با این حال در سال ۱۴۰۰ طبق گفته رئیس سازمان بورس، از ابتدای سال تا پایان سال حدود ۶۰۰ هزار میلیارد تومان از طریق روش‌های مختلف از جمله هشت هزار میلیارد تومان عرضه اولیه و ۲۲۴ هزار میلیارد تومان اوراق بدهی تامین مالی در بازار سرمایه عرضه شده و در مجموع ۱۰۰ هزار میلیارد تومان اوراق از سوی دولت تسویه شده است. همچنین بر اساس تبصره ۵ لایحه بودجه ۱۴۰۲ به دولت اجازه داده شده تا در سال آینده ۱۸۰ هزار میلیارد تومان انواع اوراق مالی اسمی (ریالی- ارزی) منتشر کند.
بازار بدهی جهان
اندازه بازار اوراق بدهی به عنوان یکی از بزرگترین بازارهای سرمایه جهان، در ۴۰ سال گذشته هفت برابر شده است. بر اساس آمارهای موجود، در پایان سال ۲۰۲۲ ارزش این بازار به بیش از ۱۳۳ هزار میلیارد دلار رسید. این در حالی است ارزش بازارهای سهام جهان در این زمان حدود ۱۱۲ هزار میلیارد دلار بوده است. سال گذشته بازارهای اوراق بدهی با زیانی ۱۳ درصدی روبه‌رو شدند.
بر اساس اعلام انجمن بازارهای مالی و صنعت اوراق بهادار، در حال حاضر آمریکا با بیش از ۵۱ هزار میلیارد دلار، بزرگترین بازار اوراق بدهی جهان را در اختیار دارد. پس از آن چین با ۲۱ هزار میلیارد دلار، ژاپن با ۱۱ هزار میلیارد دلار، فرانسه با ۴.۴ هزار میلیارد دلار و بریتانیا با ۴.۳ هزار میلیارد دلار در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
در اقتصادهای غربی، بانک‌ها بزرگترین مشتریان بازار اوراق بدهی هستند. در واقع در کنار بانک‌های مرکزی، بانک‌های تجاری نیز از بازیگران اصلی بازار اوراق بدهی به شمار می‌روند. در بریتانیا، ارزش دارایی‌های مالی سیستم بانکی به ۶ برابر تولید ناخالص داخلی این کشور رسیده است. همچنین در آمریکا، بانک‌های تجاری در میان سه خریدار اصلی اوراق بدهی دولتی هستند. این اوراق اغلب شامل اوراق خزانه‌داری آمریکا هستند که نقدشوندگی بالایی دارند و یکی از امن‌ترین دارایی‌های جهان به شمار می‌روند.
آمار انتشار اوراق بدهی/ارزش اوراق
بررسی ارزش کل انتشار اوراق بدهی به تفکیک ماهیت ناشر نشان می‌دهد که از ابتدای سال تا پایان فروردین ماه ۱۴۰۱ اوراق دولتی اعم از اوراق مرابحه عام، اوراق سلف موازی استاندارد، اوراق اجاره و اوراق منفعت در مجموع عدد صفر بوده است و در پایان سال ۱۴۰۰ نیز این عدد صفر بوده است.
اوراق مشارکت شهرداری نیز در مجموع از ابتدای سال تا پایان فروردین ماه ۱۴۰۱، ۱۸ میلیون و ۲۰۰ هزار میلیارد ریال، معادل ۱۳،۵ درصد بوده است. همچنین این عدد در پایال سال ۱۴۰۰، ۴۲ میلیون و ۱۶۵ هزار میلیارد ریال، معادل ۱،۶۵ درصد بوده است.
از ابتدای سال تا پایان فروردین ماه ۱۴۰۱ اوراق شرکتی شامل اوراق اجاره، اوراق گام، اوراق سلف موازی استاندارد، اوراق مرابحه، اوراق خرید دین، اوراق رهنی و اوراق منفعت در مجموع ۳۹ میلیون و ۵۰۰ هزار میلیارد ریال، معادل ۶۸،۵ درصد بوده است. این عدد در پایان سال ۱۴۰۰ حدود ۳۲۱ میلیون و ۵۰ هزار میلیارد ریال معادل ۱۲،۶ درصد بوده است.
همچنین در مجموع، جمع کل بازار اوراق تا پایان فروردین ماه ۱۴۰۱ به میزان ۵۷ میلیون و ۷۰۰ هزار میلیارد ریال معادل ۱۰۰ درصد و این عدد در پایان سال ۱۴۰۰ حدود ۲ میلیون و ۵۴۸ هزار و ۲۱۵ میلیارد ریال معادل ۱۰۰ درصد بوده است.
ارزش کل انتشار انواع اوراق بدهی به تفکیک ماهیت ناشر
ارزش کل تامین مالی از طریق انتشار اوراق بدهی نیز در یک‌سال اخیر یعنی از فروردین ماه ۱۴۰۰ تا پایان اسفندماه ۱۴۰۰ سیر صعودی داشته و از عدد ۱۲۰ هزار میلیارد ریال به عدد ۲ میلیون و ۵۴۸ هزار و ۲۱۵ میلیارد ریال رسیده است، اما این عدد در پایان فروردین ماه با افت شدیدی همراه شد و به عدد ۵۷ هزار و ۷۰۰ میلیارد ریال رسید.
ارزش کل تامین مالی از طریق انتشار اوراق بدهی
بررسی اوراق بدهی منتشره در پایان ماه به تفکیک نوع ناشر و اوراق بدهی نشان می‌دهد که مجموع اوراق دولتی منتشر شده اعم از اوراق مرابحه عام، اسناد خزانه اسلامی، اوراق منفعت، اوراق سلف موازی استاندارد، اوراق اجاره و اوراق مشارکت در پایان فروردین ماه ۱۴۰۱ در مجموع ۴،۳۴۳،۲۵۰ میلیارد ریال معادل ۸۴،۵ درصد بوده است و این عدد در پایان سال ۱۴۰۰ در مجموع ۴،۳۴۳،۲۵۰ میلیارد ریال معادل ۸۵،۱ درصد بوده است.
اوراق مشارکت شهرداری در پایان فروردین ماه ۱۴۰۱ در مجموع ۱۰۹،۸۶۵ میلیارد ریال معادل ۲،۱ درصد و در پایان سال ۱۴۰۰ در مجموع ۹۱،۶۶۵ میلیارد ریال معادل ۱،۸ درصد بوده است.
همچنین مجموع اوراق شرکتی منتشر شده اعم از اوراق اجاره، اوراق سلف موازی استاندارد، اوراق مرابحه، اوراق گام، اوراق رهنی، اوراق مشارکت، اوراق منفعت، اوراق خرید دین در پایان فروردین ماه ۱۴۰۱ در مجموع ۶۸۸ هزار و ۷۶۰ میلیارد ریال معادل ۱۳،۴ درصد بوده است و این عدد در پایان سال ۱۴۰۰ در مجموع ۶۶۹ هزار و ۲۶۰ میلیارد ریال معادل ۱۳،۱ درصد بوده است.
در نهایت جمع کل بازار اوراق در پایان فروردین ماه ۱۴۰۱ به میزان ۵ میلیون و ۱۴۱ هزار و ۸۷۵ میلیارد ریال، معادل ۱۰۰ درصد بوده و این عدد در پایان سال ۱۴۰۰ معادل ۵ میلیون و ۱۰۴ هزار و ۱۷۴ میلیارد ریال بوده است.
- مرضیه حیدری - خبرنگار
- شماره ۴۹۱ هفته نامه اطلاعات بورس