شرکت‌های سرمایه‌گذاری یکی از نهادهای مالی هستند که واسطه‌ای برای خرید و فروش سهام شرکت‌های بورسی به شمار می‌روند. شرکت‌های سرمایه‌گذاری طبق نوع فعالیت، سطح فعالیت و برخی مولفه‌های دیگر به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند.
به همین ترتیب ارزش خالص دارایی‌های هر سهم از سهام این شرکت‌ها با قیمت‌های مختلفی تعیین می‌شود. اما بررسی وضعیت بیشتر شرکت‌های سرمایه‌گذاری موجود در بازار ما نشان می‌دهد، ارزش خالص دارایی‌ها و قیمت روز آنها از فاصله زیادی برخوردار است. بر این اساس، ارزش خالص دارایی‌ها و NAV این شرکت‌های سرمایه‌گذاری و دلایل فاصله بین آنها مورد واکاوی قرار گرفت.
Investment Company یا شرکت‌های سرمایه‌گذاری اصولا بر اساس نوع فعالیت، پذیرش در بازار بورس اوراق بهادار، حوزه فعالیت، سطح فعالیت و نوع مالکیت به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. سهام این شرکت‌ها به دو روش خالص ارزش دارایی‌ها (NAV) و ارزش بازار ارزشگذاری می‌شود.
در روش ارزش بازار به دلیل اینکه سهام برخی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری در بازار سهام پذیرفته شده است، بر اساس میزان عرضه و تقاضای بازار ارزش سهام آنها تعیین می‌شود.
روش دیگر بر اساس خالص ارزش دارایی‌هاست. خالص ارزش دارایی‌های سهم در واقع ارزش یک سهم از شرکت سرمایه‌گذاری و معادل ارزش خالص دارایی‌ها (NAV) در صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. این روش بر ارزش روز یا ارزش منصفانه برآوردی دارایی‌ها و اوراق بهادار شرکت استوار است. این ارزش، برآوردی از ارزش ذاتی یک سهم شرکت را نشان می‌دهد و مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری از تقسیم خالص دارایی‌های شرکت (با کسر بدهی‌های شرکت) بر تعداد سهام متعلق به سهامداران به دست می‌آید. همچنین شایان ذکر است که روش (NAV) بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تناقض در قیمت روز و NAV
طبق بررسی‌های هفته‌نامه اطلاعات بورس از ۴۵ شرکت سرمایه‌گذاری، اکثر آنها در تاریخ یکم اسفند ماه سال جاری زیر قیمت NAV خود در حال معامله هستند؛ البته این آمار در روزهای گذشته نیز به همین منوال بوده است. برای مثال، هر سهم شرکت توسعه معادن روی که با نماد «کروی» در بورس فعالیت دارد، با سرمایه ۲ میلیون و ۴۱۳ هزار و ۹۵۰ میلیون ریال در تاریخ اول اسفند ۱۴۰۱ با قیمت ۲۷ هزار و ۹۰۰ ریال معامله شده است، در حالی که ارزش خالص دارایی‌های هر سهم آن معادل ۷۹ هزار و ۲۰۲ ریال است. به این ترتیب نسبت P/NAV آن ۳۵ درصد بوده که در بین این ۴۵ شرکت سرمایه‌گذاری، بیشترین فاصله قیمت روز و NAV را داشته است. همچنین شرکت‌های سرمایه‌گذاری صنعت نفت (ونفت)، گروه پتروشیمی سرمایه‌گذاری ایرانیان (پترول)، سرمایه‌گذاری توکا فولاد (وتوکا) و سرمایه‌گذاری صبا تامین (صبا) به ترتیب شرکت‌هایی بودند که با نسبت P/NAV ۳۹، ۴۰، ۴۶ و ۴۵ درصد هر سهم آنها با فاصله بسیار زیادی از NAV آنها مورد معامله قرار گرفته است. البته باید گفت که با توجه به ریزشی که بازار در سال ۱۳۹۹ داشت، هنوز نتوانسته به شرایط نرمال باز گردد. منظور از نرمال هم شرایطی است که بازار پیش بینی‌پذیر باشد یعنی ریسک‌های موجود در بازار را بتوان پیش‌بینی و بر مبنای آن استراتژی معاملاتی تعریف کرد. در حال حاضر، در بازار ما به قدری تعداد ریسک‌ها زیاد است که زمان بروز آنها به هیچ وجه قابل پیش‌بینی نیست. بنابراین ما بازار نرمالی نداریم.
معاملات نزدیک به ارزش سهام
در شرایطی که بازار در حالت نرمال به سر نمی‌برد برخی شرکت‌های سرمایه‌گذاری توانسته‌اند عملکرد به نسبت مطلوبی از خود به جای بگذارند. بررسی‌ها نشان می‌دهد، شرکت سرمایه‌گذاری اعتلا البرز با نماد «اعتلا» و سرمایه ۳ میلیون و ۵۰ هزار میلیون ریال و خالص ارزش دارایی‌های ۳ هزار و ۷۶۱ ریال، در روز دوشنبه اول اسفند با قیمت ۳ هزار و ۶۹۳ ریال و نسبت P/NAV ۹۸ درصدی معامله شده است که تا حدودی به NAV هر سهم آن نزدیک است. همچنین شرکت‌های سرمایه‌گذاری هامون صبا و سرمایه‌گذاری پردیس با NAV های ۲ هزار و ۳۰۱ ریال و ۴ هزار و ۲۹۲ ریال که نسبت P/NAV آنها هم به ترتیب ۸۹ و ۸۵ درصد است، با قیمتی نزدیک به NAV های خود معامله شده‌اند.
برتر از NAV
البته در بین شرکت‌های سرمایه‌گذاری هستند شرکت‌هایی که عملکرد خوبی داشته و توانسته‌اند با نرخی بیشتر از NAV سهام خود معامله شوند. بر این اساس در بین این ۴۵ شرکتی که مورد بررسی قرار گرفت، شرکت گروه دارویی سبحان با NAV ۶ هزار و ۹۰۰ ریال و قیمت روز ۹ هزار و ۸۸۰ ریال، شرکت سرمایه‌گذاری آوا نوین با NAV ۲ هزار و ۴۲۴ ریال و قیمت روز ۲ هزار و ۹۱۵ ریال و شرکت سرمایه‌گذاری توسعه گوهران امید با NAV ۴ هزار و ۹۸۷ ریال و قیمت روز ۵ هزار و ۱۵۹ ریال بیش از خالص ارزش دارایی‌های هر سهم‌شان معامله شده‌اند. همچنین نسبت P/NAV آنها نیز به ترتیب (دسبحا) ۱۴۳، (وآوا) ۱۲۰ و (گوهران) ۱۰۳ درصد بود.
در پایان اما باید ذکر کرد که انجام معاملات با این فاصله‌ها در دنیا اتفاق نمی‌افتد و برای درست معامله شدن این سهام باید چاره‌ای اندیشید زیرا این روند باعث متضرر شدن سرمایه‌گذاران در شرکت‌های سرمایه‌گذاری می‌شود و عامل از بین رفتن اعتماد آنها به بازار سرمایه است که یکی از مهمترین دلایل عقب ماندن بازار سرمایه از دیگر بازارها هم همین کمبود اعتماد سرمایه‌گذاران به بازار است. بر این اساس برای اطلاع از وضعیت این ۴۵ شرکت به جدول ارائه‌شده مراجعه کنید.
- نگین عظیمی - خبرنگار
- شماره ۴۸۴ هفته نامه اطلاعات بورس