از سال‌های دور تا به امروز کشورهای مختلف که سهمی از تولید یا مصرف این کالاها داشته‌اند همواره نیاز وجود شاخص‌های قیمتی مرجع را درک کرده‌اند. از میان آن‌ها کشورهایی با بیشترین سهم از بازار با راه‌اندازی بازارهای آتی و مدیریت بهتر بازار نقد به سمت ایجاد شاخص‌های قیمتی رفته‌اند.
کارکردهای شاخص‌های قیمتی حامل‌های انرژی به شرح زیر است:
۱. وجود یک بازار مرجع جهت کشف نرخ محصول در مبادلات
۲. رفع شکاف اطلاعاتی قیمت در بازارهای مختلف محصول در مناطق مختلف جغرافیایی
۳. کاهش فرصت‌های آربیتراژی و دلالی در بازار محصول
۴. جلوگیری از افزایش قیمت کاذب محصول در نتیجه عدم شفافیت اطلاعات قیمتی
۵. پیش‌بینی‌پذیری قیمت محصول و شفافیت در داده‌های قیمتی آن
شاخص‌های قیمتی با کارکردهای عنوان شده از مهمترین مولفه‌های ایجاد بستر مناسب در جهت توسعه بازار حامل‌های انرژی هستند. این شاخص‌ها برای اینکه بتوانند کارکردهای مذکور را محقق کنند باید دارایی ویژگی‌هایی باشند. از جمله این ویژگی‌ها عبارتند از:
۱. دقت بالای گزارش‌های قیمتی معاملات در دوره‌های زمانی معین در گذشته
۲. رویکرد کاملا بیطرفانه و بدون غرض ورزی در اعلام قیمت
۳. پرهیز از جهت‌دهی به روند قیمت کالا در آینده
۴. شفافیت در روابط کمی و مولفه‌های تعیین‌کننده قیمت کالا
۵. دسترسی آسان برای تمامی فعالان بازار
تمامی کشورهایی که تولیدکننده یا مصرف‌کننده بزرگی برای یک کالای مشخص هستند، به منظور ایفای نقش خود در تعیین قیمت کالا اقدام به راه‌اندازی بازارهای نقد و آتی مربوط به آن کالا می‌کنند. با توجه به وجود بازار نقد فرآورده‌ها در بازار فیزیکی بورس انرژی ایران و راه‌اندازی گواهی سپرده کالایی این فرآورده‌ها امکان ایجاد شاخص قیمتی در بازار آتی با راه‌اندازی قراردادهای آتی وجود دارد. با راه‌اندازی قراردادهای آتی، علاوه بر بورس‌های CME و ICE مراجع قیمتی جدیدی شکل خواهد گرفت که مربوط به قیمت محموله‌های داخلی و صادراتی کشور ایران خواهد بود.
- محسن محبتی - کارشناس بازار مشتقات انرژی
- شماره ۴۹۵ هفته نامه اطلاعات بورس