به گزارش صدای بورس اقتصاد ایران در پنج سال اخیر با بیشترین فشارها ناشی از تحریم‌های داخلی و خارجی روبه‌رو بوده و صنایع نیز در مختصات کنونی اقتصاد، از این فشارها بی‌بهره نبوده‌اند. صنعت دارو به عنوان یکی از صنایع خوشنام در میان صنایع تولیدی شاهد تحولات و چالش‌های جدی در شش ماه گذشته بوده است؛ به‌طوری‌که مصداق آن، کمبود دارو در داروخانه‌ها نام برده می‌شود. نااطمینانی‌های موجود در جامعه، سیاست و اقتصاد، استمرار فعالیت را برای بنگاه‌های تولیدی به ویژه دارویی‌ها دشوار کرده است. دکتر فرشید مرادی، مدیرعامل گروه سرمایه‌گذاری البرز در گفت‌وگویی به چالش‌های متعدد و متنوع در صنعت دارو پرداخت. او تأکید می‌کند مجموعه سرمایه‌گذاری البرز بیشترین تلاش را برای افزایش توان عملکردی به کار خواهد بست. البته او تداوم حمایت‌های دولت را از تولید در شرایط سخت کنونی، ضروری می‌داند.
بررسی روند سودآوری شرکت‌های دارویی در نیمه نخست سال‌جاری، گویای چالش‌های متعدد و متنوع در صنعت دارو است. در گروه سرمایه‌گذاری البرز، شرکت‌های سرمایه‌پذیر از نظر سودآوری در چه وضعیتی به‌سر می‌برند؟
شرکت‌های وابسته و تابعه گروه سرمایه‌گذاری البرز با وجود تمام فشارها در صنعت دارو همچون تغییر نحوه تخصیص نرخ ارز به دارویی‌ها (از ارز ترجیحی به ارز نیمایی)، کاهش حجم تسهیلات بانک‌ها و افزایش نامتناسب نرخ‌گذاری با بهای تمام‌شده تولید محصول‌ها، رشد قابل قبولی را در شاخص‌های مهم عملکردی و مالی در نیمه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته (براساس گزارش موجود در سامانه اطلاع‌رسانی ناشران) ثبت کرده‌اند. براساس تازه‌ترین وضعیت عملکردی شرکت‌های تابعه، پیش‌بینی می‌شود سود تلفیقی گروه البرز در شاخص درآمد عملیاتی با افزایش حدود ۵۰ درصدی و در شاخص سود خالص با افزایش بیش از ۴۰ درصدی مواجه شود.
اقتصاد ایران در ۵ سال اخیر با بیشترین فشارها روبه‌رو بوده است. وضعیت صنعت دارو را با توجه به نااطمینانی‌های شکل گرفته و دورنمای مبهم در اقتصاد ایران تا پایان سال‌جاری، چگونه ارزیابی می‌کنید؟
براساس تازه‌ترین برآوردهای هلدینگ، مهم‌ترین مسئله صنعت دارو در شش ماهه دوم سال جاری، بحث نقدینگی و تأمین آن برای خرید مواد اولیه است. اکثر شرکت‌های دارویی با انبارش مواد اولیه در شش ماهه نخست امسال روبه‌رو بودند و در نیمه دوم سال با کاهش موجودی انبار مواد مورد نیاز برای تولید در شرکت‌ها و نیاز اساسی برای تأمین مجدد آن‌ها مواجه می‌شوند. اوضاع دوره وصول مطالبات در صنعت دارو نیز چندان مطلوب نبوده است. کاهش منابع نزد بانک‌ها و متعاقباً پایین آمدن حجم تسهیلات اعطائی به تولیدکننده‌ها به عمق چالش‌ها در این صنعت دامن زده است. به هر حال آنچه مسلم است این است که فعالان صنعت دارو و تولیدکنندگان دارویی، به هیچ عنوان اجازه نخواهند داد صنعت دارو با کمبود مواجه شود و تمام تلاش خود را برای رفاه و آسودگی خاطر شهروندان به کار خواهند گرفت. البته از سمت مسئولان نیز درخواست حمایت‌های لازم را داریم.
اکنون که به ارزیابی صنعت دارو پرداختید، به نظرتان در سیاهه چالش‌ها، مهم‌ترین چالش‌ها کدامند؟
تأمین نقدینگی مورد نیاز برای سرمایه در گردش، کاهش حجم و سخت‌تر شدن اخذ تسهیلات از بانک‌ها، افزایش نسبی دوره وصول مطالبات و عدم نرخ‌گذاری متناسب با افزایش بهای تمام شده تولید از مهم‌ترین چالش‌ها در صنعت دارو است.
با توجه به بررسی‌تان در زمینه طولانی‌شدن دوره وصول مطالبات شرکت‌های دارویی و چالش‌های مربوط به نرخ‌گذاری، آیا دوباره شاهد افزایش نرخ دارو در شش‌ماهه دوم امسال خواهیم بود؟
مرحله نخست در طرح دارویار (که همزمان با اجرای طرح افزایش نرخ ارز خرید مواد بود) در تیر امسال ابلاغ و طی آن، افزایش قیمت در عمده محصول‌های دارویی تولید داخل کشور رُخ داد. این افزایش نرخ به هیچ عنوان، پاسخگوی افزایش هزینه‌های تحمیل شده در تولید دارو نبود. متعاقباً درخواست‌هایی جهت افزایش نرخ در محصول‌های دارویی به سازمان غذا و داروی کشور از سوی تولیدکنندگان ارسال شده است. به محض ابلاغ نرخ‌های جدید، شرکت‌ها موظف‌اند موارد را براساس قواعد سازمان بورس و اوراق بهادار در سامانه کدال انتشار دهند.
دولت در سال‌جاری با حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی، درصدد برآمده که نحوه تخصیص ارز دارویی‌ها را هم اصلاح کند. حذف ارز ترجیحی را در میزان حاشیه سود شرکت‌های دارویی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
حاشیه سود شرکت‌های دارویی با توجه به زمینه فعالیت آن‌ها متفاوت است. افزایش نرخ ارز برای خرید مواد اولیه و بسته‌بندی، در کل صنعت دارو به طور میانگین حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد بر حاشیه سود ناخالص شرکت‌ها اثر گذاشته است. افزایش هزینه‌های مالی در نیمه نخست سال جاری به دلیل نیاز مبرم شرکت‌ها به نقدینگی، اثر مضاعفی را روی کاهش حاشیه سود خالص شرکت‌ها (نزدیک ۷ درصد) گذاشته است.
در خصوص نوع رابطه شرکت‌های گروه دارویی با شرکت‌های پخش دارویی، چند درصد از مطالبات شرکت‌های سرمایه‌پذیر به صورت نقدی وصول می‌شوند؟
مجموعه سرمایه‌گذاری البرز از زنجیره کامل ارزش برخوردار است؛ به‌طوری‌که شامل خلق ایده، تولید مواد اولیه تولیدی، بازرگانی مواد حد واسط و بسته‌بندی و تجهیزات مورد نیاز، تولید محصول نهایی تا توزیع محصول نهایی به داروخانه‌ها و بیمارستان‌ها برای مصرف‌کننده است.
پخش البرز به عنوان نخستین پخش صنعت دارویی در ایران نقش پُررنگی را با دارا بودن گسترده‌ترین شبکه مویرگی و زنجیره سرد توزیع (با قدمت بیش از ۵۰ سال) در توزیع محصول‌های دارویی ایفا کرده است. به طور میانگین، بیش از ۴۵ درصد محصول‌های شرکت‌های تابعه این هلدینگ توسط پخش البرز و مابقی محصول‌ها نیز توسط شرکت‌های پخش سراسری دولتی و خصوصی توزیع می‌شود. با تعویق پرداخت بدهی‌های دولتی به بیمه‌ها و بیمارستان‌ها، وضعیت وصول مطالبات از پخش‌ها نیز با افزایش همراه بوده است. هلدینگ البرز برای جبران این آسیب، به انتشار اوراق گام پرداخت. در مجموع تعامل شرکت‌های گروه با پخش البرز به عنوان شرکت توزیع درون‌گروهی همواره مطلوب و در راستای همکاری متقابل بوده است.
وضعیت نقدینگی گروه سرمایه‌گذاری البرز را در وضعیت نابه‌سامان نقدینگی در صنعت دارو، چطور ارزیابی می‌کنید؟
اوضاع نقدینگی در صنعت دارو نسبت به سال‌های گذشته به مراتب سخت‌تر شده است. مجموعه هلدینگ البرز در این راستا، اقدام به انتشار اوراق تبعی و مرابحه در هلدینگ و شرکت‌های تابعه کرده است؛ بدین ترتیب درصددیم هم عملیات بازارگردانی سهام شرکت‌ها و هم نقدینگی مورد نیاز را برای تأمین سرمایه در گردش فراهم آوریم.
با توجه به ریسک‌های سیستماتیک و غیرسیستماتیک در اقتصاد ایران، مهم‌ترین ریسک صنعت دارو راچه می‌دانید؟
چالش‌های مربوط به نقدینگی و عدم امکان اخذ تسهیلات بانکی را می‌توان از مشکلات فعلی صنعت دارو نام برد. با کاهش حاشیه سود شرکت‌های تولیدی متأثر از عدم اجرای صحیح و کامل حذف ارز ترجیحی، معضلات صنعت دارو در بخش دولتی و به ویژه در بخش خصوصی، پُررنگ است.
گروه دارویی البرز توانست درآمد عملیاتی مطلوبی را در ۶ ماه نخست امسال ایجاد کند، آیا درآمد عملیاتی شرکت در نیمه دوم سال تداوم خواهد یافت؟
سرمایه‌گذاری البرز با وجود تمامی معضلات کنونی در صنعت دارو، تمامی تلاش خود را در رشد شاخص‌های عملکردی در ماه‌های پیش‌رو به کار خواهد بست. به همین دلیل امیدواریم شاخص‌های عملکردی مجموعه در پایان سال جاری، حداقل افزایش ۵۰ درصدی را نسبت به سال گذشته تجربه کند.
گروه سرمایه‌گذاری دارویی البرز از برنامه‌های جدید در راستای افزایش توان عملکردی شرکت خبر داده است. چه برنامه‌ای را برای بهینه کردن و تغییر ترکیب دارایی‌ها مدنظر قرار دارید؟
گروه سرمایه‌گذاری البرز در برنامه‌های اعلامی‌اش، بهینه‌کردن دارایی‌های با ارزش پایین یا غیرمولد و تبدیل آن‌ها به دارایی‌های مولد را مورد توجه قرار داده است. در سال‌های گذشته، زمین‌ها و سایر دارایی‌های غیرمولد مجموعه با شرکت در مزایده‌ها به فروش رفت و منابع حاصل از آن صرف سرمایه‌گذاری‌های جدید در شرکت‌های تابعه و یا توسعه خطوط تولیدی شد. این برنامه همیشه و در هر سال از اولویت‌های هلدینگ بوده است و به طور مستمر در گزارش‌های فعالیت پایان سال مالی به سهامداران گزارش داده می‌شود.
در زمینه ورود محصول‌های جدید به بازار هم تصمیمی در گروه سرمایه‌گذاری البرز گرفته شده است؟
از برنامه‌هایی که به طور مستمر و با نظارت مداوم هلدینگ در شرکت‌های تابعه پیگیری و رصد می‌شود، ورود محصول‌های جدید به بازار و تکمیل سبد محصول شرکت‌هاست. کمیته توسعه محصول به طور فعال در هلدینگ در چند سال گذشته تشکیل شده و با کمک نخبگان در صنعت دارو، مشاوره‌های لازم به شرکت‌ها در خصوص توسعه محصول‌های موجود در پایپ لاین آن‌ها داده می‌شود. گواه این ادعا، معرفی ۵۰ محصول جدید (به طور متوسط) در هر سال بوده است.
و در پایان اینکه آیا اقدامی در راستای تقویت بازارگردانی سهام تحت تملکتان دارید؟
گروه سرمایه‌گذاری البرز در پایان سال ۱۳۹۹ (سالی که بازار سرمایه ریزش شدیدی داشت) در زمره نخستین شرکت‌هایی بود که ابلاغیه سازمان بورس و اوراق بهادار را مبنی بر لزوم بازارگردانی سهام شرکت‌های بورسی زیرمجموعه در تابلوی بورس و اوراق بهادار تهران در دستور کار قرار داد. جلسه‌هایی با حضور شرکت‌های تابعه تشکیل و مبلغ مورد نیاز برای شارژ به صندوق بازارگردانی ابلاغ شد. همچنین کمیته‌ای برای اجرا و پایش عملیات بازارگردانی تشکیل شد که تاکنون نیز در حال نظارت بر بازارگردانی سهام شرکت‌هاست. با توجه به وضعیت نامطلوب نقدینگی حاکم بر صنعت دارو و در راستای جبران خسارات وارده به سهامداران، در سه ماهه گذشته تصمیم به انتشار اوراق تبعی و مرابحه در هیئت مدیره هلدینگ گرفتیم. دلیل طولانی شدن فرآیند انتشار اوراق نیز موضوع انتشار و اخذ مجوزهای لازم از سازمان بورس و اوراق بهادار بود. البته مراحل پایانی اخذ مجوزها و توثیق سهام انجام شده و ظرف روزهای آینده، منابع مالی نیز به شرکت واریز می‌شود.
منبع: ماهنامه بازار و سرمایه شماره ۱۳۲