گرچه از نظر فنی در مجموعه جوایز نوبل قرار نمی‌گیرد، اما دریافت‌کنندگان این جایزه را «برنده جایزه نوبل اقتصاد» می‌نامند.
امروزه این جایزه از سوی آکادمی سلطنتی علوم سوئد در استکهلم به برندگان اهدا می‌شود. تاکنون ۵۴ جایزه نوبل اقتصاد به ۹۱ اقتصاددان از سراسر جهان تعلق گرفته است که اقتصاددانان آمریکایی با بیش از ۶۰ جایزه، بیشترین سهم را به خود اختصاص داده‌اند. در شماره‌های قبل، با تعدادی از برندگان جایزه نوبل اقتصاد آشنا شدید. در این شماره نیز به معرفی تریگوه هاولمو، اقتصاددان نروژی برنده نوبل اقتصاد در سال ۱۹۸۹ میلادی می‌پردازیم. او به دلیل شفاف‌سازی و تشریح مبانی تئوری احتمالات اقتصادسنجی و نیز ارائه تحلیل برای ساختارهای اقتصادی هم‌زمان موفق به دریافت این جایزه شد.
تریگوه هاولمو
تریگوه مگنوس هاولمو، اقتصاددان نروژی در دسامبر ۱۹۱۱ در شهر «اسکدسمو» نروژ به دنیا آمد. حوزه‌های تخصصی او اقتصاد کلان و اقتصادسنجی بود. هاولمو به مکتب اقتصادی نئوکینزی تعلق داشت و به شدت تحت تاثیر آرا و نظرات جان مینارد کینز قرار داشت. هاولمو دومین اقتصاددان نروژی است که موفق به دریافت جایزه نوبل اقتصاد شده است. او ۲۰ سال پس از هم‌وطنش، رگنار فریش (نخستین برنده نوبل اقتصاد جهان در سال ۱۹۶۹ به همراه یان تینبرگن، اقتصاددان هلندی) موفق به دریافت این جایزه شد. هاولمو همچنین از دیدگاه‌های رگنار فریش و یان تینبرگن نیز تاثیر پذیرفت.
پس از پذیرش در مدرسه کاتدرال اوسلو، هاولمو در ۱۹۳۰ موفق به دریافت مدرک اقتصاد از دانشگاه اسلو شد و به توصیه رگنار فریش، وارد موسسه اقتصاد شد. او برای مدت کوتاهی به عنوان دستیار فریش در این موسسه فعالیت کرد تا اینکه به سمت مدیر محاسبات موسسه انتخاب شد. در سال ۱۹۳۶، هاولمو به مطالعه آمار در دانشگاه کالج لندن پرداخت و در همان سال برای مطالعات تکمیلی به برلین، ژنو و آکسفورد سفر کرد.
در سال ۱۹۳۸ هاولمو پیشنهاد تدریس به مدت یک سال در دانشگاه «آرهو» را پذیرفت و پس از آن با دریافت بورسیه آکادمیک، برای مطالعه و پژوهش به آمریکا رفت. در طول جنگ جهانی دوم او در بخش آمار شرکت کشتیرانی «نورتراشیپ» (شرکت کشتیرانی و تجارت نروژ که به سال ۱۹۴۰ در لندن تاسیس شد و ماموریت آن، اداره ناوگان تجاری نروژ بیرون از مناطق تحت کنترل آلمان بود) واقع در شهر نیویورک مشغول به کار شد. در سال ۱۹۴۶، این اقتصاددان نروژی با ارائه تز رویکرد احتمالات در اقتصادسنجی موفق به دریافت مدرک دکترا شد.
هاولمو از ۱۹۴۷ تا ۱۹۴۸ به عنوان مدیر دپارتمان تجارت در دانشگاه اوسلو و در فاصله بین سال‌های ۱۹۴۸ تا ۱۹۷۹، به عنوان استاد اقتصاد و آمار در این دانشگاه به تدریس پرداخت. او به دلیل نقد منطقی مجموعه‌ای از مفاهیم متداول در تحلیل ریاضی، جایگاه برجسته‌ای در اقتصاد مدرن به دست آورده است.
درباره این اقتصاددان گفته‌اند: هاولمو نخستین کسی بود که ظرفیت مدل‌های اقتصادی برای راهبری سیاست را تشخیص داد. او همچنین یک روش ریاضی عرضه کرد که مدلی دلخواه را انتخاب می‌کند و پاسخ‌های کمی به پرسش‌های مرتبط با سیاست‌گذاری ارائه می‌کند. هاولمو در نوشته‌ای تحت عنوان «مفاهیم آماری سیستم معادلات هم‌زمان» یک نقطه عطف محوری را نشان می‌دهد. ایده هاولمو مبنی بر اینکه یک مدل اقتصادی، مجموعه‌ای از تجربیات فرضی را به تصویر می‌کشد و اینکه سیاست‌گذاری‌ها را می‌توان با اصلاح معادلات در این مدل اقتصادی شبیه‌سازی کرد، به مبنای رسمی تمامی استنتاج‌های علی اقتصادسنجی تبدیل شده است. یودا پرل، دانشمند علوم رایانه‌ای معتقد است، دلیل اینکه اقتصاددانان عموماً از ایده‌های انقلابی هاولمو قدردانی نمی‌کنند، این است که خود اقتصاددانان هنوز درباره مفهوم اصلی یک مدل اقتصادی و آنچه به ما نشان می‌دهد، به اجماع نرسیده‌اند.
تریگوه مگنوس هاولمو در جولای ۱۹۹۹ و در سن ۸۷ سالگی درگذشت.
- علی دانیال - روزنامه‌نگار
- شماره ۴۹۲ هفته نامه اطلاعات بورس