با شروع فصل تابستان، صدای قطعی برق در گوش‌شان وزوز می‌کند و در فصل زمستان قطعی گاز سیلی محمکی به صورتشان می‌زند. هر سال که تابستان وگرمایش از راه می‌رسد خود را برای سه ماهه سخت سال آماده می‌کنند، سه ماهه‌ای که هم باید عرق جبین بریزند وهم با مشکلات بی‌برقی کج دار و مریز تا کنند؛ مشکلاتی که نه تنها باری از دوششان برنمی‌دارد بلکه شانه‌هایشان را خمیده‌تر می‌کند. تازه نوسانات نرخ ارز و تلاطمات قیمتی را هم به دوش می‌کشند.
با همه اینها اما امسال قرار است چراغ صنایع به واسطه تالار سبز بورس انرژی، روشن بماند. تصمیمی که شاید نتواند مشکل بی‌برقی صنایع را به طور کامل حل کند اما فرش قرمزی برایشان پهن کرده تا بخشی از ناترازی برقی را که سالیان متمادی گرفتارشان کرده را پوشش دهد.
دراین گزارش سعی شده است با فعالان صنف سیمان و فولاد هم صحبت شود اما علی‌رغم پیگیری‌های خبرنگار ما، مدیران این شرکت‌ها یا پاسخگو نبودند و یا اطلاعی از برق سبز و تالارش نداشتند.
موثر در ناترازی
علی نقوی، مدیرعامل شرکت بورس انرژی با اشاره به اینکه معاملات برق سبز از ابتدای خرداد ماه سال جاری در تالار برق سبز بورس انرژی ایران آغاز شد، به هفته‌نامه بورس گفت:البته زیرساخت‌های برق سبز به لحاظ فنی از اسفند سال گذشته فراهم بود اما با توجه به لزوم پذیرش شرکت‌ها، تدوین و ابلاغ دستورالعمل مربوطه توسط وزارت نیرو، از ابتدای خرداد ماه سال جاری معاملات برق سبز در بورس انرژی کلید خورد.
او با تاکید براینکه تا پایان خرداد امسال ۶۴ میلیون و ۹۰۰ کیلو وات ساعت برق سبز در بورس انرژی معامله شده است، اضافه کرد: در حال حاضر عرضه نیروگاه خورشیدی در تالار برق سبز بورس انرژی انجام می‌شود و به زودی نیروگاه‌های بادی نیز به جمع عرضه‌کنندگان بورس می‌پیوندند.
نقوی با بیان‌اینکه تمامی صنایع ومشترکان بالای یک مگاوات طبق ماده ۱۶ قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان امکان خرید برق سبز را دارند، افزود: صنایع مختلفی از بخش‌های دولتی و خصوصی از جمله فولاد و سنگ آهن نسبت به خرید برق سبز اقدام کرده‌اند اما طبق ماده ۱۶ قانون حمایت از دانش‌بنیان‌ها مشترکان بالای یک مگاوات باید یک درصد از برقشان را از طریق برق سبز تامین کنند. او درباره مزیت‌های برق سبز برای صنایع نیز توضیح داد: مهمترین مزیت برق سبز این است که صنایعی که خریدار برق سبز و پاک هستند طبق مصوبه وزارت نیرو مشمول مدیریت بار به میزانی که خریداری کرده‌اند، نخواهند بود و خاموشی به میزانی که در بورس خریداری می‌کنند به این صنایع تعلق نمی‌گیرد بنابراین، این موضوع به نوبه خود جذابیت و انگیزه‌ای را ایجاد می‌کند تا صنایع بزرگی که در فصل تابستان مشکل ناترازی دارند از طریق تامین برق سبز مشکلاتشان را حل کنند.
نقوی استفاده از برق سبز در نیروگاه‌های تجدیدپذیر را مزیت دیگر آن ذکر کرد و گفت: با توجه به سازوکار بورس، نیروگاه جریان نقدینگی مستمرو منظمی خواهند داشت که خود می‌تواند زمینه‌های سرمایه‌گذاری را برای سرمایه‌گذاران این صنعت فراهم کند.
مدیرعامل شرکت بورس انرژی، جذابیت‌های سرمایه‌گذاری در حوزه صادرات را مزیت دیگر برق سبز برشمرد و تاکید کرد: البته این موضوع در دست پیگیری بوده و قرار است در دوران غیر پیک از طریق نیروگاه‌های تجدیدپذیر عملیاتی شود. در واقع با سرمایه‌گذاری دراین حوزه، بخش ناترازی‌های حوزه برق کشور نیز کاهش می‌یابد. او در پایان این را هم یادآوری کرد: از آنجا که برق سبز، برق پاک است، سبب کاهش آلودگی هوا، انتشارکربن ومواردی از این دست می‌شود.
هزینه‌بروبدون صرفه اقتصادی
حسن حسینقلی، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان سرب و روی با بیان‌اینکه دچار ناترازی دربخش انرژی هستیم، گفت: در ۱۰ سال گذشته به دلیل اینکه نیروگاه سیکل ترکیبی یا آبی راه‌اندازی نشده است، رشد مصرف از برق موجود پیشی گرفته است. به گونه‌ای که حتی برای تعمیرات و تامین آن بخش از سیستم‌های مستهلک شده هم واحد جدیدی تاسیس نشده است بنابراین با کمبود شدید برق روبه‌رو هستیم.
او با اشاره به اینکه دولت وظایف خود را به گردن بخش خصوصی انداخته است، اضافه کرد: بخش خصوصی چند روش برای تولید برق در نظر دارد؛ اولین روش تامین گازوئیل برای تاسیس ژنراتور گازی و دومین روش تامین گاز برای راه‌اندازی ژنراتور گازی است در حالی که نه گازوئیل و نه گاز دراختیاراین بخش گذاشته نمی‌شود. ازاین رو، برای یک مگاوات برق گازوئیلی ۱۴ میلیارد تومان، برای یک مگاوات برق گازی ۱۵ میلیارد تومان و برای یک مگاوات برق خورشیدی ۳۵ میلیارد تومان و درصورت استفاده از باتری در هنگام شب ۵۰ میلیارد تومان باید هزینه کرد. ژنراتور بادی هم به دلیل اینکه گران‌تر از خورشیدی است، چندان مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.
او تاکید کرد: هر چند انرژی‌های خورشیدی و بادی جزء انرژی‌های سبز هستند وهیچ نوع آلودگی ندارند اما هیچ کدام از صنایع منابع مالی لازم را برای استفاده از این نوع انرژی‌ها ندارند. حتی برای استفاده از برق خورشیدی باید باتری‌ها مرتبا تعویض شوند که خود هزینه‌براست بنابراین استفاده از انرژی خورشیدی و بادی برای تولیدکنندگان سرب و روی صرفه اقتصادی ندارد. حسینقلی گفت: حتی بنا به گفته‌های مدیر یکی از کارخانه‌های سیمانی، برای نصب ژنراتور گازی در واحدهای سیمانی نیز به جز هزینه زیرساخت و نگهداری ۷۰۰ میلیارد تومان هزینه لازم است.
او بخشنامه جدید وزارت نیرو مبنی بر خرید برق سبز از بورس را غیر قانونی خواند و گفت: برق خورشیدی در بورس به ازای یک کیلو وات ۲ هزار تومان فروخته می‌شود این درحالی است که واحدها برق را ۱۱۰ تا ۱۴۰ تومان به دولت می‌دهند بنابراین با رقم تعیین شده واحدهای فولادی و غیر فولادی باید ۲۰ برابر پول برق بدهند که برای واحدها توجیه اقتصادی ندارد و واحدهایی که از برق سراسری بهره می‌برند و از آهن اسفنجی و آهن قراضه شمش و آهن تولید می‌کنند با این اقدام تعطیل می‌شوند. حسینقلی تاکید کرد:برق باید پلکانی و در مدت مشخصی گران شود اما صدور چنین بخشنامه‌هایی واحدهای تولیدی بزرگی چون فولاد مبارکه و ذوب آهن را با مشکل روبه‌رو می‌کند.
ناکارآمد در صنایع غذایی
محمود شه‌رضایی، کارشناس صنایع غذایی و عضو انجمن روغن با اشاره به اینکه برق سبز در صنایع غذایی کاربردی ندارد، گفت: برق سبز برای صنایعی است که بالای یک مگاوات برق مصرف کنند اما برای صنعت غذایی که مصرف برق بالایی ندارد، چندان به کار تولیدکنندگان نمی‌آید.
او اضافه کرد: مجموع برق مصرفی یک مجتمع صنعت روغن شامل روغن‌کشی و تصفیه روغن و حتی بزرگترین کارخانه‌های روغن کشی و تصفیه روغن بیشتر از ۱۴ تا ۱۵ مگاوات نیست به همین دلیل برق سبز جایی دراین صنعت ندارد.
شه‌رضایی با تاکید براینکه برخی صنایع غذایی از طریق ژنراتور دیزلی و برخی دیگر به واسطه ژنراتور گازی ۲ تا ۴ مگاواتی مشکلات قطعی برق را به حداقل رسانده‌اند، گفت: تولیدکنندگان این صنف در زمان‌های پیک ژنراتورها را وارد چرخه می‌کنند. او با بیان‌اینکه هیچ کدام از صنایع غذایی به حوزه برق سبز ورود نکرده‌اند، در مورد تاثیر این نوع انرژی بیان کرد: انرژی خورشیدی ده مگاواتی به میزان دو مگاوات نیروگاه گازی آن هم در طول روز برق تولید می‌کند و تنها در ساعات پیک روز مورد استفاده خواهد بود.
علاوه براین، اکثریت کارخانه‌های صنایع غذایی نزدیک شهرها واقع شده‌اند ضمن‌اینکه تاسیس ۱۰ مگاوت نیروگاه خورشیدی نیازمند ۱۰ هکتار زمین است که در اطراف تهران به راحتی امکان‌پذیر نیست. نیروگاه‌های بادی هم در جاهای خاصی راه‌اندازی می‌شوند و هزینه نگهداری و تاسیس آنها بالاست بنابراین تا زمانی که این صنایع به برق شبکه دسترسی داشته باشند بعید به نظر می‌رسد علاقه‌ای به استفاده از برق سبز داشته باشند.
شه‌رضایی با تاکید براینکه استفاده از برق سبز برای صنایع غذایی نه صرفه اقتصادی دارد و نه امکان‌پذیر است، اضافه کرد: حتی در کارخانه روغنی ۲۰ هکتاری، نصب پنل خورشیدی به دلیل وجود ماشین‌آلات امکان‌پذیر نیست وشاید فقط بتوان ۴ مگاوات نیروگاه گازی برق تاسیس کرد بنابراین نمی‌توان از انرژی برق سبز بهره برد.
محلی برای عرضه انرژی‌های پاک
جواد عشقی‌نژاد، کارشناس ارشد بازار سرمایه با اشاره به اینکه تالار برق سبز محلی برای عرضه انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر است، گفت: با توجه به حجم تولیدی انرژی‌های پاک در کشور، مشکل برق صنایع از این مسیر حل نمی‌شود اما هر بازاری با تبعیت عرضه و تقاضا رخ می‌دهد. از این رو، انرژی‌های تجدیدپذیرعلاوه بر ایجاد انگیزه وجذابیت لازم برای سرمایه‌گذاران، این امکان را فراهم می‌کند تا پروژه‌های نیمه‌تمام تکمیل و به سرانجام برسد.
اما در شرایط فعلی کشور این حجم از انرژی پاک مشکل صنایع را حل نمی‌کند مگراینکه میزان حجم برق تولیدی کشور با میزان برق صنایع ومصرف خانگی متعادل شده و افزایش یابد. به گفته او، استفاده از برق سبز برای همه صنایع از جمله پتروشیمی می‌تواند شروعی برای یک اقدام باشد.
در گذشته صنعت پتروشیمی سعی کرده با برنامه‌ریزی و تمرکز به احداث نیروگاه مصارف مورد نیاز خود در حوزه‌های آب، برق واکسیژن را رفع کند حتی با اتصال به شبکه توزیع به تامین برق کشور کمک کند؛ هرچند که دوره طولانی مطالبات نیروگاه‌ها بخشی از نگرانی صاحبان این صنعت است. به هر حال، صنعت نیاز جدی به برق دارد و باید راهکارهای لازم برای تولید برق ونه بازار برق صنعتگران اندیشه شود.
- ارمغان جوادنیا - خبرنگار
- شماره ۴۹۸ هفته نامه اطلاعات بورس