارائه محصولات کمک کنند.
نکته دیگر اینکه استفاده از رمزارزها نیز در مراحل بعدی در مدل کسب‌وکار این بورس قابل اجرا خواهد بود؛ مدلی که در بورس‌های فعلی اجرا نشده است. در مراحل بعد نیز پذیرش سهام شرکت‌های خارجی مورد توجه قرار می‌گیرد.
* با توجه به موافقت اصولی بورس بین‌الملل در شورای عالی بورس، قرار است شاهد چه خدماتی از سوی این بورس باشیم؟
در بورس بین‌الملل قرار است محصولات و خدماتی ارائه شود که در بورس‌های کالایی و اوراق فعلی وجود ندارد. از این رو در جلساتی که با درخواست‌کنندگان مجوز تاسیس بورس بین‌الملل در دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد مطرح شد، بر این امر تاکید شد. همچنین قرار است در سال اول بحث تامین مالی ارزی به صورت اوراق ارزی در این بورس انجام شود. در سال‌های بعد اما به سمت محصولات دیگری همچون توکنایز کردن سهام، دارایی‌ها و شیوه‌های پرداخت توسط رمزارزها حرکت می‌کنیم. البته محصولاتی هم بر اساس مشارکت با بورس‌های خارجی همچون سهام شرکت‌های دیگر در قالب پارشیال لیستینگ (پذیرش بخشی از سهام)، پذیرش و معاملات همزمان در دو بازار سهام بین بورس بین‌الملل و بورس‌های دیگر، مدل‌های کسب‌وکار بر اساس تکنولوژی‌های جدید و رمزارزها نیز در این بورس ارائه می‌شود.
* سرمایه‌گذاران خارجی هم دسترسی خواهند داشت؟
یکی از شروط تاسیس این بورس، امکان دسترسی معامله‌گران بین‌المللی است اما لازمه آن پیاده‌سازی نهاد متولی دارایی است تا بر اساس نرم بازارهای جهانی، سرمایه‌گذاران از اقصی نقاط جهان به محصولات این بورس دسترسی پیدا کنند.
* فکر می‌کنید این بورس چه زمانی راه‌اندازی شود؟
راه‌اندازی این بورس به اجرای مصوبات شورای عالی بورس توسط دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و اقدامات این دبیرخانه بستگی دارد که امید است با پشتکار همکاران مناطق آزاد در اسرع وقت محقق شود.
* راه‌اندازی بورس بین‌الملل می‌تواند راهگشای بورس باشد؟
به نظر می‌رسد تاسیس این بورس قدم مهمی در راستای بین‌المللی شدن هر چه بیشتر بازار سرمایه است و درصورتی که با موفقیت از سوی مناطق آزاد انجام شود، قطعا به یکی از توفیقات بازار سرمایه تبدیل خواهد شد و تجربیات جدیدی در صحنه بین‌الملل را از این طریق به دست خواهیم آورد.
* نهاد قانونگذار و ناظر این بورس چه کسی است؟
همانطور که سازمان بورس و اوراق بهادار ناظر بورس‌های فعلی است، نهاد قانونگذار برای بورس بین‌الملل نیز سازمان بورس خواهد بود.
- ارمغان جوادنیا - روزنامه‌نگار
- منبع: هفته نامه اطلاعات بورس شماره ۴۶۰