به گزارش صدای بورس اوایل دهه ۹۰ بود که «کمیته راهبری آموزش بازار سرمایه» برای احراز صلاحیت و اعتباربخشی به اشخاص حقوقی که درخواست برگزاری دوره‌های آموزشی در سطح بازار سرمایه را داشتند، تأسیس و چندی بعد با توجه به اینکه تدریس مباحث بورسی در شبکه‌های اجتماعی و در راستای آن، بازار سوءاستفاده از افراد داغ شد، نیاز به ایجاد کارگروهی برای اشخاص حقیقی و مدرسان واقعی بازار سرمایه احساس شد. بنابراین بعد از برگزاری جلسات متعدد، ایجاد چنین کارگروهی با عنوان «احراز صلاحیت مدرسان بازار سرمایه» تصویب شد که در مورد این دو موضوع با نوید سالک، رئیس اداره آموزش‌های تخصصی شرکت اطلاع‌رسانی و آموزش بورس به گفت‌وگو نشستیم.
* عمده فعالیت کمیته راهبری آموزش بازار سرمایه چیست؟
راهبری و سیاست‌گذاری آموزشی در بازار سرمایه، همچنین وضعیت مؤسسات و آموزشگاه‌هایی که علاقه‌مند هستند در حوزه آموزش بازار سرمایه فعالیت کنند، بررسی و به آنها موافقت اصولی می‌دهد. این آموزشگاه‌ها مجوز برگزاری دوره‌های آموزشی درمورد بازار سرمایه را از این کمیته دریافت می‌کنند؛ بنابراین هر مؤسسه آموزشی در بازار سرمایه که می‌خواهد به‌صورت قانونی کار کند باید از کمیته راهبری مجوز داشته باشد. کمیته راهبری، سیاست‌گذاری است که تعیین می‌کند در هر برهه‌ای از زمان متناسب با شرایط بازار سرمایه، آموزش به چه سمتی روانه شود که این اتفاق خوبی است.
* در فرآیند کمیته راهبری فقط مؤسسات و اشخاص حقوقی مجوز دریافت می‌کنند؟
بله، در این فرآیند مؤسسات آموزشی و اشخاص حقوقی مجوز دریافت می‌کنند اما در نیمه دوم سال گذشته نیازی در بازار سرمایه احساس و از سوی فعالان بازار مطرح شد که با وجود سازوکار احراز صلاحیت یا تأیید مؤسسات حقوقی و دوره‌های آموزشی ارائه شده توسط آنها، برای شخص و افراد حقیقی که در حوزه آموزش بازار سرمایه فعال هستند چنین سازوکاری وجود ندارد. ضمن اینکه شرایط نسبت به سال ۹۱ تغییر کرده و در حال حاضر با گسترش شبکه‌های اجتماعی، این بستر برای اشخاص فراهم شده که به‌صورت مستقل در حوزه آموزش بازار سرمایه فعالیت کنند. بنابراین طرح تأسیس بانک اطلاعات اساتید بازار سرمایه تعریف شد.
* سازوکار مشخصی برای محل برگزاری دوره‌های آموزشی مؤسسات وجود دارد؟
در فرمی که برای اخذ مجوز تکمیل می‌کنند، محل برگزاری هم ذکر می‌شود و اعضای کمیته راهبری سعی می‌کنند متناسب با نوع محل برگزاری، سیاست‌گذاری‌های مورد نظر را داشته باشند. علاوه بر آن استاندارد مکان برگزاری آموزشگاه‌ها نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد و زمانی که تقاضای دریافت موافقت اصولی می‌کنند، از محل برگزاری دوره بازدید و بعد از آن تأیید می‌شود و اگر هم آنلاین باشد که سامانه‌های آنلاین مورد بازبینی قرار می‌گیرد.
* چند مؤسسه در نوبت دریافت مجوز هستند؟
حداقل هر ماه جلسه‌ای در کمیته راهبری برگزار و تقریبا در هر جلسه درخواست‌های همان ماه پوشش داده می‌شود، بر این اساس در هر ماه حدود یک یا دو آموزشگاه برای موافقت اصولی یا تمدید آن و نزدیک به ۳۰ تا ۴۰ آموزشگاه هم برای برگزاری دوره آموزشی درخواست می‌دهند.
* اعتبار مجوزها چند ساله است؟
موافقت‌های اصولی به‌صورت دو ساله ارائه می‌شود؛ باتوجه به اینکه به هر جهت بعد از دو سال شرایط آموزشگاه‌ها در سطح بازار سرمایه و حتی نهادهای مالی به سرعت تغییر پیدا می‌کند، بنابراین دو سال زمان مناسبی است.
* مراحل تمدید به چه صورت است؟
نسبت به شرایط دریافت موافقت اصولی اولیه آسان‌تر است و از جمله مواردی که لحاظ می‌شود، این است که در این دو سال چند دوره آموزشی و با چه کیفیتی برگزار کردند که براساس آن تمدید موافقت اصولی انجام می‌شود.
*کیفیت مؤسسه آموزشی چگونه ارزیابی می‌شود؟
بازرسی‌هایی مخصوصا در دوره‌های آموزشی که دارای امتیاز دریافت گواهینامه‌های حرفه‌ای هستند، اتفاق می‌افتد و یکی از برنامه‌های ما این است که بیشتر بازرسی‌ها، مخاطب محور شود. یعنی قسمتی در سایت شرکت ایجاد شود که مخاطبان دوره‌ها نظرات خود را اعمال کنند و براساس این نظرات می‌توان کیفیت برگزاری دوره آموزشی را ارزیابی کرد و از این طریق اگر شخصی از این دوره آموزشی متضرر شد یا کیفیت آن پایین بود، صدای خود را به کمیته راهبری برساند. بنابراین یکی از برنامه‌های آتی این است که سامانه‌ای برای طرح درخواست‌های مؤسسات و اشخاص حقوقی و بررسی آنها ایجاد شود که قسمتی نیز برای اعمال نظر مخاطبان دوره‌ها وجود دارد.
*باتوجه به آماری که به آن اشاره کردید، به‌نظر شما بازار سرمایه به این حجم از کلاس و اساتید نیاز دارد؟
به طور کلی هنگامی که تعداد آموزشگاه‌های فعال در حوزه بازار سرمایه افزایش می‌یابد، متناسب با شرایط بازار، گاه یا با یکدیگر ادغام و یا فعالیت برخی از آنها متوقف می‌شود. شاید بخشی از ۲۲۰ مؤسسه‌ای که موافقت اصولی دریافت کرده‌اند دیگر فعال نباشند و حتی به دنبال تمدید موافقت اصولی نیز نرفته باشند.
*در گذشته کانون کارگزاران برگزارکننده کلاس‌های آزمون‌های تخصصی و مدرک آن معتبر بود. فکر نمی‌کنید بهتر است این انحصار شکسته شود؟
سه نوع گواهینامه داریم که دو نوع آن در بازار سرمایه اعتبار رسمی دارد؛ یکی گواهینامه‌های هفت‌گانه حرفه‌ای بازار سرمایه است که سازمان بورس ارائه می‌دهد و برای دریافت آنها دو راه وجود دارد: ۱. شرکت در آزمون‌هایی که شرکت اطلاع‌رسانی و آموزش بورس برگزار می‌کند و ۲. شرکت در دوره‌های MBA بازار سرمایه که دارای ضوابط و شرایط مشخصی است.
نوع دیگر گواهینامه‌های رسمی، گواهینامه‌های کاربردی بازار سرمایه است که در حال حاضر کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار چهار گواهینامه کاربردی را طراحی و دوره‌های آن را برگزار می‌کند و همچنین بعد از پایان دوره هم آزمون می‌گیرد و سعی شده متناسب با نیاز بازار این گواهینامه‌ها و استانداردها تعریف شود.
اما در مورد نوع سوم گواهینامه‌ها که رسمی نیستند، نکته مهم این است که حتی اگر آموزش را محدود کرده و فقط چند مرکز معرفی شود راه‌های گوناگونی وجود دارد که افراد به‌صورت غیرشفاف و بدون قبول مسئولیت آموزش دهند که عموما منجر به آموزش با کیفیت نخواهد شد و گاه مشکلاتی را در بازار سرمایه ایجاد می‌کند. بنابراین بهتر است به جای محدود کردن، نظارت و رتبه‌بندی مؤسسات انجام شود. ضمن آنکه بسیاری از آموزشگاه‌ها امکان برگزاری دوره در شهرستان‌ها را ندارند و برخی از موافقت‌های اصولی داده شده برای آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای موجود در شهرستان‌هاست. همچنین برخی نهادهای مالی تمایل دارند این موافقت را دریافت و فقط برای پرسنل خود دوره را برگزار کنند، به همین دلیل به‌نظر می‌رسد محدود کردن آموزش در بازار سرمایه به یک یا دو آموزشگاه چندان امکان‌پذیر نباشد. این همان گواهینامه‌های نوع سوم است که در غالب دوره‌های آموزشی آزادی که از کمیته راهبری آموزش بازار سرمایه موافقت‌نامه اصولی گرفته‌اند، داده می‌شود.
*درمورد بانک اطلاعات اساتید بازار سرمایه هم توضیح دهید، اینکه چه سازوکاری دارد؟
همانطور که گفته شد در نیمه دوم سال ۱۴۰۰ نیازی که از قبل نیز احساس شده بود، به جد مطرح شد و آن اینکه باید علاوه بر تأیید برخی مؤسسات و اشخاص حقوقی و اعتباردهی به آنها، سیاست‌گذاری درمورد اشخاص حقیقی هم وجود داشته باشد که بسیاری از آنها در زمینه آموزش فعال هستند و اشخاص زیادی هم علاقه‌مندند در چارچوب استانداردهای سازمان بورس به فعالیت بپردازند؛ این موضوع توسط برخی فعالان آموزشی بازار سرمایه مطرح و تصمیم گرفته شد کارگروهی ذیل کمیته راهبری تشکیل شود که متشکل از مدرسان بازار سرمایه باشد و این کارگروه صلاحیت شخص مدرس را احراز کند. بر این اساس از ابتدای امسال ایجاد چنین کارگروهی شروع شد و اولین پرسش مطرح شده این بود که از طریق چه سازوکاری اعضای آن مشخص شود به نحوی که امکان حضور تمام فعالان آموزشی علاقه‌مند به صورت عادلانه فراهم باشد.
*اعضای این کارگروه از میان همین افراد انتخاب شدند؟
بله، ۲۱۸ نفر هسته اولیه بانک اطلاعات مدرسان شدند و از این تعداد خواسته شد درصورت علاقه‌مندی برای عضویت در این کارگروه اعلام آمادگی کنند و به ترتیب آقایان مهدی سوری، مهدی افضلیان و محمدمهدی سماواتی با اکثریت آرا انتخاب شدند. همچنین دو فرد دیگر (نماینده‌ای از کانون کارگزاران و نماینده‌ای از کانون نهادهای سرمایه‌گذاری) به نمایندگی از اعضای کمیته راهبری در این کارگروه حضور دارند. البته چون اولین بار بود که این کارگروه تشکیل می‌شد و بانک مدرسان رأی‌دهنده هم نسبتا کوچک بود، اعضای کارگروه به‌صورت موقت و برای شش ماه انتخاب شدند.
*تا به امروز چند درخواست برای عضویت در بانک مدرسان بازار سرمایه ثبت شده است؟
از ابتدای سال ۱۴۰۱ تاکنون ۶۱۵ نفر درخواست داده‌اند و یکی از وظایف کارگروه بررسی و احراز صلاحیت این اشخاص برای ورود به این بانک است.
*حوزه فعالیت اشخاصی که تمایل دارند به عنوان مدرس عضو بانک شوند، چگونه مشخص می‌شود؟
افراد در سایت شرکت، اطلاعات خود را وارد و انتخاب می‌کنند که در چه حوزه‌ای در بازار سرمایه به‌عنوان مدرس قادر به فعالیت هستند، مثلا آشنایی با بازار سرمایه، تحلیل تکنیکال و... که بعد از دریافت اطلاعات با آنها ارتباط برقرار می‌کنیم تا برخی مستندات، مشخص و هر مستند دیگری که به کارگروه در تأیید صلاحیت کمک می‌کند را دریافت کنیم.
*مهمترین وظیفه این کارگروه چیست؟
یکی از وظایفی که برای آن جلسات فشرده و طولانی برگزار شده، نگارش آیین‌نامه‌ای است برای تبیین شرایط احراز صلاحیت مدرسان. به عنوان مثال اینکه تعیین شود اساتید برای احراز صلاحیت و عضویت در بانک مدرسان باید چه شرایطی داشته باشند که در سه جلسه ۵-۴ ساعته آیین‌نامه نگارش شد و از جلسات بعدی کارگروه، فرآیند بررسی صلاحیت اشخاص درخواست داده شده شروع می‌شود. همچنین یکی دیگر از برنامه‌های کارگروه این است که بتوان بستری را فراهم کرد تا اساتیدی که صلاحیت آنها احراز شده در سایت شرکت اطلاع‌رسانی و آموزش بورس صفحه مشخصی داشته باشند و افراد از این طریق با رزومه آنها آشنا شده و با نظرات شرکت‌کنندگان در کلاس‌های این مدرسان بیشتر آشنا بشوند.
*برنامه‌ای برای انتشار نام دانش آموختگان دارید که از سوءاستفاده‌ها جلوگیری شود؛ مثلا به صرف داشتن مدرک، آموزش ندهند؟
اشخاصی که دانش‌پذیر این دوره‌ها هستند به‌صورت مستقیم با کمیته راهبری ارتباط ندارند و ممکن است از آموزشگاه‌هایی که در آن دوره دیده‌اند گواهی حضور در دوره دریافت کنند اما درمجموع به‌صورت شفاف اسامی تمام مدرسان، مؤسسات و آموزشگاه‌های مورد تأیید در سایت شرکت موجود و قابل مشاهده است. ضمن آنکه سعی می‌شود با اعتباربخشی به مدرسان، آموزشگاه‌ها و دوره‌های آموزشی، مخاطبان تشویق شوند تا از آموزشگاه‌ها، مدرسان و دوره‌هایی که توسط کمیته اعتباربخشی شده و استاندارد هستند، استفاده کنند.
- زهره فدوی - خبـرنــگار