هرچند مدیرعامل شرکت ملی فولاد ایران با مقایسه این آمار با ده سال قبل از موفقیت‌های کشور در عرصه صادرات فولاد سخن گفته اما واقعیت آن است که سیاست‌های سخت‌گیرانه‌ای که در سال‌های اخیر در ارتباط با صادرات فولاد اتخاذ شده همانند یک سد در برابر موفقیت‌های یک دهه گذشته عمل می‌کند و همانطور که اکنون اثرات بازدارنده‌ای روی صادرات بر جای گذاشته، ممکن است دستاوردهای یک دهه گذشته را با خدشه روبه‌رو کند.
دولت‌های دوازدهم و سیزدهم در حدود ۵ سال گذشته با شعار حمایت از تولید داخلی و تامین نیازهای کشور محدودیت‌های صادراتی فولاد را به روش‌های مختلف از وضع تعرفه روی زنجیره فولاد گرفته تا ممنوعیت‌های دوره‌ای صادرات اعمال کرده‌اند و این موضوع دو نتیجه بد با خود به همراه داشته است؛ نخست تقویت صادرات غیرقانونی و دوم واگذار کردن بازارها به رقبا و این در حالی است که بسیاری از رقبای ایران در گذشته از ایران فولاد وارد می‌کردند اما امروز به صادرکننده محصولات میانی و نهایی فولاد تبدیل شده‌اند که در این مسیرها تحریم‌های جهانی و داخلی عوامل اصلی این تغییر وضعیت محسوب می‌شوند.
فعالان حوزه فولاد در رده‌بندی عوامل موثر بر کاهش صادرات علاوه بر سیاست‌های محدودکننده دولتی می‌گویند افزایش شدید قیمت ارز از یک سو که کار تامین نیازهای وارداتی برای تولید فولاد را بسیار سخت کرده و در عین حال قدیمی بودن بسیاری از کارخانجات و ضرورت تعمیر و بازیابی خطوط تولید کارخانجات فرسوده دو عامل دیگری است که میزان تولید را در بسیاری از کارخانجات کوچک با مشکل روبه‌رو کرده است. به خصوص تولیدکنندگان بخش خصوصی می‌گویند با محدودیت‌های صادراتی میزان تامین مالی این بنگاه‌ها با مشکل روبه‌رو شده و در نتیجه در تامین نقدینگی مورد نیاز برای برنامه‌های توسعه‌ای و به‌روزرسانی خود با مشکل روبه‌رو هستند و این در حالی است که افزایش روزانه قیمت ارز نیز عملا هر نوع توانایی ارتقای بهره‌وری و تولید را از آنان سلب کرده است. این در حالی است که مشکلات حوزه حمل و نقل اعم از ریلی و جاده‌ای تا تامین خوراک مورد نیاز برای واحدهای تولیدی مزید بر علت شده است.
از سمت دیگر کمبود گاز و برق مورد نیاز در کل سال و افزایش سالانه قیمت گاز و برق برای واحدهای فولادی هزینه‌های تولیدی را برای این گروه افزایش داده است و از آنجا که قیمت جهانی فولاد روند نزولی را در پیش گرفته، تناقض بین شرایط حاکم برای تولیدکنندگان ایرانی و جهانی باعث شده تا بنگاه‌های ایرانی با زیان روبه‌رو شوند و حتی صادرات نیز نتواند مشکلات آنان را برطرف سازد؛ هرچند امید به افزایش قیمت دلار می‌تواند بخشی از این مشکل را برای آنان مرتفع سازد اما متاسفانه محدودیت‌های صادراتی در حال حاضر گریبانگیر این گروه شده است.
تازه‌ترین آمارهای فولادی ایران
بر اساس تازه‌ترین گزارش انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، از ابتدای سال جاری تا پایان آذر ماه بالغ بر ٨٣ میلیون تن از انواع اقلام فولادی در کشور تولید شده است که از این میزان حدود ١٠ میلیون تن صادر و باقی (بالغ بر ٧٢ میلیون و ۶٠٠ هزار تن) صرف مصارف داخلی شده است. بر این اساس مصرف ظاهری فولاد کشور در این مدت نسبت به ٩ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۰ رشد ١٠ تا ١٩ درصدی داشته است.
طی ٩ ماهه سال جاری ٩ میلیون و ٧٣۶ هزار تن مقاطع طویل فولادی تولید شده که هفت میلیون و ٧١١ هزار تن در داخل مصرف شده که نسبت به مصرف ظاهری آن در مدت مشابه سال گذشته معادل شش میلیون و ٤٧١ هزار تن، ١٩ درصد بیشتر شده است.
پس از آن در مجموع شش میلیون و ٨۵٠ هزار تن مقاطع تخت فولادی در کشور تولید، حدود دو میلیون تن آن صادر و قریب به شش میلیون و ٨۶٠ هزار تن صرف مصرف داخلی شده است. مصرف این مقاطع نسبت به سال گذشته که شش میلیون و ٢۵۶ هزار تن بوده، ١٠ درصد بیشتر شده است.
در مدت مذکور سال جاری، تولید محصولات فولادی ١۶ میلیون و ۵٨۶ هزار تن ثبت شده که ١۴ میلیون و ٧٩۵ هزار تن آن به مصرف داخلی اختصاص یافته است و بدین ترتیب نسبت به مصرف ظاهری آن در ٩ماهه سال ۱۴۰۰ که ١٢ میلیون و ٨٢۵ هزار تن بوده، ١۵ درصد افزایش مصرف را رقم زده است.
از ٢٣ میلیون و ٧٨۶ هزار تن شمش فولاد (فولاد میانی) تولید شده در ٩ ابتدایی ۱۴۰۱ با رشد ١٧ درصدی نسبت به مصرف آن در مدت مشابه سال گذشته (١۵ میلیون و ٩٠٨ هزار تن) به ١٨ میلیون و ۵۶٧ هزار تن برای مصرف داخلی رسیده است. همچنین مصرف آهن اسفنجی ١٣ درصد رشد کرده و از ٢٢ میلیون و ٩٣٢ هزار تن به ٢۵ میلیون و ٧۴٠ هزار تن رسیده است. در ٩ ماهه ١٤٠١ بالغ بر ٢٦ میلیون و ۳۰۰ هزار تن آهن اسفنجی در کشور تولید شده است.
- شماره ۴۸۳ هفته نامه اطلاعات بورس