شاید این وضعیت نشان‌دهنده بازگشت اعتماد به بازار است. اما روند کنونی تا کجا ادامه می‌یابد؟ برای بررسی شرایط کنونی و آینده بازار سهام با مونا حاجی علی اصغر، مدیرعامل و عضو هیات مدیره شرکت گروه مالی کیان گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید.
* روند حرکتی بازار سرمایه و فعالیت‌های گروه مالی کیان را در یک‌سال اخیر چگونه ارزیابی می‌کنید؟
با مرور وضعیت بازار سرمایه در سال‌های گذشته همواره شاهد نوسانات بازار سهام هستیم؛ خوشبختانه بازار سهام در ماه‌های اخیر روند مثبتی داشته و اکثر فعالان بازار سرمایه به روند آتی بازار در سال ۱۴۰۲ خوشبین هستند. با توجه به کسب بازدهی کمتر بازار سرمایه در سال گذشته به نسبت سایر بازارها از جمله طلا، مسکن و... به نظر می‌رسد سال جاری، سال جبران جاماندگی این بازار نسبت به سایر بازارهای موازی خواهد بود. به تبع این موضوع و روند رو به رشد بازار، شرکت گروه مالی کیان نیز برنامه‌های توسعه‌ای را در دستور کار خود قرار داده تا بتواند همراستا با این روند صعودی بیش از پیش با متنوع‌سازی ابزارهای مالی خود به فعالیت بپردازد.
در این میان روز یکشنبه ۱۷ اردیبهشت ماه شاهد آغاز پذیره‌نویسی صندوق با تضمین اصل سرمایه کیان خواهیم بود؛ این پذیره‌نویسی از روز یکشنبه ۱۷ اردیبهشت آغاز شده و تا تاریخ دوشنبه ۲۵ اردیبهشت ماه ادامه خواهد داشت. این صندوق می‌تواند پاسخگوی نیاز افراد با ملاحظات ریسک‌پذیری باشد که رفع دغدغه آنها بابت از دست دادن اصل سرمایه خود است. این گروه از افراد با سرمایه‌گذاری در این صندوق، علاوه بر تضمین اصل سرمایه، امکان کسب بازدهی مناسب در بازار سرمایه را خواهند داشت.
جای این صندوق در مجموعه کیان خالی بود. هم اکنون ۳ صندوق سهامی از جمله صندوق آوای سهام کیان، صندوق آهنگ سهام کیان و صندوق قابل معامله شاخصی کیان ۲ صندوق بادرآمد ثابت کیان و ندای ثابت کیان و یک صندوق طلای کیان در این مجموعه فعال هستند. مجموعه کیان در راستای افزایش تنوع به فهرست محصولات، تصمیم به راه‌اندازی صندوق با تضمین اصل سرمایه گرفت. انواع محصولات کیان در اپلیکیشن کیان دیجیتال وجود دارند که سرمایه‌گذاران می‌توانند با مراجعه به اپلیکیشن یا دفتر شرکت، راهنمایی های لازم را برای سرمایه‌گذاری خود کسب کنند.
در حال حاضر مجموعه کیان در حوزه سبدگردانی فعال است. در این خصوص ما به سرمایه‌گذاران با سرمایه بالاتر از ۱۰۰ میلیارد ریال، پیشنهاد سبدگردانی اختصاصی را ارائه می‌دهیم و به افراد با سرمایه کمتر از مبلغ فوق، سرمایه‌گذاری در انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری را پیشنهاد می‌کنیم. به طوری که تا به امروز در قالب ۶۰ سبد اختصاصی درخدمت سرمایه‌گذاران بوده‌ایم که سعی کردیم بازدهی مناسبی را عاید سرمایه‌گذاران سبدهای اختصاصی خود نماییم. یک رکورد قابل تاملی که در این زمینه وجود دارد، این است که سبدهای کیان حدودا به صورت میانگین ۱۰۵ درصد بازدهی بالاتر از سقف تاریخی شاخص کل بورس در سال ۹۹ را نصیب سرمایه‌گذاران کردند. بازده شاخص کل در دوره مشابه حدود ۱۹ درصد بوده است. اختلاف قابل توجه در بازدهی سبدهای کیان از جمله مواردی است که همواره سعی بر حفظ و افزایش آن داریم.
همچنین بازدهی صندوق‌های سهام کیان هم خوشبختانه رقم قابل توجهی بوده است؛ در دوره یک‌سال گذشته صندوق آهنگ سهام کیان که طی ماه‌های گذشته به عنوان صندوق اول بازار از لحاظ بازدهی عمدتا در لیست اولین صندوق‌های سهام از نظر بازدهی بوده، بازدهی حدود ۸۰ درصدی این صندوق در سال ۱۴۰۱ در حالی است که شاخص کل بورس در دوره مشابه حدود ۴۳ درصد بوده است، اختلاف قابل توجه، بیانگر تخصص و کیفیت کار همکاران در تیم مدیریت دارایی مجموعه کیان است.
همچنین با توجه به استقبال گسترده از صندوق هم‌وزن کیان با تایید سازمان بورس و اوراق بهادار، اخیرا موفق به اخذ مجوز افزایش سقف این صندوق نیز بوده‌ایم. از آنجا که افزایش تنوع و تعداد صندوق‌ها جزو اولویت‌های سیاست‌گذاران بازار سرمایه بوده است، مجموعه کیان نیز همراستا با این تصمیم عمل کرده و تصمیم به فعالیت در زمینه صندوق‌های جدید دارد. پیشنهاد برای تاسیس چندین صندوق از جمله صندوق‌های اهرمی و بخشی با تمرکز بر صنایع مختلف و محاسبه NAV به صورت Multi NAV در سال ۱۴۰۲ داریم.
* جایگاه مشاوران سرمایه‌گذاری در بازار را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ این شرکت‌ها چگونه به سلامت بازار کمک می‌کنند؟
حضور موثر شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری مورد تایید سازمان بورس در کاراتر شدن بازار سرمایه تاثیر بسزایی دارد. به نحوی که تصمیم‌گیری‌ها حرفه‌ای‌تر و با تحلیل بنیادی انجام می‌شود و از تصمیمات لحظه‌ای و هیجانی، اجتناب می‌شود. بنابراین می‌توانیم شاهد رفتار کنترل شده‌ای در بازار باشیم؛ اینها همه مواردی است که تمامی نهادهای مالی که خدمات مشاوره‌ای انجام می‌دهند از جمله شرکت‌های تامین سرمایه، شرکت‌های گروه‌های مالی و شرکت‌های گروه خدمات بازار سرمایه خواهند داشت و باعث تعمیق بیشتر بازار خواهند شد. وظیفه اصلی این نهادها این است که به سرمایه‌گذاران متناسب با درجه ریسک‌پذیری و ریسک‌گریزی آنها و طبق زمان‌بندی ورود و خروج سرمایه آنها ابزار مناسب سرمایه‌گذاری را پیشنهاد نماید. برای مثال برای سرمایه‌گذاران با افق سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت معمولا سرمایه‌گذاری در سهام پیشنهاد نمی‌شود. در واقع سرمایه‌گذاری در سهام نیازمند طی حداقل دوره یک‌ساله است. برای منابع و سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت‌تر، مناسب‌ترین گزینه صندوق‌های با درآمد ثابت است.
* بعد از سقوط سهام در سال ۹۹ که اعتمادها از بازار رفت، این روزها شاهد بازگشت اعتماد به بازار سرمایه هستیم، دیدگاه شما در این‌باره چیست؟
عملکرد گذشته بازار سرمایه نشان از آن دارد که مشابه بقیه بازارها، دوره‌های رونق و رکود همواره تکرارشونده است. خوشبختانه در سال جاری عمده تحلیل‌ها گویای رونق بازار سرمایه است و به نظر می‌رسد این رونق ادامه‌دار باشد. شاید یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر روند بازار سرمایه، روند قیمت دلار باشد. از آنجا که نرخ دلار افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته، تداوم این امر می‌تواند در حال حاضر ادامه روند صعودی بازار را به دنبال داشته باشد. هر چند بحث حباب داشتن سهام برخی از شرکت‌ها در حال حاضر در بازار مطرح است، اما نمی‌توان این موضوع را به کل بازار بازار تعمیم داد. به همین علت در این مقطع زمانی، انتخاب سهام سخت‌تر شده و عملکرد مدیر دارایی تعیین کننده‌تر و ارزشمندتر است؛ بنابراین باید تاکید مجدد به سرمایه‌گذاران داشت که از خدمات مشاوران سرمایه‌گذاری و شرکت‌های سبدگردانی در این خصوص بهره‌مند شوند.
* برخی معتقدند که بورس حباب دارد. نظر شما چیست؟
ممکن است سهام برخی از صنایع یا شرکت‌ها به ارزش ذاتی خود رسیده باشند اما همچنان سهام بسیاری از شرکت‌ها با قیمت‌های مناسب و ارزنده معامله می‌شود؛ بنابراین نمی‌توان این موضوع را به کل بازار تعمیم داد.
* آموزش سرمایه‌گذاران و سهامداران تازه‌وارد به بورس چه تاثیری بر روند حرکت بازار سهام دارد؟
هر چند بسیاری از افراد تمایل به سرمایه‌گذاری مستقیم به دلیل هیجانات مقطعی بازار و معاملات دارند، اما هر چقدر که بتوانیم باید آموزش‌های لازم و فرهنگ‌سازی در راستای تشویق به سرمایه‌گذاری غیرمستقیم داشته باشیم. در همین راستا، امر آموزش در مجموعه کیان از اهمیت بالایی برخوردار است؛ جدا از اطلاع‌رسانی، برگزاری دوره‌های مختلف، کیان اقدام به برگزاری آکادمی برای تحلیل و فروش به صورت جداگانه جهت آموزش بهتر و در نهایت جذب افراد منتخب دارد.
* قرار بود که قانون اوراق بهادار به روز رسانی شود، اما تا کنون این اتفاق نیفتاده است، به نظر شما قوانین حال حاضر به رشد بازار کفایت می کند؟
تلاش‌های زیادی در این خصوص هم از جانب اهالی بازار سرمایه هم از جانب قانون‌گذاران انجام شده است. اما لازم است که تامل و بازنگری‌های بیشتر و جدی‌تری در قالب قوانین بازار سرمایه و دستورالعمل‌های فعلی، صورت پذیرد. بازار سرمایه با وجود اینکه قوانین جدیدتری نسبت به سایر بازارها دارد، اما رشد آن در سال‌های اخیر قابل ملاحظه بوده و به‌روزرسانی قوانین آن، اقدامی جدی است که باید صورت پذیرد. جدای از بازنگری قوانین بازار در زمینه ابلاغیه‌ها و دستورالعمل‌ها نیز باید تجدیدنظر صورت پذیرد. در این حوزه قوانین و مقررات تامین مالی یکی از مهمترین موارد است؛ در حال حاضر سهم بازار سرمایه در تامین مالی اقتصاد کشور ناچیز بوده و همچنان سیستم بانکی در این زمینه پیشتاز است. بنابراین لازم است تا بازنگری ابزارهای تامین مالی در دستور کار قرار گیرد.
از دیگر موارد قابل بررسی، لزوم بازنگری در دستورالعمل بازارگردانی است. بازارگردانی در حوزه سهام و اوراق بادرآمد ثابت، امری ضروری است. نبود بازارگردان برای اوراق دولتی، نقدشوندگی اوراق را تحت تاثیر قرار داده است. بنابراین لازم است تا دستورالعمل‌های مربوطه بازنگری جدی شوند. در این راستا تاکید داریم که مجموعه کیان مشتاقانه در این زمینه کمک خواهد کرد تا ابزارها و ابلاغیه‌ها اصلاح شود و نهادهای مالی باید با توجه به برنامه‌ها و اولویت‌های متنوع سازمان بورس، دست یاری دهند تا مقررات هر چه زودتر اصلاح و پیاده‌سازی شوند.
* دلایل رشد بازار سرمایه طی یک‌سال اخیر کدامند؟
دلیل اصلی رشد بازار سرمایه، روند افزایشی قیمت دلار است. بنابراین با توجه به اینکه بازار سرمایه در سال گذشته نسبت به سایر بازارهای موازی، رشد مناسبی نداشته، شرایط برای جبران این رشد در سال جاری فراهم شده است.
* پیش‌بینی شما از روند کلی بازار سرمایه تا پایان سال چیست؟
معتقدم که بازار سهام در سال جاری روندی مثبت خواهد داشت اما قطعا با توجه به رشد که در ماه‌های گذشته در بازار شاهد بودیم، تامل بیشتری لازم است. امیدواریم امسال شاهد بازاری باشیم که بازدهی بیشتر از تورم را نصیب سرمایه‌گذاران کند؛ زیرا در سال‌های اخیر یکی از نگرانی‌های اصلی سرمایه‌گذاران کسب بازدهی بالاتر از نرخ تورم است.
* قانونی که برای حدنصاب صندوق‌ها وضع شد آیا باعث تکرار رویه سال ۹۹ نخواهد شد؟
موافق خرید سهام برای صندوق‌های بادرآمد ثابت نیستم. صندوق‌های بادرآمد ثابت برای سرمایه‌گذاران ریسک گریز طراحی شده است. بنابراین تحمیل خرید سهام برای این صندوق‌ها، اساسا درست نیست و مدیر صندوق را در شرایط افت قیمت سهام با مخاطرات جدی مواجه می‌سازد.
با در نظر گرفتن اینکه در سال جاری رویکرد سازمان بورس توسعه و سرعت بخشیدن به صندوق‌های سهام است، به نظرم این ابلاغیه تاثیری در تکرار سال ۱۳۹۹ ندارد.
* نظر شما درباره اینکه دامنه نوسان فصل به فصل افزایش پیدا کند، چیست؟
جزو افرادی هستم که قطعا درخواست حذف دامنه نوسان را دارم، اما امکان حذف یکباره دامنه نوسان با توجه به شرایط بازار سرمایه ملاحظاتی دارد. در این خصوص جا دارد از زحمات دکتر عشقی، رئیس سازمان بورس در این زمینه نوسان تشکر کنم. امیدوارم این روند سرعت داشته باشد.
* هم اکنون چه میزان شبیه سال ۹۹ هستیم؟
ما همواره باید از تجربیات سال‌های گذشته خصوصا سال ۹۹ که هم شاهد اقبال عمومی مردم به بازار سرمایه و هم شاهد ریزش بی‌سابقه بازار به دلیل تصمیمات هیجانی سرمایه‌گذاران بودیم، استفاده کنیم. ورود نقدینگی به هر یک از بازارها، زیرساختی لازم دارد. بهتر است زیرساخت‌های لازم را فراهم آوریم تا تجربه سال ۹۹ را نداشته باشیم. همچنین دامنه نوسان را به تدریج حذف کنیم تا نوسانات آثار مخرب کمتری داشته باشد.
* به نظر شما بودجه امسال ریسکی برای بازار دارد؟
تلاش قابل ملاحظه در خصوص بودجه از سوی اهالی بازار و رئیس سازمان بورس انجام شده و همواره سعی بر از بین بردن موانع پیش‌رو بوده است. برای مثال از آنجا که قیمت‌گذاری دستوری در صنایع مختلف به کاهش سودآوری شرکت‌ها می‌انجامد، ذکر این موضوع جهت نگرانی فعالان بازار سرمایه می‌گردد و این دلهره همواره وجود دارد که در کدام قسمت لایحه بودجه قرار است قیمت‌گذاری دستوری دیده شود و اینکه بازار سرمایه چه میزان انرژی و زمان برای مقاومت در برابر برداشتن قیمت‌گذاری دستوری لازم است، صرف کند.
* ابلاغیه‌هایی که اعلام می‌شود مصداق دستکاری بازار نیست؟
این سوال کلی است؛ اما در کل اگر خودم را جای مسئولان سازمان بورس بگذارم، باید بگوییم درک می‌کنم که تحت فشارهایی باشند، شاخص بورس نماگر اقتصاد کشور است و نشانگر عملکرد رئیس سازمان نیست، باید بپذیریم که بازار رفتار طبیعی داشته باشد اما فعلا به نظر ابلاغیه خاصی نیست که اذیت کننده باشد. شاید موردی که همه باید انجام دهیم ایجاد شرایط امن سرمایه‌گذاری است با این کار سرمایه‌گذار با شناخت بیشتر سرمایه‌گذاری می‌کند و بازار هم دچار نوسانات لحظه‌ای نمی‌شود. فراموش نکنیم ریاست و مدیران سازمان بورس، در صدد توسعه زیرساخت‌های بازار سهام هستند. برداشت من از ابلاغیه‌های موجود سیگنال‌دهی یا عدم حمایت از سهام توسط مدیران سازمان در سال جاری نیست؛ به جای الزام صندوق‌های درآمد ثابت به خرید سهام، تنوع بخشی و گسترش صندوق‌ها، سهام در قالب صندوق‌های بخشی Multi NAV یا صندوق‌های اهرمی و تضمین اصل سرمایه و… باید در اولویت باشد که اتفاقا تاییدکننده این است که مدیران سازمان شناخت از وضعیت بازار سهام و نقدینگی که به بازار سوق پیدا می‌کنند، داشته و سعی بر این دارند تا تجربه سال ۹۹ تکرار نشود و بازار کارایی داشته باشیم.
* چه مواردی بازار را تحت تاثیر منفی قرار می‌دهد؟
به هر حال یکسری ابهام‌هایی در شرایط اقتصادی کل کشور وجود دارد، علاوه بر قیمت دلار که یکی از دلایل نوسان بازار اعلام کردم، شرایط سایر بازارها، اظهارنظرها، تصمیمات سیاسی و… هم بر بازار سهام تاثیر گذارند. اگر به بازار سهام نگاه کنیم، سال‌هاست که درباره بازارگردانی نکاتی وجود دارد، بازارگردانی فعلی ما بازارگردانی شکلی است و لازم است که درباره دامنه نوسان و دامنه مظنه برای بازارگردان‌ها انعطاف بیشتری وجود داشته باشد. لازم است که بازارگردانی در انحصار برخی از نهادهای مالی مانند شرکت‌های تامین سرمایه یا صندوق‌های بازارگردانی نباشد. همچنین لازم است رویه‌های اجرایی برای کارگزار معامله‌گر که در دستورالعمل بازارگردانی در نظر گرفته شده است، پیاده‌سازی شود. برای سرعت بخشیدن به توسعه سرمایه‌گذاری غیرمستقیم شاید نهایی کردن دستورالعمل جامع صندوق‌های سرمایه‌گذاری که سال‌های قبل نیمه تمام ماند یا نهایی شدن مقررات سبد مشاع هم بتواند کمک‌کننده باشد.
* توصیه شما به سرمایه‌گذاران چیست؟
خواهش بنده از سرمایه‌گذاران این است که تا حد مقدور به طور غیرمستقیم در بازار سرمایه، سرمایه‌گذاری داشته باشند. بنابراین صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سبدهای اختصاصی را برای ورود انتخاب کنند و به شرکت‌هایی مراجعه کنند که خدمات متنوعی دارند تا سرمایه‌گذاری امن‌تری با توجه به درجه ریسک‌پذیری و ریسک‌گریزی به آنها ارائه کنند. از آن طرف با این نگاه کمک کنیم تا بازار دچار نوسانات لحظه‌ای نشود؛ از سوی دیگر به سازمان بورس اوراق بهادار هم کمک کنیم تا فضای امن‌تری برای سرمایه‌گذاری ایجاد شود و منابع در کشور خودمان سرمایه‌گذاری شوند تا به خارج از کشور سوق پیدا نکند. در نظر داشته باشیم سرمایه‌گذاری در سهام شرکت‌های بورسی، عملا سرمایه‌گذاری مولد است و به توسعه کشورمان کمک می‌کند.
- هدیه لطفی - روزنامه‌نگار
- شماره ۴۹۰ هفته نامه اطلاعات بورس