به گزارش صدای بورس بررسی عملکرد صندوق‌های اختصاصی بازارگردانی در یک سال گذشته حاکی از آن است که از تعداد ۸۳ صندوق بازارگردانی ۲۹ درصد از صندوق‌ها بازدهی مثبت داشته‌اند و ۴۷ درصد بازدهی منفی و ۲۴ درصد هم بدون بازده بوده‌اند.
بروز بحران و مشکل در هر بازاری همواره امری بدیهی است به ویژه این روزها که اقتصاد کشور با انواع مشکلات بزرگ و کوچک دست و پنجه نرم می‌کند و به اصطلاح حال آن بد و وخیم است. بازار سرمایه و سهام هم مانند دیگر بازارهای موازی همچون پول، ارز، مسکن، خودرو و... از سال ۹۹ تاکنون دچار بحران‌ها و یا به اصطلاح بالا و پایین‌هایی بوده که ممکن است در روند معاملات اشکال ایجاد کند و به این واسطه به طور مثال صف‌های خرید یا فروش غیرمعمولی تشکیل شود. این بحران‌ها و التهابات می‌توانند وضعیت بازار سرمایه را به طور کلی نامتعادل سازند و سرمایه‌گذاران را به نوعی سرگردان کنند. برای جلوگیری از به وجود آمدن چنین مشکلاتی و یا حل آن و جلوگیری از گسترده شدن بحران‌ها، اقدامات مختلفی انجام می‌گیرد.
ابرازی برای ایجاد تعادل
صندوق‌های بازارگردانی یکی از ابزارهایی است که برای جلوگیری از بروز بحران در بازار سهام مورد استفاده قرار می‌گیرند و همچنین سرمایه‌گذاری از طریق صندوق‌ها یکی از راه‌های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم است. صندوق‌های بازارگردانی با در اختیار داشتن سهام شرکت‌هایی که در بازار سرمایه فعال هستند و با هدف بازارگردانی مجموعه‌ای از سهام تعیین شده، امکان خرید و فروش در بازار را امکان‌پذیر می‌کنند. هدف از ایجاد این نوع صندوق‌ها متعادل نگاه داشتن ارزش سهام و جلوگیری از ایجاد صف‌های خرید یا فروش غیرمعمول و طولانی است. عملیات بازارگردانی توسط این صندوق‌ها، با هدف کمک به افزایش نقدشوندگی و تنظیم عرضه و تقاضای اوراق بهادار قابل معامله در بورس، انجام می‌شود.
بسیاری از شرکت‌ها با ایجاد صندوق بازارگردانی به عنوان یکی از ابزارهای نوین مالی سعی در حفظ ارزش سهام خود دارند. به عنوان مثال، برخی بانک‌ها با ایجاد صندوق‌های بازارگردانی، شرایط عرضه سهام خود در بازار سرمایه را مدیریت و کنترل می‌کنند. آنچه که در صندوق‌های بازارگردانی اهمیت دارد، این است که سرمایه‌گذاران حقوقی، سهامداران اصلی این صندوق‌ها هستند و مهمترین وظیفه آنها متعادل نگاه داشتن وضعیت بازار سهام است. صندوق‌های بازارگردانی به غیر از سهام و حق تقدم خرید سهام موضوع بازارگردانی، در سایر سهام و حق تقدم خرید سهام، سرمایه‌گذاری نمی‌کنند.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار بوده و به عنوان شخصیت حقوقی توسط نهادهای مالی دارای مجوز سبدگردانی، تأسیس می‌شوند. ارکان صندوق‌های بازارگردانی شامل مدیر صندوق، متولی و حسابرس و شرکت‌های تأمین سرمایه، سبدگردان و مشاور سرمایه‌گذاری مجاز به تصدی سمت مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری اختصاصی بازارگردانی هستند. بر اساس آنچه در اساسنامه و امیدنامه این صندوق‌ها آمده، صندوق‌های بازارگردانی می‌توانند سرمایه سرمایه‌گذاران را در سبد متنوعی از سهام، اوراق با درآمد ثابت و یا سپرده‌های بانکی با نرخ ترجیحی سرمایه‌گذاری کنند.
هدف اصلی صندوق‌های اختصاصی بازارگردانی کسب سود نبوده بلکه ایفای تعهدات بازارگردانی سهم در چارچوب اساسنامه صندوق است. در این صندوق‌ها مدیر صندوق به عنوان یک شخص حقوقی انجام امور اجرایی صندوق را برعهده داشته و متولی صندوق نیز نظارت بر حسن اجرای قوانین و مقررات و همچنین اطمینان از رعایت حقوق سرمایه‌گذاران صندوق را بر عهده دارد؛ حسابرس صندوق نیز به حساب صورت‌های مالی صندوق رسیدگی می‌کند. این صندوق‌ها با ارائه گزارش‌های روزانه و فصلی، مهمترین فعالیت‌های خود را در راستای اصل شفاف‌سازی اطلاعاتی، در اختیار عموم سرمایه‌گذاران قرار می‌دهند. در حال حاضر در بازار سرمایه تعداد ۸۳ صندوق اختصاصی بازارگردانی از نوع صدور ابطالی فعال وجود دارد. قدیمی‌ترین صندوق بازارگردانی اختصاصی، صندوق سرمایه‌گذاری بازارگردانی آرمان اندیش با مدیریت مشاور سرمایه‌گذاری آرمان آتی است که در تاریخ ۱۳۹۱/۰۷/۰۲ فعالیت خود را آغاز کرده است. جوان‌ترین صندوق نیز صندوق اختصاصی بازارگردانی پاینده است که عمرش هنوز به دو ماه هم نرسیده است.
صندوق‌های برتر
۵ صندوقی که بالاترین ارزش را در تاریخ ۱۴۰۱/۰۵/۳۱ به دست آورده‌اند به تربیت شامل صندوق اختصاصی بازارگردانی خلیج فارس، سپهر بازارسرمایه، صباگستر نفت و گاز تامین، تجارت ایرانیان اعتماد و صندوق ملت است و همچنین صندوق‌های اختصاصی بازارگردانی توسعه سهام عدالت، فناوری هیرکانیا، سورین، پاینده و فخررضوی ۵ صندوقی هستندکه کمترین میزان ارزش را به خود اختصاص داده‌اند.
در خصوص بازده صندوق در ماه گذشته نیز صندوق‌های اختصاصی بازارگردانی معیار، آتیه باران، گسترش نو ویرا، ملت و اندیشه زرین پاسارگاد بالاترین بازده را داشته‌اند و ۵ صندوق اختصاصی بازارگردانی نهایت نگر، نماد صنعت و معدن، مفید، میزان داریک و اتحاد بازارسرمایه کمترین میزان بازدهی یک ماه گذشته را کسب کرده‌اند. همچنین در یک ماه گذشته از تعداد صندوق های موجود تعداد ۳۴ صندوق بازارگردانی توانسته‌اند بازدهی مثبت را به ثبت برسانند و تعداد ۴۴ صندوق بازارگردانی بازدهی منفی داشته‌اند و ۵ صندوق نتوانسته اند بازدهی‌ای کسب کنند، این در حالی است که شاخص بازارسرمایه در یک ماه گذشته روندی نزولی به خود دیده است. در سه ماه گذشته نیز صندوق‌های اختصاصی بازارگردانی هوشمند آبان، آرمان اندیش، آتیه باران، آوای زاگرس و اکسیر سودا بالاترین بازدهی را کسب‌کرده‌اند و صندوق‌های سرمایه‌گذاری سرمایه مدار، نهایت نگر، مهرگان تامین پارس، آرمان تدبیر نقش جهان و داریک پارس با بازدهی منفی همراه بوده‌اند. در سه ماهی که گذشت تاکنون تنها تعداد ۲۱ صندوق بازارگردانی توانسته‌اند بازدهی خود را به سمت مثبت شدن ببرند و تعداد ۵۵ صندوق بازارگردانی بازده منفی داشته اند و تعداد ۷ صندوق عملا بدون بازدهی مانده‌اند، این در حالی است که در سه ماهی که گذشت بازار همواره با روند منفی همراه بوده است و معدود روزی روی سبز را به خود دیده است.
بیشترین بازده منفی
در نهایت و در طول یک سالی که گذشت صندوق‌های اختصاصی بازارگردانی آرمان اندیش، نهایت اندیش اقتصاد بیدار، هوشمند آبان، سهم آشنا یکم و امین بازدهی بالایی را کسب کرده و صندوق‌های اختصاصی توسعه ملی، نهایت نگر، اتحاد بازار سرمایه، یکم هامرز و آرمان تدبیر نقش جهان کمترین میزان بازدهی را از آن خود کرده‌اند و بر این اساس در طول گذشت این مدت تعداد ۲۴ صندوق اختصاصی بازارگردانی توانستند با بازدهی مثبت همراه باشند و ۳۹ صندوق بازدهی منفی را به خود اختصاص داده‌اند و تعداد ۲۰ صندوق هیچ بازدهی‌ای را از آن خود نکرده‌اند و این وضعیت در شرایطی است که بازار در مدت زمان یک سالی که گذشت، وضعیت خوبی نداشته است و شاهد نوسانات بسیار زیادی بوده است، نوساناتی که در معدود روزها مثبت بوده و رنگ سبز را به خود دیده است اما در نهایت با توجه به عوامل و مشکلات زیادی که گریبان بازار را گرفته است و در راس آن نبود اعتماد مردم به این بازار، روند شاخص بازار منفی و یا به نوعی با افت همراه بوده است.
- مرضیه حیدری - خبرنگار
- منبع: هفته نامه اطلاعات بورس شماره ۴۶۳