کیسون در بسیاری از کشورها شرکت شناخته شده‌ای است و حتی از پیمانکاران منتخب در لیست شرکت‌های پیمانکاری بوده است. در این خصوص با علی سنگینیان، معاون سرمایه‌گذاری کیسون به گفت‌وگو پرداختیم. وی در ادامه به موضوع تحریم‌ها و اثرات آن بر فعالیت‌ها اشاره کرد و افزود: زمانی که فعالیت بین‌المللی وجود دارد، طبیعتا تحریم‌ها این شرایط را سخت می‌کند.
* شرکت در سال جاری با کاهش قابل توجه هزینه مالی همراه شده است. دلیل این کاهش چیست؟ آیا نرخ بهره در این موضوع موثر بوده است؟
عمده هزینه‌های مالی که در حساب‌های کیسون مشاهده شده است مربوط به تسهیلات بانک آینده بود و با توجه به حکمی که از دادگاه دریافت کرد و مساعدتی که ستاد تسهیل و رفع موانع تولیدی انجام داد، بر این اساس توافقات جدید با بانک آینده انجام شد و سپس نرخ تسهیلات دریافتی از بانک آینده که در حدود ۳۰ درصد بود به ۱۸ درصد کاهش پیدا کرد. بنابراین هزینه مالی به طور قابل توجهی کاهش پیدا کرد. همچنین اینکه در این توافق‌نامه تسهیلات دریافتی نیز از بانک آینده استمهال شد و طرفین در خصوص پرداخت مجدد تسهیلات توافق انجام دادند و بر اساس توافق انجام شده تسهیلات در حال بازپرداخت است.
* پروژه خارجی شرکت با مخارج بالاتری نسبت به درآمد همراه است و این موضوع سبب زیان‌ده شدن پروژه‌ها شده است. آیا برنامه‌ای برای توقف و یا واگذاری پروژه خارجی که عمدتا مربوط به عراق است، ندارید؟
کیسون دو نوع پروژه خارج از کشور اجرایی کرده است و در حدود ۱۳ کشور نیز کار پیمانکاری انجام داده است، بنابراین در بسیاری از کشورها شرکت شناخته شده‌ای است و حتی در یکی از کشورها یکی از پیمانکاران منتخب در لیست شرکت‌های پیمانکاری بوده است. در واقع کیسون در کشورهای خارجی دو نوع فعالیت اجرایی داشته در ابتدا پیمانکاری بوده است که این پروژه‌ها عمدتا پروژه‌های سودآوری هستند و بعد پروژه‌هایی که در قالب سرمایه‌گذاری انجام شده است به این معنی که کیسون از منابع تسهیلات دریافتی، پروژه‌های سرمایه‌گذاری انجام داده است، یکی از این پروژه‌ها پروژه مگنت بلاروس (یک مرکز اداری و تجاری) است، همچنین بعد پروژه‌هایی که در کشور عراق تعریف شده است، این پروژه‌ها سرمایه‌گذاری بوده است و با توجه به زمان‌بندی انجام شده و برنامه تامین مالی(اگر در همان مواردی که برنامه‌ریزی شده بود انجام می‌شد) طبیعتا پروژه‌های سوددهی بود و از این منظر منافع کیسون تامین می‌شد.
اما با توجه به مشکلات اقتصادی که در فضای بین‌الملل وجود دارد و تحریم‌ها و همچنین وقایعی که در کشور عراق اتفاق افتاد، فعالیت‌های اجرایی در این کشور را غیرممکن ساخت و کیسون از عراق خارج شد. این عوامل که عمدتا عوامل خارج از کنترل بودند، باعث شدند تا پروژه‌ها به شدت زمانبر شوند و زمانی که پروژه‌های اجرایی زمانبر شوند، هزینه‌های مالی، بالاسری و اجرایی افزایش پیدا می‌کنند و باعث می‌شوند که سودآوری سخت شود و همچنین امکان اینکه پروژه ها را به صورت اقتصادی ادامه داد غیرممکن می‌شود، به این علت کیسون تلاش کرده تا این پروژه ها را دوباره مدیریت و برخی را واگذار کند و یا اینکه تامین مالی جدید انجام شود.
در این زمینه پروژه عراق در این کشور، پروژه بزرگی است، سپس پروژه مسکن سازی بود که در اسفندماه سال جاری به یک کنسرسیوم عراقی واگذار شد و کیسون تنها ۱۰ درصد پروژه را برای خود نگه داشته است و این ۱۰ درصد این احتمال را می‌دهد که در حوزه اجرایی پروژه مشارکت داشته باشد اما عمده پروژه واگذار شده است. این خروج سر به سر بود یعنی زیانی شناسایی نشد و ۱۰ درصد باقی مانده با توجه به اینکه پروژه افزایش ظرفیت پیدا می‌کند و تعداد واحدها نیز افزایش پیدا می‌کند و همچنین افزایش قیمت می‌تواند پتانسیل سودآوری داشته باشد.
دو پروژه دیگر عراق پروژه‌های متوقفی است که پیشرفت فیزیکی چندانی نداشته است و اقدام خاصی نیز برای آنها انجام نشده است.
* در خصوص پروژه قطار شهری اهواز توضیح دهید. آیا پروژه در جریان است؟
این پروژه در واقع ساخت متروی اهواز بود که از طرف شهرداری اهواز به کیسون واگذار شده است. کارفرما یعنی همان شهرداری اهواز در حین اجرای پروژه شرایط قرارداد را تغییر داده است و به نوعی کارهای جدیدی را تعریف کرد و پروژه به شدت بزرگتر شد، بر همین اساس توافقی انجام شد تا هزینه‌های تغییرات انجام شده به کیسون پرداخت شود اما در این حوزه اختلاف نظر پیش آمد و بر اساس توافق کیسون با استانداری اهواز و وزارت کشور قرار شد تا شورای عالی فنی داور طرفین باشد و رای شورای فنی برای هر دو طرف قابل قبول باشد، در نهایت شورای عالی فنی جلساتی را تشکیل داد و رای به نفع کیسون صادر شد البته رای به صورت کتبی صادر و ابلاغ نشد اما به صورت شفاهی به طرفین ابلاغ شد و در این مرحله شهرداری اهواز از تعهد خارج شد و ادعا کرد این نظر را قبول ندارد.
بر همین اساس کیسون به دادگاه مراجعه کرد و از طریق مراجع قضایی پیگیر حق و حقوق خود شده است. طبعا قرارداد به این بزرگی که یک سمت آن دولت باشد عملا رسیدگی به آن در دستگاه قضایی بسیار طولانی خواهد شد.
ادعای کیسون در مرحله بدوی تایید شد اما با اعتراض شهرداری به هیات کارشناسی ارجاع داده شد و در دو مرحله هیات کارشناسی به نفع کیسون رای دادند و ادعای کیسون تایید شد اما شهرداری مجددا اعتراض کرده است و مرحله سوم در حال کارشناسی است و طبیعتا مراتب اجرایی آن باید طی شود. البته بازیافتنی کیسون از محل قرارداد قطار شهری اهواز در صورت‌های مالی حدود ۳۰۰ میلیاردتومان است اما ادعای کیسون در مراجع قضایی حدود ۳ هزارمیلیارد تومان است یعنی ادعا بر این است که کار بیشتری انجام داده‌ایم و مستحق دریافت درآمد بیشتری هستیم و طبیعتا هر بخش از این ادعا در دستگاه قضایی تایید شود و شهرداری و استانداری اهواز موظف به بازپرداخت آن شوند سود اقتصادی کیسون از این قرارداد خواهد بود اما اینکه چه زمانی جمع‌بندی خواهد شد به فرآیند رسیدگی دستگاه قضایی و زمان‌بندی مرتبط است.
* موجودی نقد ارزی شرکت و بدهی ارزی شرکت چقدر است؟
در صورت‌های مالی ۶ ماهه و ۹ ماهه شرکت اطلاعات کافی موجود است که می‌توان در آنجا مشاهده کرد.
* آیا تحریم‌ها، شرایط کار شرکت را در سال آتی متاثر خواهد کرد؟
کیسون در بیش از ۱۳ کشور جهان فعالیت اجرایی داشته است و طبیعتا تحریم‌ها بر این فعالیت ها اثرگذار است، زمانی که فعالیت بین‌المللی وجود دارد طبیعتا تحریم این شرایط را سخت می‌کند. مهمترین اقدامی که بعد از تحریم‌ها برای کیسون اتفاق افتاد این بود که کیسون عملا امکان این را که بتواند از ضمانت نامه‌های بانکی برای تضمین شرکت در پروژه‌ها استفاده کند، محروم شده است و دسترسی آن به تسهیلات بانکی در دیگر کشورها طبیعتا قطع شده است و از این نظر عملا شرکت در گرفتن مناقصه‌ها غیرممکن شده است.
از طرفی دیگر پروژه‌های سرمایه‌گذاری که در کشورهای عراق و بلاروس داشته است، نیز بخاطر تحریم‌ها هم تامین‌مالی و هم تامین تجهیزات و فعالیت‌های اجرایی آن به شدت محدود شده است، بنابراین، این موارد برروی سودآوری و درآمد کیسون اثر بسیار قابل توجهی داشته است. ضمن اینکه با توجه به شرایط اقتصاد داخلی که عملا فعالیت پیمانکاری را بسیار محدود می‌کند چرا که دولت سرمایه‌گذاری بسیار کمی در حوزه عمرانی انجام می‌دهد و عملا بودجه عمرانی‌ها نسبت بسیار کمی در بودجه سالانه لحاظ می‌شود، اما دولت فعالیت عمرانی زیادی انجام نمی‌دهد و از طرفی دیگر شرکت‌های بزرگ کشور که نیز طرح‌های توسعه و فعالیت پیمانکاری دارند در پرداخت‌ها با مشکل روبه‌رو هستند و این باعث می‌شود که به طور کل صنعت پیمانکاری در کشور بسیار سخت باشد و ما شاهد هستیم که برخی از پیمانکارها به طور کل تغییر حوزه فعالیت داده اند و به طور کل فعالیت‌های خود را متوقف ساختند اما کیسون برای اینکه بتواند این روند را ادامه دهد با تغییر استراتژی‌هایی در این حوزه فعالیت می‌کند. اما مشخصا در حوزه فعالیت‌های بین‌المللی فعالیت کیسون به شدت کاهش پیدا کرده است. در سال‌های خوب کیسون جزو صد برند برتر دنیا بوده است که فعالیت آن در خارج از کشور بوده است. اما عملا این نوع از فعالیت‌ها بسیار سخت شده است البته در سال جاری و با توجه به تمهیدات و کارهای جدیدی که اندیشیده شده است کیسون مجددا در حوزه بین‌المللی بازاریابی می‌کند و پروژه‌هایی در کشورهای آفریقایی در دست مطالعه دارد و به دنبال آن است که از طریق شرکت‌هایی که خدمات بانکی به صورت واسطه ارائه می‌کنند و برخی از شرکت‌های خارجی که خود کیسون ثبت کرده است از این امکانات بانک‌ها استفاده کند و بتواند تضمین لازم را دریافت کند و در این پروژه‌ها شرکت کند، این موضوع در حال پیگیری و یکی از سیاست‌هایی است که کیسون برای کسب درآمد بیشتر و افزایش فعالیت‌ها به آن می پردازد.
* آیا شرکت برنامه‌ای برای افزایش تسهیلات بانکی دارد؟
خیر، چرا که عمده تسهیلاتی که کیسون در این سال‌ها گرفته است، برای تکمیل پروژه‌های پیمانکاری بوده است یعنی عملا نباید اینکار انجام می‌شد. زمانی که مجموعه پیمانکار است باید در مقابل دریافتی از کارفرما پروژه‌ها تکمیل شود و پیشرفت پروژه گزارش داده شود اما کیسون در مقاطعی و در پروژه‌های خاصی برای اینکه بتواند کسری نقدینگی کارفرما را تهیه کند خود اقدام به دریافت تسهیلات کرده و پروژه‌ها را به پایان رسانده است. یک بخش از تسهیلات کیسون در صورت‌های مالی به بانک بدهکار است و بعد تسهیلاتی بوده که در قالب پروژه‌های سرمایه‌گذاری بلاروس و عراق دریافت کرده است که به صورت ارزی بوده اما در حساب‌ها به صورت ریالی نمایش داده می‌شود. عمده تسهیلاتی که در حال حاضر در صورت‌های مالی ملاحظه می‌شود، مربوط به ۲۵ میلیون دلار تسهیلات پروژه‌های عراق است و ۱۶،۴ میلیون دلار پروژه بلاروس است که این تسهیلات برای تکمیل پروژه‌های خارج از کشور از بانک‌ها دریافت شده است.
در مورد پروژه عراق، این تسهیلات چون شرکت‌ها با حمایت و عملا با راهنمایی دولت وارد پروژه‌های عراق شده بودند به شرکت‌ها داده شد، به این خاطر که پروژه‌های خود را با ورود داعش به جنگ‌های داخلی از دست دادند و دولت قصد داشت به این شرکت‌ها کمک کند.
در حال حاضر انجمن صنفی کارفرمایان، صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی به دنبال این هستند تا با دولت به جمع بندی برسند برای اینکه این تسهیلات دریافتی را به عنوان کمکی بلاعوض محاسبه کنند چرا که ۲۰۰ میلیون دلار بوده است که به شرکت‌ها پرداخت شده است.
برنامه کیسون این است که تا حد امکان از درآمدهای جاری خود و یا از واگذاری این پروژه‌ها تسهیلات دریافتی را منتشر کند و برنامه‌ای برای دریافت تسهیلات بیشتر ندارد اگر چه تامین مالی از بازار سرمایه از محل انتشار اوراق بدهی مبتنی بر درآمد را پیگیری می‌کند و براساس ماشین آلاتی که در اختیار دارد یکی دیگر از پروژه‌های تامین مالی در حال پیگیری است.
* آیا برنامه‌ای برای افزایش سرمایه دارید؟
خیر، کیسون برنامه‌ای برای افزایش سرمایه ندارد.
* برنامه ای برای افزایش بهتر عملکرد و مدیریت بهتر هزینه‌ها دارید؟
فضای تورمی کشور و نا اطمینانی که در کشور حاکم است باعث شده تا عملا برآورد دقیق هزینه ها امری غیرممکن باشد. بر همین اساس فعالیت‌های پیمانکاری و اجرایی با ریسک زیادی همراه است. کیسون سعی داشته تا برای مدیریت ریسک خود چندین اقدام انجام دهد اول اینکه سعی داشته تا پیمانکار دولت نباشد و در پروژه‌های دولتی شرکت نداشته باشد چرا که عملا بازپرداخت‌ها از طریق دولت به سختی انجام می شود و سعی داشته تا عمده فعالیت‌های پیمانکاری خود را به سمت شرکت‌های بزرگ کشور سوق دهد. دوم اینکه بر اساس برنامه‌های تدوین شده کیسون تلاش داشته تا بخشی از فعالیت‌های خود را از حوزه پیمانکاری به حوزه سرمایه‌گذاری تغییر دهد از این نظر که شرکت صددرصد پیمانکاری نباشد و پرتفوی متنوع تری از فعالیت‌ها را داشته باشد.
همچنین سرمایه‌گذاری یکی از حوزه‌هایی است که بر روی آن برنامه‌ریزی می‌کند بر همین اساس مهارت سرمایه‌گذاری کیسون ایجاد شد و برنامه‌ای تدوین شده است که نشان می‌دهد کیسون به سمت ایجاد یک نهاد مالی و یا تاسیس یا خرید نهاد مالی برای مدیریت بهتر سرمایه‌ها می‌رود. سرمایه‌گذاری در حوزه معدن، تجارت خارجی و حوزه املاک و مستغلات هم از حوزه‌های دیگر سرمایه‌گذاری است که کیسون برای آن برنامه ریزی کرده است و از این منظر در آینده نزدیک کیسون درآمدها را متنوع می‌کند و سرمایه گذاری نیز خواهد داشت.
ضمن اینکه پیگیری مجوز شرکت سرمایه‌گذاری از بورس نیز در دست پیگیری است، بر این اساس کیسون تشکیل یک پرتفوی بورسی را نیز در دستور کار خود قرار داده است. مجموع این‌ها کمک می‌کند که درآمدهای کیسون از یک ثبات بهتری برخوردار شود و در حوزه هزینه نیز از طریق شرکت پروژه‌ها و سازوکارهای نظارتی هزینه‌های اجرایی تا حد ممکن مدیریت شود و سودآوری بیشتری برای کیسون ایجاد شود.
* شرکت توانسته با افزایش سایر درآمدهای غیرعملیاتی در ۶ ماه نخست سال جاری سود خوبی شناسایی کند. لطفا در خصوص منبع این سود توضیح دهید؟
عمده سود غیرعملیاتی شناسایی شده ناشی از واگذاری بخشی از ماشین آلات مازاد بوده است و فروش زمین منطقه ۲۲ کیسون که در اسفندماه اتفاق افتاده است، تبدیل بخشی از دارایی های غیرمولد به دارایی مولد و استفاده از نقدینگی حاصل برای جبرای ناترازی پرداخت‌ها باعث شده تا کیسون درآمدهای غیرعملیاتی قابل توجهی برای سال ۱۴۰۱ شناسایی کند و البته این در سال ۱۴۰۲ ادامه نخواهد داشت و محدود به سال ۱۴۰۱ هستند.
* برآورد شما از سود مالی سال آینده چیست؟
برای سود مالی سال ۱۴۰۱ صورت‌های مالی منتشر نشده است اما بر اساس پیش بینی‌ها سودی در حدود ۴۰۰ میلیارد تومان احتمالا محقق خواهد شد.
* لطفا در خصوص پروژه تجاری مگنت بل پارس در بلاروس توضیح دهید. اکنون در چه شرایطی است؟ چه زمانی به بهره برداری می‌رسد و سود ناخالص پروژه چقدر است؟
این پروژه یک پروژه اداری، مالی است که در بهترین نقطه شهر مینسک بلاروس و با قراردادی بین کیسون وشهرداری مینسک از سال ۹۱ اجرایی شده است. این پروژه جزو بزرگترین پروژه های سرمایه‌گذاری کشور بلاروس از نظر ابعاد کار انجام شده نیز است. این پروژه از ابتدا توسط دولت و در راستای همکاری دو دولت تعریف و مقرر شده بود که منابع این پروژه از طریق تسهیلات بانکی و کمک‌های صندوق توسعه ملی که برای ذخیره ارزی بود تامین شود و تنها قرار بود که کیسون فعالیت‌های اجرایی آن را انجام دهد اما با توجه به تغییرات دولت عملا از ۱۵۴ میلیون دلار تسهیلاتی که قرار بود به کیسون پرداخت شود تنها ۱۶ و ۴ دهم توسط سندیکای بانک توسعه صادرات پارسیان و تجارت پرداخت شد و مابقی منابع لازم ایجاد شده که بالغ بر ۱۱۰ میلیون دلار است از منابع داخلی کیسون تامین شد.
بعد از تحریم‌های بین المللی و پس ازکرونا و جنگی که در روسیه و اوکراین اتفاق افتاد عملا فعالیت این پروژه از سال ۲۰۱۸ متوقف شد و این توقف باعث شد تا کیسون از برنامه زمانی خود برای تکمیل و واگذاری عقب بیفتد و این بر روی صورت مالی کیسون اثرگذار است.
در سال جاری و با توجه به مساعدت‌های وزارت خارجه و مذاکراتی که با دولت بلاروس انجام شده است و مذاکرات جدی با صندوق توسعه ملی و شرکت سرمایه‌گذاری خارج ایران انجام شد برای اینکه در این پروژه مشارکت کنند و منابع لازم برای تکمیل پروژه را در اختیار کیسون قرار دهند تا پروژه تکمیل و واگذار شود. مذاکرات در جریان است و به محض حصول نتیجه از طریق سامانه کدال افشا می‌شود و بدیهی است که اگر این مذاکره به سرانجام برسد و بتوانیم از کمک های صندوق توسعه ملی و یا شرکت سرمایه‌گذاری خارجی برخوردار شویم می‌توانیم پروژه را در یک افق زمانی دوساله تکمیل و واگذار کنیم که بر اساس مطالبات مالی انجام شده این واگذاری می‌تواند برای کیسون سود قابل توجهی را به همراه داشته باشد.
* افزایش نرخ ارز چه تاثیری در تعهدات و پروژه‌های شما دارد؟
این موضوع بر روی تمامی کسب و کارها اثرگذار است به ویژه افرادی که درآمدهای صادراتی دارند کمک بیشتری به آنها می‌شود اما شرکت‌هایی که درآمدهای صادراتی ندارند عمدتا تحت فشار قرار می‌گیرند، کیسون نیز با توجه به اینکه فعالیت‌های خارج از کشور آن عملا محدود شده است نمی‌تواند از این افزایش استفاده کند. و با توجه به اینکه برای تکمیل پروژه خارجی تعهد ارزی دارد می‌تواند بر روی منابع کیسون فشار وارد کند و تنگنای مالی بیشتری ایجاد کند.
* قراردادهای جدید کیسون؟
در دوسال گذشته و سال جاری کیسون دوباره به روند ثابت سودآوری بازگشته است و بنابراین پروژه‌های بیشتری برداشته است و سودآوری و درآمدهای کیسون در حالت افزایش است. در سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ مجموعه پروژه هایی که کیسون با آنها قرارداد بسته است بالغ بر ۳۰ هزار میلیارد تومان است که این عدد بسیار قابل توجه است و این نشان دهنده آن است که کیسون توانسته مراحل سخت را پشت سر بگذارد و به شرایط با ثبات تر اقتصادی بازمی‌گردد. مهمترین قرارداد کیسون در سال ۱۴۰۱ نیز پروژه چهار و نیم میلیون تنی نورد است که مربوط به فولاد مبارکه است و پروژه ۵۰۰ مگاواتی تامین برق است که در قالب قرارداد بیوتی با یکی از زیرمجموعه های گل گهر امضا شده است و چندین پروژه بزرگ دیگر که عمدتا در کدال افشا و اطلاع‌رسانی شده است.
* اهداف آتی کیسون؟
کیسون همچنان به دنبال شرکت در مناقصه پروژه های بزرگ مربوط به کارفرمایان است که از توان مالی خوبی برخوردار هستند بنابراین افزایش حجم پروژه های در اختیار برنامه ای است که پیگیری می‌شود، شروع مجدد فعالیت‌ها در بازارهای بین المللی، جایی که امکان فعالیت باشد مانند آفریقا و آسیای مرکزی از جمله برنامه‌های قابل پیگیری است و ورود جدی به حوزه سرمایه گذاری در بازار سرمایه و خارج ازبازار مانند حوزه معدن و تجارت خارجی و املاک و مستغلات از حوزه‌هایی است که کیسون برای سال های آتی پیگیری خواهد کرد.
- مرضیه حیدری - خبرنگار
- شماره 495 هفته نامه اطلاعات بورس