گرچه از نظر فنی در مجموعه جوایز نوبل قرار نمی‌گیرد، اما دریافت‌کنندگان این جایزه را «برنده جایزه نوبل اقتصاد» می‌نامند. امروزه این جایزه از سوی آکادمی سلطنتی علوم سوئد در استکهلم به برندگان اهدا می‌شود.
تاکنون ۵۴ جایزه نوبل اقتصاد به ۹۱ اقتصاددان از سراسر جهان تعلق گرفته است که اقتصاددانان آمریکایی با بیش از ۶۰ جایزه، بیشترین سهم را به خود اختصاص داده‌اند. در شماره‌های قبل، با تعدادی از برندگان جایزه نوبل اقتصاد آشنا شدید. در این شماره نیز به معرفی جیمز توبین، اقتصاددان آمریکایی برنده نوبل اقتصاد در سال ۱۹۸۱ میلادی می‌پردازیم. او به دلیل کار خلاقانه و گسترده در زمینه تجزیه و تحلیل بازارهای مالی و روابط آنها با تصمیمات مربوط به هزینه، اشتغال، تولید و قیمت‌ها موفق به دریافت این جایزه شد. حوزه تخصصی فعالیت او، اقتصاد کلان بود.
جیمز توبین
جیمز توبین، اقتصاددان آمریکایی نئوکینزی در مارس ۱۹۱۸ در شهر شامپاین ایالت ایلینوی به دنیا آمد. پدر او، لوئیس مایکل توبین روزنامه‌نگار بود که در جنگ جهانی اول حضور داشت. مادرش، مارگارت ادگرتون توبین نیز یک مددکار اجتماعی بود.
توبین در سال ۱۹۳۵ به توصیه پدرش در امتحانات ورودی دانشگاه هاروارد شرکت کرد و پذیرفته شد. در زمان تحصیل به مطالعه کتاب مشهور کینز، «تئوری عمومی اشتغال، بهره و پول» پرداخت و با تزی بر اساس تحلیل کینز از بیکاری اختیاری، فارغ‌التحصیل شد. او در سال ۱۹۴۱ نخستین مقاله خود را بر اساس این تز پرسابقه منتشر کرد.
این برنده نوبل اقتصاد در سال ۱۹۴۱ از تحصیل دست کشید و با ورود آمریکا به جنگ جهانی دوم، در یک کشتی جنگی مشغول به خدمت شد. با پایان جنگ او به هاروارد بازگشت و به تحصیل ادامه داد و در سال ۱۹۴۷ موفق به دریافت مدرک دکترا شد. تز او که زیر نظر جوزف شامپیتر (استاد راهنما) نوشته شده بود، «تابع مصرف» نام داشت. در اقتصاد، تابع مصرف به توصیف ارتباط بین مصرف و درآمد موجود می‌پردازد.
جیمز توبین فعالیت‌های آکادمیک گسترده‌ای داشت. در سال ۱۹۵۰ او به دانشگاه ییل رفت و در ۱۹۵۵ به بنیاد تحقیقات اقتصادی «کاولز» پیوست. حوزه اصلی پژوهش او، استفاده از بنیان‌های خرد در اقتصاد کینزی با تمرکز ویژه بر اقتصاد پولی بود. در کنار تدریس و پژوهش، توبین در زندگی اجتماعی نیز فعال بود و درباره مسائل جاری اقتصاد مطالبی می‌نوشت. او همچنین چندین دوره عضو هیات مدیره فدرال رزرو و وزارت خزانه‌داری آمریکا بود.
این اقتصاددان مشهور از اعضای شورای مشاوران اقتصادی (سازمان دولتی که به رئیس جمهور آمریکا و نهادهای وابسته به کاخ سفید مشاوره می‌دهد) و هیات مدیره فدرال رزرو بود. او سال‌ها در دانشگاه‌های هاروارد و ییل به تدریس پرداخت. توبین ایده‌های اقتصاد کینزی را توسعه داد. او از دخالت دولت در اقتصاد برای تثبیت تولید و جلوگیری از رکود اقتصادی حمایت می‌کرد. توبین همچنین یک مدل اقتصادسنجی برای متغیرهای غیرفعال (رویت‌ناپذیر) وابسته ارائه کرد که امروز به «مدل توبیت» شهرت دارد. در سال ۱۹۸۰، توبین به همراه جیمز مید (اقتصاددان نئوکینزی) هدفگذاری تولید ناخالص داخلی اسمی را به عنوان یک سیاست پولی ارائه کرد.
توبین را به عنوان پیشنهاددهنده وضع مالیات بر مبادلات ارز خارجی که به «مالیات توبین» شهرت یافته، می‌شناسند. این مالیات برای کاهش سفته‌بازی در بازارهای ارز بین‌المللی طراحی شده بود. از نظر توبین، این نوع معاملات بسیار خطرناک و غیرمولد هستند. در سال ۱۹۵۵ توبین جایزه «مدال جان بیتس کلارک» را به دست آورد و اما بزرگترین جایزه او، جایزه نوبل اقتصاد بود که در سال ۱۹۸۱ دریافت کرد. در سال ۱۹۷۱ او ریاست انجمن اقتصاد آمریکا را به عهده داشت. توبین همچنین عضو هیات امنای سازمان بین‌المللی «اقتصاددانان برای صلح و امنیت» بود. او در سال ۱۹۸۸ به طور رسمی بازنشسته شد اما به نوشتن و سخنرانی در دانشگاه‌ها ادامه داد. جیمز توبین در مارس سال ۲۰۰۲ درگذشت.
- علی دانیال - روزنامه‌نگار
- شماره ۴۸۲ هفته نامه اطلاعات بورس