به گزارش صدای بورس، هسته اصلی مفهوم هوش مالی این درک است که فرد باید تغییرات پایداری در فهم خود از نحوه کارکرد پول ایجاد کند. ما باید درک کنیم که پول به خودی خود چند برابر نمی‌شود و این ما هستیم که تصمیماتی را می‌گیریم که تعیین می‌کند چه اتفاقی برای پول ما بیفتد. تصمیمات هوشمندانه درمورد مدیریت پول همان چیزی است که هوش مالی با آن در ارتباط است و توان تصمیم‌گیری تنها زمانی بهتر می‌شود که ما خود را با دانش کافی در مورد کسب درآمد و بودجه‌بندی توانمند کنیم.
ثروتمندشدن در دنیای امروز با پس‌انداز صرف ممکن نیست و فردی به ثروت دست خواهد یافت که هوش مالی خود را پرورش دهد. هوش مالی، اصطلاحی است که به‌تازگی پای خود را در مفاهیم اقتصادی باز کرده و در کنار سایر هوش‌های چندگانه انسان ایستاده است. بر این اساس فرد با راهکارهای افزایش هوش مالی می‌تواند آن را تا حد زیادی افزایش دهد و زندگی خود را متحول کند.
بسیاری از افراد، دارایی‌هایی همچون زمین، املاک و مستغلات، سهام و… را به‌عنوان سرمایه در نظر می‌گیرند، درصورتی که امروزه داشتن ذهن ثروت‌ساز به‌عنوان سرمایه مطرح می‌شود. البته هرچند اصطلاح هوش مالی (Financial IQ) چند سالی می‌شود که زیاد به گوش می‌رسد اما همچنان تعریف مشخص و واحدی ندارد و به‌طور کلی شیوه‌های کسب درآمد در زمان کم را می‌توان هوش مالی دانست. درواقع به دانش، اطلاعات و توانایی‌های هر فرد در ثروت‌آفرینی، حل مسائل اقتصادی و مدیریت بحران‌های مالی، هوش مالی گفته می‌شود.
البته بعضا برداشت درستی از مفهوم هوش مالی نمی‌شود، چراکه برخی گمان می‌کنند فردی که خانه بزرگ، ماشین گران‌قیمت یا در کل ثروت زیادی دارد، از هوش مالی بسیار بالایی نیز برخوردار است، درحالی که این عقیده، اشتباهی بیش نیست. درواقع ثروتمندبودن یک فرد همیشه به معنای بالابودن هوش مالی آن فرد نیست، بلکه استفاده درست از درآمد و دارایی‌ها و برنامه‌ریزی برای رشد آنها از نشانه‌های مهم هوش مالی بالای هر فرد است.
راهکارهای افزایش هوش مالی چیست؟
هوش مالی چند جنبه مختلف دارد که هیچ‌کدام بر دیگری برتری ندارد و تقویت همه آنها می‌تواند هوش مالی فرد را بالا ببرد. کسب درآمد بیشتر، حفظ و نگهداری از پول، برنامه‌ریزی و بودجه‌بندی پول، استفاده از پول و پیشرفت در دانش مالی جنبه‌های مختلف هوش مالی محسوب می‌شوند. همچنین یکی از مواردی که درنتیجه هوش مالی ایجاد می‌شود، اقدام برای پس‌انداز و سرمایه‌گذاری است که موجب رشد اقتصادی و افزایش توانمندی مالی افراد جامعه می‌شود. توانگری مالی و افزایش توان اقتصادی، همان دغدغه‌ای است که در فراگیری مالی به‌عنوان مهم‌ترین استراتژی داتین از ابتدای سال ۱۴۰۰ مطرح بوده است.
ویژگی افراد دارای هوش مالی بالا
افرادی که از هوش مالی بالایی برخوردارند، معمولا دارای چند ویژگی مشخص هستند که از جمله آنها می‌توان به دارابودن ایده عملیاتی مشخص، سرمایه‌گذاری و پس‌انداز حداقل ۱۰ درصد از درآمد، مدیریت مخارج و هزینه‌ها، دارابودن برنامه بلندمدت و کوتاه‌مدت، کاهش بدهی‌ها تا حد امکان، مشاوره با متخصصین و کارشناسان و یادگیری مهارت‌ها و راهکارهای نوین در کسب درآمد بیشتر اشاره کرد.
افرادی که دارای هوش مالی بالا هستند غالبا می‌دانند در چه زمانی سرمایه‌گذاری کنند و کدام یک از زمینه‌های سرمایه‌گذاری دارای ریسک بالاتری است. آنها دائما درحال یادگیری هستند و هیچ گاه مانع راکدشدن جریان نقدینگی نمی‌شوند. با بهره‌گیری از راهکارهای مدیریت هزینه‌ها، کمتر دچار کسری بودجه شده و هزینه‌هایشان همراه کمتر از درآمدهایشان می‌شود. پس افرادی که دارای سطح هوش مالی پایین‌تری باشند، طبعا خرج‌کردن پول را راحت‌تر از کسب‌کردن آن می‌دانند و به اصطلاحی خرجشان همواره بیش از دخلشان است.
راهکارهای افزایش هوش مالی، از تمرکز روی پس‌انداز تا کمک از مشاوران
با توجه به این موضوع که افزایش هوش مالی می‌تواند به تحول زندگی مالی منجر شود و مهارت‌های مرتبط با مسائل اقتصادی قابل یادگیری است، معمولا افراد به‌دنبال راهکارهایی برای افزایش این آگاهی هستند. ارتقای هوش مالی چند راهکار به‌ظاهر ساده دارد که ممکن است اجرای آن برای افرادی که مایل به استفاده از این فرایند هستند در ابتدای کار سخت باشد.
- تمرکز روی پس‌انداز
می‌توان گفت بهترین عادت افرادی که هوشی مالی بالایی دارند صرفه‌جویی در پول و مدیریت درآمدهایشان است. با توجه به اینکه میزان درآمد نقشی در نحوه پس‌انداز ندارد، هر فرد باید عادت کند تا هر ماه بخشی از درآمد خود را به شکل پس‌انداز کنار بگذارد. پس‌انداز نه تنها باعث می‌شود فرد محتاطانه هزینه کند، بلکه آمادگی لازم برای بهره‌برداری در مواقع اضطراری را نیز ایجاد می‌کند. با پس‌انداز می‌توان برای اهداف خود در کوتاه‌مدت و بلندمدت برنامه‌ریزی کرد. برخی از افراد گاه به‌دلیل کمبود وقت، نداشتن دانش کافی و حتی تنبلی، از پس‌اندازکردن صرف نظر می‌کنند. توسعه راهکارهای دیجیتال در حوزه مالی همچون اپلیکیشن‌های پس‌انداز خرد و سرمایه‌گذاری آنلاین، فرایند دسترسی افراد به این خدمات را تسهیل کرده‌اند. این اپلیکیشن‌ها به افراد این امکان را می‌دهند تا به‌صورت دلخواه یا خودکار، بخشی از درآمد خود را پس‌انداز کرده و از محل آن اقدام به سرمایه‌گذاری کنند. راهکارهای این‌حوزه با فراهم‌آوردن شرایط سرمایه‌گذاری خرد، به افرادی که نمی‌توانند به دلیل کمبود بودجه وارد بازار طلا، ارز یا مسکن شوند، کمک می‌کند تا در بخش‌های مختلف سرمایه‌گذاری کنند. این سرمایه‌گذاری‌ها به‌صورت خودکار، شفاف و ساده در ابزارهای مالی بازار سرمایه از جمله صندوق‌های بورسی انجام شده و نقدشوندگی بسیار بالایی همچون سپرده‌های بانکی دارد. از جمله این اپلیکیشن‌ها می‌توان به بلوط اشاره کرد که از سال گذشته فعالیت خود را در حوزه مدیریت ثروت و پس‌انداز خرد آغاز کرده است.
- ارزیابی هزینه‌ها
تهیه فهرستی از تمام هزینه‌ها اولین قدمی است که می‌توان برای ارزیابی هزینه‌ها به کار برد و می‌تواند به‌صورت روزانه، هفتگی یا ماهانه انجام شود. این فهرست در کنار کمک به مدیریت بهتر امور مالی، این امکان را به فرد می‌دهد که هزینه‌های مهم خود را پیگیری کند. برای این کار می‌توان از روش‌های سنتی مانند ثبت در دفترچه یا روش‌های نوین مانند استفاده از اپلیکیشن‌های حسابداری شخصی و مدیریت هزینه همچون Spendee استفاده کرد.
- برنامه‌ریزی برای خرید
یک نشانه عالی از ضریب هوشی مالی بالا، برنامه‌ریزی برای خرید در کنار پس‌انداز است. گاهی خرید کالاهایی همچون یک ماشین جدید، جواهرات یا لوازم الکترونیکی، بیشتر از توان مالی فعلی فرد هستند. برای خرید این اقلام با توجه به درجه ضرورت و نیازمندی، باید برنامه‌ریزی لازم انجام شود. برنامه ریزی برای خرید به‌عنوان یک عادت مثبت، به فرد کمک می‌کند تا از خریدهای ناگهانی خودداری کرده و برای هر خرید خارج از بودجه فعلی خود، پس‌انداز کند. همچنین خرید با برنامه‌ریزی به فرد کمک می‌کند که سلامت مالی خود را کمتر در معرض آسیب قرار دهد.
- سرمایه‌گذاری
پس‌اندازکردن یک عادت عالی است، اما اگر فرد قصد دارد مبلغ پس‌انداز را چند برابر کند، چه برای تحقق اهداف کوتاه‌مدت و چه برای برنامه‌ریزی بلندمدت، یا از کاهش ارزش دارایی خود در مقابل عامل‌هایی همچون تورم حفاظت کند، باید به سرمایه‌گذاری به‌عنوان یک عادت خوب، توجه ویژه‌ای داشته باشد. گزینه‌های زیادی برای سرمایه‌گذاری دارایی نقدی وجود دارد که بازار سهام، املاک، سپرده‌های ثابت، ارز و... از جمله آنهاست. با این حال، قبل از پس‌انداز، فرد باید مطمئن شود که به اندازه کافی درمورد تمام جوانب مثبت و منفی بازاری که قصد دارد سرمایه خود را وارد آن کند، آگاه است. آن‌گونه که در بخش پس‌انداز شرح داده شد، استفاده از بسترهای آنلاین همچون اپلیکیشن بلوط، در کنار تسهیل پس‌انداز خرد خودکار، شرایط سرمایه‌گذاری هوشمندانه و خودکار را نیز فراهم می‌آورند که می‌تواند مورد استفاده افراد قرار گیرد.
- کمک از یک مشاور مالی
اگر فرد هنوز درمورد نحوه تنظیم امور مالی خود مطمئن نیست، می‌تواند با یک مشاور مالی ملاقات کند و از دانش فنی و تخصصی این مشاور بهره ببرد.
و در پایان، توجه به چند نکته
فردی که از هوش مالی بالایی برخوردار است به‌جای دریافت عایدی ثابت، سعی می‌کند در فعالیت‌های اقتصادی سهیم شود، از سود سهام خود استفاده کند یا از حق امتیازها برای خود سهمی بردارد.
فردی که به‌دنبال تقویت هوش مالی و به‌دنبال آن تقویت جایگاه مباحث مالی در زندگی‌اش است باید نسبت به نگهداری اسناد دارایی خود در مکانی بسیار امن و طبقه‌بندی آنها توجه داشته باشد. همچنین با توجه به عقد قراردادهای متنوع در فرایندهای مالی و سرمایه‌گذاری، در زمان انعقاد قرارداد تمام پیش‌بینی‌های لازم و ضروری را برای انصراف و خروج از آن را انجام دهد .
درنهایت باید گفت وقتی صحبت از پرورش عادات محتاطانه برای داشتن ضریب هوشی مالی بالا می‌شود، هیچ چیز بیشتر از وقت‌گذاشتن برای یادگیری هر چه بیشتر و بهتر امور مالی شخصی موثر نیست. هر فردی، صرف نظر از اینکه چقدر جوان یا پیر است، نیاز دارد که در جریان آخرین اخبار دنیای مالی باشد تا بتواند دارایی خود را رشد دهد. نیازی نیست که فرد یک متخصص مالی باشد، با آموزش‌های پایه در زمینه امور مالی از طریق منابع تائیدشده مختلف و یادگیری مهارت‌های جدید برای بودجه‌بندی بهتر، می‌توان به سمت افزایش هوش مالی گام برداشت.
- یوسف باقری، کارشناس ارشد استراتژی داتین