صدای بورس - مهراز حبیبی؛ شاید چند کیلو اضافه بیشتر به نظر برسد، اما چاقی در واقع مشکل جدی تری است. افزایش وزن نادیده گرفته شده برای سلامت انسان مضر است.
اگر فوراً در درازمدت نباشد، تأثیر مخربی بر بدن خواهد داشت که متأسفانه گاهی اوقات غیر قابل برگشت می شود. چاقی دلیل بسیاری از بیماری های تهدید کننده زندگی از جمله سرطان است. طبق گفته متخصصان "اضافه وزن و چاقی با خطر ابتلا به ۱۳ نوع سرطان بیشتر است."
حدود ۴۰ درصد از تمام سرطان ها با اضافه وزن و چاقی مرتبط هستند
با توجه به جزئیات موجود در تحقیقات متخصصان، چاقی مرتبط به ابتلا به انواع سرطان زیر است: سرطان مری، سرطان سینه، سرطان روده بزرگ و راست روده، سرطان رحم، سرطان کیسه صفرا، سرطان معده، سرطان کلیه، سرطان کبد، سرطان تخمدان، سرطان پانکراس، سرطان تیروئید، سرطان مغز مولتیپل میلوما.
چاقی چگونه خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهد؟
بافت چربی مقدار زیادی استروژن تولید می کند که با سرطان سینه، آندومتر و تخمدان مرتبط است. افراد چاق سطوح بالاتری از انسولین و فاکتورهای رشد مشابه انسولین در خون دارند. این وضعیت که به عنوان هیپرانسولینمی شناخته می شود یک تهدید سرطانی است. ممکن است منجر به سرطان در روده بزرگ، کلیه و پروستات شود. چاقی منجر به شرایط التهابی می شود که باعث استرس اکسیداتیو، آسیب DNA و افزایش خطر ابتلا به چندین بیماری از جمله سرطان می شود.
عوامل خطرناک
وزن بیشتر در بدو تولد خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهد. افزایش وزن در بزرگسالی و افزایش مکرر وزن نیز از عوامل خطرناک افزایش وزن هستند. وزن می تواند در طول زمان تغییر کند و اگر کنترل نشود یا اگر بارها و بارها در نوسان باشد، خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهد.
شاخص توده بدنی سالم
وزن یک فرد با شاخص توده بدن یا BMI اندازه گیری می شود.این شاخص برای افراد سالم بین ۱۸.۵ تا ۲۴.۹ است. افراد با BMI بالای ۲۵ اضافه وزن و بالای ۳۰ چاق در نظر گرفته می شود. همچنین می توان وزن و سلامتی را با استفاده از اندازه گیری دور کمر اندازه گیری کرد. اندازه دور کمر سالم برای مردان ۴۰ اینچ و برای زنان ۳۵ اینچ است. افرادی که کمر پهن‌تری دارند در معرض خطر ابتلا به چندین بیماری هستند.
چگونه وزن را حفظ کنیم؟
خوردن میوه ها و سبزیجات فصلی، به حداقل رساندن مصرف غذاهای فرآوری شده یکی از موثرترین روش ها برای کنترل وزن است. یک رژیم غذایی متعادل شامل چربی ها، کربوهیدرات ها و پروتئین وزن را حفظ می کند. فعالیت بدنی نیز برای حفظ وزن بدن مهم است. گزارش های بهداشتی حاکی از انجام ۱۵۰ دقیقه ورزش در هفته است و اگر ورزش شدید باشد می توان ۷۵ دقیقه از آن را در هفته انجام داد. حتی پیاده روی سریع برای کنترل وزن ایده آل و موثر است.
اما چاقی علاوه بر احتمال ابتلا به سرطان، احتمال ابتلا به برخی دیگر از بیماری ها را در پی خواهد داشت. داشتن یک عامل خطرناک مانند چاقی به این معنی نیست که شما به مشکلات سلامتی زیر مبتلا خواهید شد. اما شانس شما را برای ایجاد یک یا چند مورد از آنها افزایش می دهد. در اینجا ۹ خطر چاقی برای سلامتی و کارهایی که می توانید برای پیشگیری یا مدیریت آنها انجام دهید، آورده شده است.
۱. دیابت نوع ۲
دیابت نوع ۲ زمانی رخ می دهد که قند خون شما بالاتر از حد طبیعی باشد. با گذشت زمان، این می تواند منجر به سایر مشکلات سلامتی مانند بیماری قلبی، آسیب عصبی، سکته مغزی، بیماری کلیوی و مشکلات بینایی شود.
اگر چاقی دارید، از دست دادن تنها ۵ تا ۷ درصد از وزن بدن و انجام ورزش منظم و متوسط ممکن است از ابتلا به دیابت نوع ۲ جلوگیری کند یا آن را به تاخیر بیندازد.
۲. بیماری قلبی
بیماری قلبی در افراد چاق شیوع بیشتری دارد. با گذشت زمان، رسوبات چربی ممکن است در شریان هایی که قلب را با خون تامین می کنند، جمع شود. افراد چاق دارای فشار خون بالاتر از حد نرمال، کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL)، تری گلیسیرید و قند خون هستند که همگی به بیماری قلبی کمک می کنند.
شریان هایی که باریک می شوند می توانند منجر به حمله قلبی شوند. لخته شدن خون در شریان های باریک می تواند منجر به سکته شود.
۳. سکته مغزی
سکته مغزی و بیماری قلبی در بسیاری از عوامل خطرناک مشترک، مشابه هستند. سکته مغزی زمانی رخ می دهد که خون رسانی به مغز قطع شود. سکته مغزی می تواند به بافت مغز آسیب برساند و منجر به طیف وسیعی از ناتوانی ها، از جمله اختلال در گفتار و زبان، ضعیف شدن عضلات، و تغییر در مهارت های تفکر و استدلال شود.
یک بررسی در سال ۲۰۱۰ از ۲۵ مطالعه با تقریباً ۲.۳ میلیون شرکت کننده نشان داد که چاقی خطر سکته مغزی را تا ۶۴ درصد افزایش می دهد .
۴. آپنه خواب
آپنه خواب اختلالی است که در آن فرد ممکن است برای لحظه ای نفس خود را در طول خواب قطع کند.
افرادی که اضافه وزن دارند و با چاقی زندگی می کنند بیشتر در معرض خطر ابتلا به آپنه خواب هستند. این به این دلیل است که آنها چربی بیشتری در اطراف گردن ذخیره می کنند و باعث کوچک شدن راه هوایی می شود. یک راه هوایی کوچکتر می تواند باعث خروپف و مشکل در تنفس در شب شود.
کاهش وزن می تواند به کاهش چربی گردن و کاهش خطر آپنه خواب کمک کند.
۵. فشار خون بالا
بافت چربی اضافی در بدن به اکسیژن و مواد مغذی بیشتری نیاز دارد. رگ های خونی شما باید خون بیشتری را به بافت چربی اضافی گردش دهند. این بدان معنی است که قلب شما باید حتی سخت تر کار کند تا خون را در سراسر بدن پمپاژ کند.
افزایش میزان گردش خون، فشار مضاعفی بر دیواره شریان‌های شما وارد می‌کند. این فشار اضافه فشار خون بالا یا فشار خون بالا نامیده می شود. با گذشت زمان، فشار خون بالا می تواند به قلب و عروق شما آسیب برساند.
۶. بیماری کبد
افراد چاق ممکن است به یک بیماری کبدی معروف به بیماری کبد چرب یا استئاتوهپاتیت غیر الکلی (NASH) مبتلا شوند. این زمانی اتفاق می افتد که چربی اضافی در کبد جمع شود. چربی اضافی می تواند به کبد آسیب برساند یا باعث رشد بافت اسکار شود که به عنوان سیروز شناخته می شود.
بیماری کبد چرب معمولاً هیچ علامتی ندارد، اما در نهایت می تواند منجر به نارسایی کبد شود. تنها راه برای معکوس کردن یا مدیریت بیماری کاهش وزن، ورزش و اجتناب از نوشیدن الکل است.
۷. بیماری کیسه صفرا
کیسه صفرا وظیفه ذخیره ماده ای به نام صفرا و انتقال آن به روده کوچک در طول هضم را بر عهده دارد. صفرا به هضم چربی ها کمک می کند.
چاقی خطر ابتلا به سنگ کیسه صفرا را افزایش می دهد. سنگ کیسه صفرا زمانی ایجاد می شود که صفرا در کیسه صفرا انباشته و سخت می شود. افراد چاق ممکن است سطوح بالاتری از کلسترول در صفرا داشته باشند یا کیسه صفرا بزرگی داشته باشند که به خوبی کار نمی کنند، که می تواند منجر به سنگ کیسه صفرا شود. سنگ کیسه صفرا ممکن است دردناک باشد و نیاز به جراحی داشته باشد.
خوردن یک رژیم غذایی سرشار از فیبر و چربی های سالم ممکن است به پیشگیری از سنگ کیسه صفرا کمک کند. اجتناب از غلات تصفیه شده مانند برنج سفید، نان و ماکارونی نیز می تواند کمک کننده باشد.
۸. عوارض بارداری
زنان باردار دارای اضافه وزن یا چاقی بیشتر در معرض مقاومت به انسولین، قند خون و فشار خون بالا هستند. این می تواند خطر عوارض در دوران بارداری و زایمان را افزایش دهد، از جمله:
دیابت بارداری
پره اکلامپسی
نیاز به زایمان سزارین (سزارین)
لخته شدن خون
خونریزی شدیدتر از حد طبیعی بعد از زایمان
تولد زودرس
سقط جنین
مرده زایی
نقص های مغز و نخاع
در یک مطالعه، بیش از ۶۰ درصد از زنان با BMI ۴۰ یا بیشتر در زمان بارداری به یکی از این عوارض دچار شدند. اگر اضافه وزن دارید یا چاقی دارید و به بچه دار شدن فکر می کنید، ممکن است بخواهید یک برنامه مدیریت وزن را برای جلوگیری از خطرات بهداشتی فوق شروع کنید. در مورد فعالیت بدنی با پزشک خود صحبت کنید. شما می توانید با خیال راحت در دوران بارداری فعالیت های ورزشی مناسب این دوران را انجام دهید.
۹. افسردگی
بسیاری از افراد مبتلا به چاقی افسردگی را تجربه می کنند. برخی از مطالعات ارتباط قوی بین چاقی و اختلال افسردگی اساسی پیدا کرده اند.
افراد مبتلا به چاقی اغلب ممکن است تبعیض را بر اساس اندازه بدن خود تجربه کنند. با گذشت زمان، این می تواند منجر به احساس غم و اندوه یا عدم عزت نفس شود.
امروزه، بسیاری از گروه‌های مدافع، مانند انجمن ملی پیشبرد پذیرش چربی (NAAFA)، در تلاش هستند تا تبعیض بر اساس اندازه بدن را از بین ببرند. این سازمان ها فرصت هایی را برای مشارکت در مبارزه با این تبعیض فراهم می کنند.
اگر چاقی دارید و علائم افسردگی را تجربه می کنید، از پزشک خود بخواهید که به یک مشاور سلامت روان ارجاع دهد.
چگونه ریسک خود را کاهش دهیم
کاهش ۵ درصد از وزن بدن می تواند خطر ابتلا به چندین مورد از این بیماری ها از جمله بیماری قلبی و دیابت نوع ۲ را کاهش دهد.
ترکیبی از رژیم غذایی و ورزش می تواند به کاهش وزن به آرامی در طول زمان کمک کند. نیازی به ایجاد تغییرات اساسی در سبک زندگی خود نیست. نکته کلیدی این است که ثابت قدم باشید و به انتخاب های سالم ادامه دهید.
برای ورزش، حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته فعالیت هوازی متوسط را هدف قرار دهید. این می تواند شامل یک پیاده روی سریع باشد – فقط ۳۰ دقیقه پیاده روی در روز به شما در رسیدن به این هدف کمک می کند. هنگامی که به آن دست یافتید، سعی کنید ورزش خود را به ۳۰۰ دقیقه در هفته افزایش دهید. همچنین، سعی کنید حداقل دو بار در هفته فعالیت‌های تقویت‌کننده‌ای مانند تمرینات فشاری یا درازنشست را در برنامه خود بگنجانید.
چند راه برای تغذیه سالم تر عبارتند از:
نصف بشقاب خود را با سبزیجات پر کنید.
غلات تصفیه نشده مانند نان سفید، ماکارونی و برنج را با غلات کامل مانند نان گندم کامل، برنج قهوه ای و بلغور جو دوسر جایگزین کنید.
از منابع پروتئین بدون چربی مانند مرغ بدون چربی، غذاهای دریایی، لوبیا و سویا استفاده کنید.
غذاهای سرخ شده، فست فودها و میان وعده های شیرین را حذف کنید.
از نوشیدنی های شیرین مانند نوشابه و آبمیوه خودداری کنید.
از الکل اجتناب کنید.
کلام آخر
چاقی می تواند بر سلامت جسمی و روانی شما تأثیر بگذارد. ممکن است مطمئن نباشید که از کجا شروع کنید، اما انجام اقداماتی در حال حاضر برای مدیریت سلامت خود می تواند از عوارضی مانند دیابت نوع ۲ و فشار خون بالا جلوگیری کند. در مورد ورزش بیشتر، رژیم غذایی سالم، مراجعه به درمانگر و سایر روش های درمانی با پزشک خود صحبت کنید.